آتش‌بس دائمی نیست
پس از ماه‌ها جنگ خونین و ویرانی گسترده در نوار غزه که بنا بر آمارهای مختلف حدود ۸۰ درصد از این منطقه ویران شده و ده‌ها هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند، اکنون شرایطی فراهم شده تا دونالد ترامپ با هدف بهره‌برداری سیاسی و دیپلماتیک از این بحران، ابتکار صلح خود را مطرح کند.
این طرح در واقع بیش از آنکه برنامه‌ای واقعی برای برقراری صلح باشد، نوعی نمایش دیپلماسی در ادامه نمایش قدرت نظامی آمریکا و اسرائیل است؛ نمایشی که می‌خواهد به کشورهای عربی منطقه نشان دهد همان‌گونه که واشینگتن و تل‌آویو توانستند با قدرت نظامی غزه را ویران کنند، اکنون نیز با همان قدرت می‌توانند صلح را تحمیل کنند. ترامپ، تلاش دارد از فضای به‌وجودآمده در خاورمیانه بهره‌برداری کند و در نشست شرم‌الشیخ کشورهای عربی را به صف کند تا به پیمان ابراهیم بپیوندند؛ پیمانی که هدفش عادی‌سازی روابط با اسرائیل است. او می‌خواهد نشان دهد که می‌تواند روندی تازه از صلح‌سازی را آغاز کند؛ صلحی که در واقع در خدمت منافع تل‌آویو و واشینگتن است. یکی از اهداف مهم این ابتکار، کاستن از بار سنگین انتقادهای جهانی علیه اسرائیل است. افکار عمومی در سراسر جهان نسبت به جنایات تل‌آویو در غزه خشمگین است و فشار بین‌المللی فزاینده‌ای بر اسرائیل وارد شده است. در چنین شرایطی، آمریکا و شخص ترامپ می‌کوشند با طرح صلح و برچسب صلح‌طلبی، چهره‌ای جدید از اسرائیل ارائه دهند تا از بار مسئولیت اخلاقی و سیاسی این جنایات بکاهند. به بیان دیگر، آن‌ها می‌خواهند از دل خاکستر جنگ، چهره‌ای صلح‌طلب برای اسرائیل بسازند. ترامپ همچنین امیدوار است این کنفرانس منجر به شکل‌گیری نوعی رابطه امنیتی، اقتصادی و سیاسی میان کشورهای اسلامی و اسرائیل شود؛ رابطه‌ای که عملاً مسأله فلسطین را به حاشیه براند و روند عادی‌سازی روابط با تل‌آویو را تثبیت کند. او می‌خواهد در پایان این نشست، نتیجه‌ای ملموس به افکار عمومی آمریکا و متحدانش نشان دهد تا هم جایگاه خود را در سیاست داخلی ایالات متحده تقویت کند و هم از منظر بین‌المللی ابتکار عمل را در دست گیرد. با این حال، در قلب این تحرکات سیاسی، مسأله اصلی همچنان فلسطین است. مردم و گروه‌های فلسطینی پس از این همه تخریب و فشار، بیش از هر چیز به دنبال بازسازی و بازگشت به زندگی عادی‌اند، اما چنین روندی بدون برخورداری از حق حاکمیت و سرزمین مستقل ممکن نیست. شاید در کوتاه‌مدت برخی گروه‌ها تحت فشارهای بین‌المللی یا منطقه‌ای ناچار به پذیرش برخی شروط شوند، اما در بلندمدت واقعیت این است که صلح پایدار بدون عدالت و بازگشت حقوق ملت فلسطین تحقق نخواهد یافت. در نهایت، اگرچه ممکن است نشست شرم‌الشیخ در ظاهر به نام آتش‌بس و صلح برگزار شود، اما ماهیت واقعی آن بیش از هر چیز تلاشی است برای تحمیل خواسته‌های آمریکا و اسرائیل به منطقه. تاریخ نشان داده است که صلحی که بر پایه ویرانی و بی‌عدالتی بنا شود، دوام نخواهد آورد و خاورمیانه بار دیگر در چرخه‌ای از بحران و درگیری گرفتار خواهد شد.
علی‌اصغر زرگر
کارشناس روابط بین‌الملل
ارسال نظر