مسیر انسداد تنگه هرمز

 تحلیلگران می‌گویند در صورت حملات دوباره اسرائیل بعد از آتش‌بس به کشورمان ایران می‌تواند به حوزه راهبردی خلیج فارس و تنگه هرمز متمرکز شود.

+ تنگه‌ای راهبردی

تنگه هرمز همیشه در محاسبات ایران بوده است. این گذرگاه استراتژیک که حدود یک‌سوم نفت جهان از آن عبور می‌کند، یک برگ بازی مهم برای تهران به شمار می‌رود. در هر بحرانی که در این منطقه شکل گرفته، از جنگ نفتکش‌ها در دهه ۶۰ تا دوره تحریم‌های حداکثری ترامپ، تنگه هرمز به‌نوعی در گفتمان جمهوری اسلامی و تحلیلگران امنیتی تکرار شده است. تهدید به بستن تنگه هرمز، بیش از آن‌که به معنای اقدام فوری و فیزیکی باشد، حامل یک پیام راهبردی است؛ اینکه ایران، در صورت احساس خطر وجودی، حاضر است هزینه‌های بزرگی را بپذیرد و تعادل انرژی جهانی را به چالش بکشد. اقداماتی از جمله «مین‌ریزی دریایی» در این زمینه مطرح بوده است. گزارشی که در روزهای جنگ ۱۲ روزه منتشر شد، نشان می‌داد ایران آماده ریزش مین‌های شناور در تنگه هرمز بوده چرا که خبرهایی در این زمینه منتشر شد.

+ سناریوی قدیمی

بعد از جنگ بین ایران و اسرائیل و آتش‌بس، اکنون این احتمال دوباره برجسته شده و حساسیت‌ها را نسبت به آینده این آبراه استراتژیک افزایش داده است. برخی از تحلیلگران نظامی آمریکا در مورد این احتمال اعلام کردند که «هیچ بحرانی در خاورمیانه بدون ورود تنگه هرمز به آن، واقعی نیست.» حالا همین نگاه دوباره بازتولید شده است.

+اخلال در کشتیرانی

در صورت اقدام مجدد آمریکا یا اسرائیل علیه منافع ایران، یکی از سناریوهای روی میز، ایجاد اختلال در کشتیرانی از مسیر تنگه هرمز است. ابزارهای ایران در این حوزه متنوع است: مین‌‌ریزی، قایق‌های تندرو، پهپادهای انتحاری و حتی حملات سایبری به سامانه‌های کشتیرانی. نیروی دریایی ایران احتمالا بارها در تمرینات خود، شبیه‌سازی چنین عملیات‌هایی را انجام داده است. اما باید در نظر داشت که بستن تنگه هرمز احتمالا با واکنش‌هایی از سوی قدرت‌های بزرگ که مصرف کننده انرژی منطقه هستند روبه‌رو خواهد شد.

هشدارهای ضمنی

یک رزمایش دریایی، یک مانور مین‌ریزی، یا حتی انتشار گزارش‌هایی در رسانه‌های نزدیک ایران، پیام لازم را به طرف مقابل می‌رساند. در دوران ترامپ، رسانه‌های غربی بارها از آماده‌سازی ایران برای حمله به نفتکش‌ها خبر دادند؛ اخباری که هرچند تأیید نمی‌شد، اما به خودی خود اثربخش بود. در شرایط کنونی، تحلیلگران معتقدند حتی اگر ایران قصد بستن فیزیکی تنگه را نداشته باشد، صرف طرح این احتمال، یک ابزار مهم روانی است که می‌تواند معادلات را تغییر دهد.

+ نگاه ایران

در نهایت، تنگه هرمز همچنان یک نقطه اتصال استراتژیک میان امنیت ملی ایران و امنیت انرژی جهان باقی خواهد ماند. بسته شدن یا حتی تهدید به اختلال در آن، در شرایطی ممکن است که تهران احساس کند تمامی ابزارهای دیگر دیپلماسی، بازدارندگی و دفاعی، کنار رفته است. آنچه روشن است، این است هرگونه اشتباه محاسباتی از سوی آمریکا یا اسرائیل، می‌تواند این سناریو را از حاشیه تحلیل‌ها به متن تحولات بیاورد.