وعده نافرجام وزیر ارتباطات و گرانی اینترنت

افزایش قیمت اینترنت به نقل از کارشناسان، عقبگردی در حوزه آی تی و رشد فناورانه اقتصاد دیجیتال در کشور محسوب می‌شود که مصرانه از سوی دولت و اپراتورها صورت گرفت، در حالی که قطعاً افزایش قیمت «اینترنت» به عنوان اصلی‌ترین زیرساخت رشد و تحول در حوزه اقتصاد دیجیتال و یکی از عوامل مهم رشد کسب و کارها در فضای مجازی، قطعاً تاثیر خود را در گرانی‌های زنجیروار در بخش‌های دیگر هم خواهد گذاشت و فاصله ایران را با دیگر کشورها در زمینه فناوری‌های نوین در عرصه بین‌المللی بیشتر از پیش خواهد کرد. کارشناسان بر این باور هستند دولتمردان با افزایش قیمت اینترنت فرصت توسعه اقتصادی در بخش‌هایی مانند آموزش، بهداشت و... را در عصر ارتباطات در فضای اینترنت و همچنین عملیاتی شدن اقتصاد دیجیتالی کاهش می‌دهد. 

  افزایش قیمت اینترنت به بهانه بهبود کیفیت

کیوان نقره‌کار کارشناس فناوری اطلاعات در این باره به «آرمان ملی» گفت: تقاضای افزایش قیمت اینترنت از سوی اپراتورها به دلیل عقب ماندن از گرانی‌های حاکم بر جامعه در حالی صورت می‌گیرد که پیش از این با تعریف پکیج‌های مختلف و بسته‌های اینترنت و مکالمه و... توانسته بودند هزینه‌های مختلفی را از کاربران به شکل واقعی یا غیرواقعی دریافت کنند و در حقیقت آنها نیز هم پا با افزایش قیمت‌ها به طرق مختلف از کاربران هزینه‌های مختلفی را برای بسته‌هایی دریافت کرده‌اند که البته از نظر کیفیت فاصله بسیاری با استانداردهای بین‌المللی دارد. او افزود: از طرفی اِعمال افزایش قیمت اینترنت بیشتر به این بهانه صورت گرفته است که کیفیت خدمات در حوزه‌های مختلف افزایش یابد، در حالی که به نظر می‌رسد افزایش خدمات نیاز به وجود زیرساخت‌ها و بستر مناسب دارد که در حال حاضر نشانی از آن به چشم نمی‌خورد، در حقیقت باید در این مورد اینگونه به قضاوت نشست که اگر امکان بهبود کیفیت خدمات وجود داشته است، چگونه تاکنون از آن بهره نبرده‌ایم و خدمات اینترنت را در حوزه‌های مختلف ارتقاء نبخشیدیم؟ از این رو باید گفت نباید توقع افزایش کیفیت خدمات را در شرایط تحریم و عدم دسترسی به تجهیزات و سخت‌افزارهای مناسب از سوی اپراتورها داشته باشیم و قطعاً به این امر آگاه هستیم که با توجه به زیرساخت‌های معیوب وجود بهبود کیفیت اینترنت به این سادگی‌ها نیست. 

 در انتظار گرانی همه‌جانبه خدمات و محصولات باشیم

این کارشناس اضافه کرد: همچنین با توجه به شرایط اقتصادی و مشکلات مختلفی که در این حوزه در سطوح مختلف مانند گران شدن اقلام اساسی و غیراساسی و همچنین خدمات گوناگون به نظر می‌رسد که این افزایش تعرفه اینترنت به صورت زنجیروار به دیگر حوزه‌ها نیز تاثیر خود را بگذارد، چراکه با توجه به رشد کسب و کارهای آنلاین در فضای مجازی، راهی برای جبران گران شدن اینترنت به جز گران کردن محصولات و خدمات از سوی فعالان در این فضا باقی نمی‌گذارد. نقره‌کار ضمن اشاره به کیفیت نامطلوب اینترنت فعلی گفت: بهبود خدمات و کیفیت محصولات همواره پیش شرط افزایش تعرفه آن محسوب می‌شود در حالی که اینترنت و خدمات ارائه شده جانبی آن به هیچ وجه بهبودی نداشته است و این افزایش قیمت فقط باعث محدودتر شدن کاربرانی است که به ناحق امکان استفاده از اینترنت با همین کیفیت نامطلوب نیز برای آنها محدود یا متوقف می‌شود. او اینترنت را یکی از زیرساخت‌های مهم در عرصه اقتصادی ذکر و بیان کرد: اینترنت گران به عنوان یکی از مهم‌ترین پارامتر در چرخه اقتصادی، به زودی بر دیگر بخش‌ها نیز تاثیر خود را خواهد گذاشت و شاید حوزه‌های دیگری که ارتباط مستقیمی با آن ندارد، افزایش قیمت خواهند داشت. 

 سهم اینترنت مطلوب در رشد اقتصاد دیجیتال

این کارشناس در باره سهم اینترنت در رشد اقتصاد دیجیتال در کشور گفت: دولتمردان ما در دوره‌های مختلف نشان داده‌اند که اظهاراتشان در باب به روزرسانی در این حوزه فقط در حد حرف بوده و نه تنها هیچ اقدام جدی در این خصوص صورت نگرفته بلکه هر روز شاهد اقدامات بازدارنده‌ای بوده‌ایم که عملیاتی شدن شعار دولت الکترونیک را نیز مانع شده است و بهره‌گیری از فرصت‌های فناورانه را فقط در حد شعار بررسی کرده‌اند، در حالی که به راستی از اینترنت و دیجیتالی شدن اقتصاد می‌توان در بخش‌های مانند آموزش، بهداشت و درمان و... به نحو مطلوبی بهره جست که باعث رشد شاخص‌های اقتصاد و توسعه در کشور شود، اما در حال حاضر تنها اقدامی که از عهده مسئولان برآمده است افزایش قیمت اینترنت بی‌کیفیت موجود است که قطعا مانع از رونق کسب و کارها و رشد اقتصادی و عقب ماندن هرچه بیشتر از کشورهای دیگر در زمینه فناوری‌های دیجیتالی می‌شود. 

 افزایش قیمت 30 درصدی یا 48 درصدی؟

بر اساس این گزارش؛ افزایش قیمت تعرفه‌ها نه‌تنها برخلاف رویکرد جهانی دراین‌زمینه است، بلکه به حاکمیت کمک می‌کند تا قیمت ترافیک بین‌المللی را افزایش دهند. با وجودی که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرده بود افزایش قیمت تعرفه‌های اینترنت «حدود ۳۰ درصد» خواهد بود، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این افزایش قیمت، حداقل ۳۴ درصد و حداکثر ۴۸ درصد است. بسته‌های حجیم و بلندمدت با قیمت بیشتر برگشته‌اند و برخی بسته‌های محبوب کاربران نیز افزایش قیمت داشته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، بسته یک گیگابایت یک‌ماهه در ایرانسل و همراه اول از ۱۰۵۰۰ تومان به ۱۴۱۰۰ تومان رسیده و ۳۴ درصد افزایش قیمت داشته است. پیش‌تر اپراتور‌ها در نامه درخواست خود جهت تغییر تعرفه، اعلام کرده بودند، بسته‌های یک و دو گیگابایت نیازی به تغییر قیمت ندارند. بسته اینترنت پنج گیگابایت یک‌ماهه ایرانسل نیز از ۲۳۶۰۰ به ۳۷۱۰۰ تومان رسیده که این رقم نیز حکایت از افزایش حدوداً ۳۰ درصدی دارد. در بسته‌های چهار ماهه ایرانسل و همراه اول نیز تغییرات قیمتی و حجمی اعمال شده است. بسته ۱۵ گیگابایت در روز‌های گذشته با قیمت ۶۲ هزار تومان به فروش می‌رسید و حالا این رقم به ۱۱۸ هزار تومان رسیده است. این عدد فراتر از ۳۴ درصدی است که پیش‌تر اعلام شده بود. همچنین بسته‌های بلندمدت به سبد محصولات برگشته‌اند و حالا اپراتور‌های همراه اول و ایرانسل بسته‌های شش‌ماهه را نیز با قیمت بین ۱۵۰ تا حدود ۵۰۰ هزار تومان اضافه کرده‌اند. 

 تشویقی پس از جریمه اپراتورها

حامد بیدی کارشناس حوزه فناوری اطلاعات معتقد است: «نحوه قیمت‌گذاری تا حدی به‌شکل انعطاف‌پذیر به اپراتور‌ها داده شده و با همین قوانین فعلی می‌توانند قیمت را افزایش دهند. خاطرتان باشد دولت حسن روحانی و شخص آقای آذری‌جهرمی، اپراتور‌ها را جریمه کرد که به‌تبع‌آن حدود سه‌سال اپراتور‌ها اجازه افزایش قیمت نداشتند، چون خلاف قوانین تدوین‌شده عمل کرده بودند و بابت‌اش جریمه شدند که به آن سرکوب قیمت می‌گفتند. از آن ماجرا سه‌سال گذشت و بحث افزایش قیمت مطرح شد که سرانجام اجرایی شد.» حامد بیدی معتقد است که این افزایش قیمت، بیشتر به‌دلیل گران‌تر کردن ترافیک بین‌المللی است: «مطلوب نظر بسیاری از سیاست‌گذاران این است تا اینترنت گران‌تر هم بشود، خصوصاً ترافیک بین‌المللی. ترافیک داخلی با انواع یارانه‌ها بازهم با قیمت پایین‌تر از نرخ معمول اجرا می‌شود. درحال‌حاضر ترافیک داخلی با ۵۰ درصد تخفیف روی اپراتور‌ها اجرایی می‌شود که همین موضوع نقض بی‌طرفی شبکه است. بیشتر به‌لحاظ سیاست‌گذاری، مدنظر دوستان گران‌تر کردن ترافیک بین‌المللی است.» 

 افزایش قیمتی برخلاف استانداردهای جهانی

این کارشناس ادامه داد: «اساساً تعرفه اینترنت به زبان ساده در دنیا رو به کاهش است. به‌طورمثال، در آمریکا طی ۲۰ سال اخیر تعرفه اینترنت به ازای هر گیگابایت، ۹۸ درصد کاهش داشته است. این کاهش شدید قیمت به‌دلیل رشد زیرساخت‌ها و پیشرفت تکنولوژی است؛ بنابراین از این‌سو با کاهش قیمت جهانی روبه‌رو هستیم، اما در ایران به‌دلیل تورم و نبود زیرساخت‌ها، قیمت‌ها افزایش می‌یابد.» چنین موضوعی وقتی می‌تواند به‌درستی تحلیل شود که بدانیم شرکت مخابرات با چه قرارداد‌ها و چه شرکت‌هایی، اینترنت را وارد کشور می‌کند. در صورتی‌که شفافیت وجود داشته باشد، می‌توانیم تحلیل صحیحی داشته باشیم؛ بنابراین ممکن است دولت اینترنت را گران به اپراتور‌ها بفروشد. اتفاقاً یک فرضیه این است که در این مدت اپراتور‌ها به‌جای چانه‌زنی، باید از دولت می‌خواستند اینترنت را با قیمت پایین‌تری در اختیار اپراتور‌ها قرار دهد.» صرفاً نمی‌توانیم بگوییم، چون تورم است، پس باید تعرفه‌ها افزایش یابد. 

 ضرر و زیان چندوجهی کاربران با گرانی و فیلترینگ

حامد بیدی نیز هم‌عقیده با وزیر ارتباطات دولت روحانی است و می‌گوید: «در کنار آسیبی که فیلترشکن به کاربر‌ها از هر نظر وارد می‌کند، موضوع مهم دیگری نیز وجود دارد. موضوع، اختلال‌هایی است که منجر به «ریترانسمیشن» می‌شود، به‌این‌معنا که به‌خاطر اختلال‌های موجود و فیلترینگ، داده‌هایی چند باره از سوی کاربر دریافت و ارسال می‌شود و این موضوع باعث می‌شود خروجی کاربر با ۵۰۰ مگابایت، یک گیگابایت محاسبه شود؛ چون این وسط داده‌های بی‌رویه، به‌دلیل فیلترینگ مصرف می‌شود و اپراتور هم یک گیگابایت را محاسبه می‌کند. چنین اتفاقی، در کشور‌های دیگر اصلاً با این اعداد و ارقام رخ نمی‌دهد. این موضوع ناشی از بد عمل‌کردن اپراتورهاست که اصلاً نسبت به این موضوع حساسیتی ندارند و صرفاً دنبال گران‌کردن قیمت تعرفه‌ها هستند. نکته حائز اهمیت دیگر این است که در دنیا، بین اپراتور‌ها رقابت وجود دارد و کاربر این حق را دارد تا خودش اپراتور را انتخاب کند، اما اینجا اپراتور‌ها غیرپاسخگو هستند و با توجه به اینکه به‌صورت انحصاری شکل گرفته، طبعاً مردم قدرت انتخاب ندارند.» این گزارش می‌افزاید؛ در عصر حاضر، اینترنت بخش جدایی‌ناپذیر زندگی انسان است. کیفیت مطلوب در کنار دسترسی آسان به سایت‌های مختلف، می‌تواند آسایش روانی مناسبی را برای مردم هر جامعه‌ای همراه کند. در یکی، دو سال اخیر، اما نه تنها فیلترینگ گسترده باعث افزایش هزینه مردم در استفاده از اینترنت شده، بلکه حالا باید با افزایش بیش از سی‌درصدی تعرفه‌ها نیز کنار بیایند. در نهایت باید گفت مصداق وضعیت کنونی همانا این ضرب‌المثل است که؛ رفع فیلترینگ و بهبود کیفیت پیشکش، مرحمت فرموده ما را مس کنید.