مردم در خط مقدم رکود

 اقتصاد کشور که پیش از این نیز با محدودیت‌های ناشی از تحریم و مشکلات ساختاری دست و پنجه نرم می‌کرد، اکنون با موجی تازه از فشارها مواجه شده است. مهم‌ترین جلوه‌های این وضعیت را می‌توان در چهار محور اصلی مشاهده کرد: رکود، کاهش تولید ناخالص داخلی، نوسان شدید نرخ ارز و افت چشمگیر توان خرید مردم. نخست رکود اقتصادی؛ درگیری‌های نظامی، حملات به زیرساخت‌ها و عملا تعطیل شدن بخشی از ظرفیت تولید کشور، باعث شد بسیاری از واحدهای تولیدی با کاهش ظرفیت یا توقف فعالیت روبه‌رو شوند. بازار داخلی نیز به دلیل نااطمینانی و تورم بالا کوچک‌تر شده و عملاً اقتصاد در شرایط رکود تورمی عمیق‌تر قرار گرفته است. دوم کاهش تولید ناخالص داخلی؛ درآمدهای نفتی، به‌عنوان اصلی‌ترین منبع بودجه، طی جنگ به‌شدت افت کرد. اختلال در صادرات غیرنفتی و زنجیره تأمین نیز مزید بر علت شد و در نتیجه چشم‌انداز رشد اقتصادی منفی‌تر از گذشته شده است. صنایع بزرگی همچون لوازم خانگی و فولاد به دلیل کاهش تقاضای داخلی و کمبود مواد اولیه، با رکود محسوس مواجه‌اند. سوم نوسانات نرخ ارز؛ کاهش درآمد ارزی کشور، فشار سنگینی بر بازار ارز وارد کرده است. ریال بار دیگر در برابر دلار تضعیف شد و نوسانات روزانه بازار، ثبات مالی را از میان برد. این وضعیت نه‌تنها قیمت کالاهای وارداتی را افزایش داده، بلکه هزینه تولید داخلی را نیز بالا برده و سرمایه‌گذاران را از هرگونه فعالیت جدید بازداشته است و نهایتاً چهارم کاهش توان خرید مردم؛ پیامد نهایی همه این تحولات در زندگی روزمره شهروندان نمایان است. تورم فزاینده، افزایش قیمت کالاهای اساسی و افت ارزش دستمزدها سفره خانوار را کوچک‌تر کرده است. تقاضا برای کالاهای مصرفی بادوام، از جمله لوازم خانگی، کاهش چشمگیری یافته و فشار معیشتی بر اقشار متوسط و کم‌درآمد به اوج خود رسیده است. به طور کلی، اقتصاد ایران پس از این جنگ تحمیلی ۱۲ روزه هرچند کوتاه اما پرهزینه، در وضعیت دشواری قرار دارد. تلاش دولت برای حفظ صادرات نفت از مسیرهای غیررسمی می‌تواند بخشی از فشارها را کاهش دهد، اما به نظر می‌رسد بدون اصلاحات ساختاری و ایجاد ثبات در سیاست‌های کلان، چشم‌انداز روشنی برای بهبود شرایط اقتصادی در کوتاه‌مدت وجود نداشته باشد.

سالار احمدی

فعال سیاسی