خروج از NPT در دستور کار؟

 حتی در همین ماجرای اخیر فعال‌سازی غیرقانونی سازوکار اسنپ‌بک آنها نه از روی اختیار و اقتدار خود که بر مبنای همگرایی با آمریکا و رژیم صهیونیستی به سمت فعال‌سازی اسنپ‌بک رفته‌اند. در واقع می‌توان گفت اروپایی‌ها نه برای نشان دادن قدرت خود که بیشتر از جهت خوش‌خدمتی به صهیونیست‌ها و آمریکا به سمت فعال کردن سازوکار اسنپ‌بک رفته‌اند. البته لازم به ذکر است که اروپایی‌ها به دلیل عدم انجام تعهدات و وظایف خود در قبال برجام مرتکب بی‌عملی و تخلف شده‌ و همانطور که عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان گفته، صلاحیت فعال‌سازی اسنپ‌بک را ندارند. هر چند که در یک اقدام غیرقانونی و صرفا بر مبنای بهانه‌های واهی سیاسی به این سمت رفته‌اند که نشان‌دهنده ادعایشان برای مذاکره نیز صرفا نوعی شو و نمایش است و اگر در مذاکره به آنچه می‌خواهند نرسند مذاکره را رها کرده و راه‌های دیگری را طی می‌کنند. دقیقا همان کاری که آمریکایی‌ها بارها انجام داده‌اند. هر چند که میان اروپا و آمریکا تفاوت کاملا مشخصی وجود دارد که آنها را از یکدیگر متمایز می‌کند. آمریکایی‌ها در جایگاه یکطرف تاثیرگذار در مذاکرات حاضر می‌شوند و می‌توانند در صورت توافق یا عدم توافق اثرگذاری خود را نشان دهند، اما اروپایی‌ها به تنهایی نه در رسیدن به توافق توانایی تاثیر دارند و نه در زمان شکست مذاکرات. اروپایی‌ها خود به‌خوبی می‌دانند که ایران همانطور که اهل مذاکره و گفت‌وگو است، اما در عین حال زمانی‌که ببیند گفت‌وگو صرفا دفع‌الوقت و وقت‌کشی بدون نتیجه است و در نهایت طرف‌های غربی به‌دنبال راهکارها و اقدامات غیرسازنده هستند، دست از مذاکره کشیده و رویکرد دیگری در پیش می‌گیرد. در قبال اتفاق اخیر نیز باید به این نکته اذعان داشت که ایران در هر سطحی پاسخ قاطع و سخت را برای خود محفوظ می‌داند و این اروپایی‌ها هستند که با این اقدام نسنجیده، صرفا درهای مذاکره را بسته و شرایط را پیچیده‌تر کرده‌اند.

خروج از NPT؟

چندی پیش قبل از اینکه اروپایی‌ها بخواهند به سمت فعال‌سازی اسنپ‌بک بروند بسیار بحث می‌شد که سناریوهای ایران در قبال اروپایی‌ها و آمریکا چه خواهد بود. از خروج از NPT گرفته تا تغییر دکترین نظامی و افزایش غنی‌سازی که هر کدام در نوع خود قابل بحث است، اما واقعیت این است سناریوی محتمل‌تر ایران در قبال فعال‌سازی اسنپ بک همان گزینه نخست یعنی خروج از پیمان منع گسترش سلاح هسته‌ای موسوم به «N.P.T» است. در همین راستا طی روزهای گذشته برخی نمایندگان مجلس خروج از این معاهده را در دسترس‌ترین و گام نخست مقابله با اقدام اخیر اروپایی‌ها خوانده‌اند. حال اینکه خروج از NPT راه حل مناسبی خواهد بود یا اینکه باید رویکرد دیگری در پیش گرفت خود جای تامل دارد. اما آنچه مسلم است نباید به سمت و سویی رفت که به جای دریافت سود و فایده از یک اقدام مضرات آن تصمیم و اقدام را شاهد باشیم. قدرمسلم خروج از معاهده منع گسترش همواره در دسترس است اما باید دید تا چه میزان این اقدام به سود کشورمان خواهد بود. به عبارت دیگر باید نوعی هزینه فایده صورت گیرد تا مشخص شود خروج از NPT چه فایده یا مضراتی برای ایران دارد و با این اقدام طرف مقابل را تا چه میزان در تنگنا قرار خواهد گرفت. نکته مهم‌تر اینکه این تصمیم اگر گرفته شود، در کلان نظام اتفاق خواهد افتاد و به سمع و نظر مردم و رسانه‌ها خواهد رسید و به بیان دیگر تصمیمی حاکمیتی خواهد بود. اما اگر قرار بر این تصمیم نباشد طرح آن در مجلس نیز چندان طرفی از پیش نخواهد بست. هر چند که باید در طرف مقابل محدودیت‌ها و مشکلات فعال‌سازی اسنپ‌بک را هم ملاحظه کرد. به همین جهت است که رئیس‌جمهور شامگاه جمعه در گفت‌وگو با فعالان سیاسی گفت: «ما دوست نداریم اسنپ‌بک فعال شود. ما از اسنپ‌بک استقبال نمی‌کنیم. کسانی‌که می‌گویند تحریم و اسنپ‌بک مهم نیست، بی‌خود می‌گویند. رهبری هم می‌گویند آسیب تحریم‌ها بیشتر از جنگ است چون مثلا اجازه نمی‌دهند دارو وارد شود و افراد زیادی از بین می‌روند». حال باید دید که در قبال اقدام اخیر اروپایی‌ها ایران چگونه پاسخ خواهد داد.

* هماهنگی ارکان نظام

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اظهار داشت: برخی از نمایندگان مجلس از زمان مطرح شدن اسنپ‌بک از سوی اروپایی‌ها طرح‌های یک، دو و بعضا سه فوریتی خروج از NPT را پیشنهاد دادند از لحاظ قانون اظهارنظر نمایندگان مشکلی ندارد اما هر طرحی که اعلام کردند باید این طرح توسط هیات رئیسه مورد بررسی قرار بگیرد و به کمیسیون تخصصی ارجاع داده شود. ابراهیم عزیزی گفت: پیشنهاد نمایندگان به عنوان طرح مجلس نیست و روز سه‌شنبه طرح مطرح می‌شود. طرح سه فوریت با حضور شورای نگهبان در صحن مجلس بررسی می‌شود. همه ارکان نظام باید درباره موضوع خروجی NPT تصمیم بگیرند و مجلس نیز مسیر خودش را دنبال می‌کند. وی ادامه داد: چند طرح در کمیسیون امنیت ملی مطرح است و نیازمند هماهنگی با دیگر ارکان نظام است. همین الان سه طرح برای خروج از NPT در کمیسیون امنیت ملی داریم. اینکه به کدام یک از این طرح‌ها برسیم و اساسا در حوزه تقنین مطرح کنیم، مشخص نیست. ممکن است که نظام جمهوری اسلامی به نتیجه برسد خروج NPT را از سوی وزارت امور خارجه اعلام کند. حتما علیه اقدام غیرقانونی اروپایی‌ها هوشمندانه واکنش نشان خواهیم داد. رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در خصوص بازگشت بازرسان آژانس به ایران تصریح کرد: در قانونی ذکر کرده‌ایم که بازرسی آژانس صرفا با هماهنگی شورای عالی امنیت ملی و با تامین امنیت مراکز هسته‌ای ما صورت بگیرد. دولت به مر قانون در قبال تعلیق بازرسی آژانس انرژی اتمی عمل کرده است. در تماس رئیس سازمان انرژی اتمی (آقای اسلامی) با سازمان بین المللی انرژی اتمی، گفته شده بود تا زمانی‌که مجوز شعام نباشد اجازه بازرسی به بازرسان آژانس را نخواهیم داد.