«آرمان ملی» از سفر عراقچی به مسکو گزارش می‌دهد
رایزنی با کرملین در روزهای جنگی
آرمان ملی- دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، تمام قواعد حقوق بین‌الملل را تغییر داد و عملا طبق حقوق بین‌الملل، در کنار اسرائیل، به کشور متجاوز علیه ایران تبدیل شد. با گذشت ساعاتی از بامداد دیروز، رسانه‌ها خبر دادند که ایالات‌متحده آمریکا، توسط جنگنده‌های بی- ۲ خود، به تأسیسات هسته‌ای ایران در فردو و نطنز حمله کرده است. موردی که اسرائیل از روز اول حمله به ایران و حتی پیش از اجرای نقشه حمله، در ارتباط با آن در حال رایزنی با کاخ سفید بود و پس از حمله نیز کوشید ترامپ را راضی کند که ضعف سیستم تهاجمی اسرائیل را پوشش دهد و با جنگنده‌های خود، بمب‌های سنگرشکن را بر تأسیسات هسته‌ای ایران فرود آورد.
اینک، البته، ترامپ در هماهنگی کامل با نتانیاهو به ایران حمله کرده است؛ حمله‌ای که ابعاد آن مشخص نیست، اما ظاهرا به‌گونه‌ای نبوده که تشعشعات هسته‌ای به بیرون درز پیدا کند. البته برخی رسانه‌ها از خروج اورانیوم از این سایت‌ها پیش از حمله خبر داده‌اند. اکنون، موج محکومیت اقدام ترامپ، در داخل آمریکا و خارج از آن، در حال اوج‌گیری است و ایران نیز در نظر دارد با متحدان خود در ارتباط با این اقدام، رایزنی‌هایی انجام دهد.
عراقچی به مسکو می‌رود
این حمله در شرایطی صورت گرفت که ایران و اروپایی‌ها، با فاصله کمی از حملات و پیش از حمله آمریکا، با یکدیگر گفت‌وگو کرده بودند. عباس عراقچی نیز با وزرای خارجه تروئیکای اروپا رایزنی‌هایی انجام داده و قرار بر ادامه این گفت‌وگوها بوده است؛ اما ناگهان، آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کرد. به نظر می‌رسد از این مرحله به بعد، مذاکره با آمریکا و شرکای اروپایی آن از حیّز انتفاع خارج شده است. با این حال، همان‌طور که عراقچی اعلام کرد، او قصد دارد به مسکو برود تا با رئیس‌جمهور روسیه دیدار کند. وزیر امور خارجه در این ارتباط گفت: «ما همواره با یکدیگر در حال رایزنی بوده‌ایم و مواضع خود را با یکدیگر هماهنگ کرده‌ایم. روسیه از جمله کشورهایی است که در توافق هسته‌ای گذشته حضور داشته و همچنان یکی از طرف‌های مذاکره با جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. در دو تا سه ماه گذشته، در جریان مذاکرات با ایالات‌متحده آمریکا، به‌طور منظم با دوستان روس خود رایزنی داشتیم و آنها را از پیشرفت‌های به‌دست‌آمده مطلع می‌ساختیم. فردا نیز دیداری مهم و رایزنی‌هایی جدی با رئیس‌جمهور پوتین خواهم داشت و روابط دوجانبه ما همچنان ادامه خواهد یافت. روسیه، به‌عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، نقش مهمی در تحولات بین‌المللی ایفا می‌کند. ما آگاه هستیم که روسیه با همکاری چین در تلاش است تا پیش‌نویس قطعنامه‌ای را در شورای امنیت ارائه دهد که هدف آن، جلوگیری از اقدامات خصمانه علیه ایران است.»
سخنان قابل‌تأمل مدودف
اینکه عراقچی قصد دارد از تمام ظرفیت‌های باقی‌مانده دیپلماسی استفاده کند، طبیعی است. اما زمانی‌که سخنان مدودف را در ارتباط با انتقال سلاح هسته‌ای روسیه به خارج از این کشور در نظر می‌گیریم، به نظر می‌رسد روس‌ها نیز خطر حمله آمریکا به ایران را درک کرده‌اند. آنها حاضر نبودند به گسترش ناتو به شرق، به‌عنوان یک روند طبیعی نگاه کنند و برای مقابله با آن، جنگ اوکراین را آغاز کردند. حال، این سؤال مطرح است که آیا به تجاوز آمریکا در بیخ گوش‌شان نیز واکنشی نشان نخواهند داد؟ مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه، در پی حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، گفت: «کشورهایی هستند که آماده انتقال سلاح‌های هسته‌ای به ایران هستند.»
چه خواهد شد؟
حمله‌ای که ترامپ با هماهنگی نتانیاهو به تأسیسات هسته‌ای ایران انجام داد، به‌وضوح مرحله تازه‌ای در روابط بین‌الملل آغاز کرده است؛ مرحله‌ای که در آن نه فقط قواعد کلاسیک حقوق بین‌الملل نقض شده، بلکه نظم جهانی پس از جنگ جهانی دوم نیز مورد تردید قرار گرفته است. جمهوری اسلامی ایران، پس از سال‌ها مذاکره، پایبندی به تعهدات برجامی و تلاش برای حفظ کانال‌های دیپلماتیک، اکنون با واقعیتی مواجه است که در آن ایالات‌متحده نه‌تنها به‌عنوان ناقض برجام، بلکه به‌عنوان کشوری مهاجم ظاهر شده است. در چنین شرایطی، نقش روسیه و چین به‌عنوان دو قدرت جهانیِ منتقدِ یک‌جانبه‌گرایی آمریکا، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. سفر عباس عراقچی به مسکو، با توجه به وزن سیاسی روسیه در شورای امنیت و همچنین نزدیکی نسبی مواضع تهران و مسکو در سال‌های اخیر، می‌تواند تلاشی برای جلوگیری از انزوای دیپلماتیک ایران تلقی شود. ضمن اینکه رایزنی برای تصویب قطعنامه‌ای بازدارنده در شورای امنیت، گرچه با وتوی احتمالی آمریکا روبه‌رو خواهد شد، اما حداقل کارکرد تبلیغاتی و مشروعیت‌بخش برای ایران خواهد داشت. از سوی دیگر، سخنان مدودف درباره آمادگی برخی کشورها برای انتقال سلاح هسته‌ای به ایران، گرچه بیشتر جنبه تهدید دارد، اما نشان‌دهنده بالارفتن سطح تنش‌ها و جدی‌شدن خطر گسترش درگیری است. در سطح افکار عمومی جهان نیز، چرخش تدریجی از رویکردهای محافظه‌کارانه به نگاه‌هایی که اقدام آمریکا را غیرقانونی و خطرناک می‌دانند، قابل مشاهده است. این موج می‌تواند به نفع ایران عمل کند، به‌ویژه اگر دستگاه دیپلماسی کشور، با هوشمندی از فرصت‌های رسانه‌ای، حقوقی و سیاسی موجود بهره‌برداری کند. در نهایت، به نظر می‌رسد جهان به نقطه‌ای رسیده که یا باید سازوکارهای جدیدی برای کنترل رفتار قدرت‌های بزرگ تعریف کند، یا آماده ورود به مرحله‌ای از بی‌نظمی امنیتی و حقوقی باشد که آینده آن برای هیچ‌کس روشن نیست.
ارسال نظر