«مناره»؛ طرح ایران برای همکاری‌های هسته‌ای اسلامی

آن تحرکات هرچه بود در نهایت باعث شد در عراق و سوریه تحرکات عمیقی رخ دهد که خروجی آن به پیدایش گروه‌های بنیادگرا از جمله داعش و سایر گروه‌ها در منطقه تبدیل شد و شامات (سوریه و عراق) به محل تاخت و تاز اعضای این گروه تبدیل شد. جمهوری اسلامی ایران در آن زمان با درخواست رسمی دو دولت آسیب دیده از این تحولات یعنی دولت سوریه و دولت عراق به مقابله با این گروه‌های افراطی در منطقه پرداخت. درآن سال‌ها تحت تاثیر اقدامات ایران دو گروه اقدام به تحرکاتی برخلاف آنچه ایران در پی آن بود کرده و کوشیدند نوعی ایران‌هراسی در بین کشورهای همسایه ایران راه بیندازند و این ادعا را مطرح کنند که اگر آمریکا نباشد حاکمان تهران کنترل دولت‌ها و ملت‌های منطقه را در دست می‌گیرند. حال اینکه در ایران مقامات عالی کشور صراحتا اعلام کردند که به دنبال سیطره برمنطقه نیستند و به درخواست دولت‌های منطقه به مقابله با گروه‌های تروریستی پرداختند.

* هراس منطقه از اسرائیل

هرچند در این سال‌ها بین ایران و کشورهای عربی منطقه تحولات منفی و مثبت زیادی ایجاد شد و تهران و ریاض بعد از یک دوره قطع روابط دیپلماتیک روابط خود را از سر گرفتند اما کشورهای عربی در نهایت بر سر رقابت در منطقه از جمله در عراق دیدگاه صد درصد مثبت به ایران پیدا نکردند اما بعد از وقایع 7 اکتبر و حمله اسرائیل به لبنان و یمن و خصوصا حمله به مقر حماس در قطر، کشورهای عرب منطقه در نهایت به این نتیجه رسیدند که تنها ایران است که می‌تواند در برابر اسرائیل در منطقه خودی نشان دهد چرا که تمامی کشورهای عربی در مسیر حمله هواپیماهای اسرائیل به قطر با وجود سامانه‌های پدافندی پیشرفته، نتوانستند تحرکی از خود نشان دهند و بعد از این حمله نیز عملا اقدامی نکردند. قدرت‌نمایی ایران علیه اسرائیل به‌رغم برخی آسیب‌هایی که در جنگ 12 روزه دیده موجب شد اقدامات تهران در بین ملت‌های منطقه به اقدامی نمادین تبدیل شود و این مورد البته موجب شده است حکام عرب منطقه نیز بیش از گذشته به نقش کلیدی تهران در حفظ امنیت منطقه توجه پیدا کنند.

*طرح مودت ظریف

 به نظر اینکه سلاح‌ها در ایران برای حفظ امنیت منطقه است و تهران می‌تواند امنیت در منطقه را فراهم کند نیازمند پذیرش این مهم توسط حکام کشورهای عربی است و دیپلمات‌ها هستند که باید این مورد را برای اعراب در منطقه جا بیندازند. در این مسیر جواد ظرف وزیر خارجه پیشین ایران با طرح ابتکاریش روند دیپلماتیکی را برای رسیدن به این هدف آغاز کرده است. وی در حاشیه نمایشگاه بین‌المللی کتاب عراق گفت: من پیشنهادی را در مجله اکونومیست ارائه دادم و آن را «مودت» نامیدم، که به معنای سازمان گفت‌وگوی اسلامی برای آسیا است. به جای خصومت، در مورد دوستی و برادری صحبت می‌کنیم. ظریف درباره موضوع فناوری هسته‌ای در منطقه گفت: ما اینجا فقط یک مشکل هسته‌ای داریم که آن هم سلاح‌های هسته‌ای اسرائیل است، اما پتانسیل زیادی برای آینده داریم. استفاده مشترک از انرژی هسته‌ای برای همه ما امکان‌پذیر است. به همین دلیل من پیشنهادی به نام «مناره» ارائه دادم که به معنای شبکه خاورمیانه برای تحقیقات و پیشرفت هسته‌ای است. اگر ما در ایران فناوری غنی‌سازی داریم، می‌توانیم آن را با برادران عرب و مسلمان خود به اشتراک بگذاریم. اگر دوستان سعودی ما قادر به توسعه شکافت (هسته‌ایِ مورد استفاده برای تولید برق در نیروگاه‌های هسته‌ای) هستند، می‌توانیم این انرژی شکافتی را با بقیه برادران خود در منطقه به اشتراک بگذاریم. می‌توان آنچه را که داریم برای منطقه‌ای بهتر با هم ترکیب کرد.

*منطقه قوی در کنار هم

وزیر خارجه اسبق ایران گفت: کسانی هستند که به یک ایرانِ قوی اعتقاد راسخ دارند، و من همچنین نامزدهای انتخاباتی را (در عراق) دیدم که خواستار «عراقی قوی» و کسانی هستند که عربستانِ قوی را می‌خواهند. من یک منطقهِ قوی می‌خواهم، یک ایرانِ قوی، یک عراقِ قوی، یک عربستانِ قوی و اینکه همگی قوی باشند زیرا همه ما باید تلاش‌های خود را با هم یکپارچه کنیم تا اینکه از خود برابر اینکه دیگران به ما دیکته کنند و با ما بازی کنند، محافظت کنیم. ما باید بیدار شویم و درک کنیم که سرنوشت و آینده یکسانی داریم.

*موضع شهید سلیمانی

ظریف در خصوص اظهارات غیر مسئولانه برخی افراد و لزوم صراحت در بیان سیاست‌های خود به گونه‌ای که جایی برای سوءتفاهم باقی نگذارد، گفت، یادی از شهید سلیمانی بکنیم، زمانی فردی گفت که ما باید چهار پایتخت عربی را تحت کنترل درآوریم، شهید سلیمانی بسیار عصبانی بود و گفت که این یک سخن بسیار احمقانه است. وی گفت که ما اینجا هستیم تا مانع از کنترل هر طرفی بر طرف دیگر شویم و برای کمک به یکدیگر تلاش می‌کنیم.