ناترازی ها نباید سیاسی شود

شرایطی که ممکن است با افزایش میزان دما بحران انرژی در کشور به بحران عمیق‌تری در کشور تبدیل شود. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی ابعاد مختلف بحران انرژی و قطعی برق در ایران با دکتر نرسی قربان گفت‌وگو کرده است. نرسی قربان کارشناس حوزه انرژی و دکترای اقتصاد انرژی از دانشگاه لندن می‌باشد. وی در این زمینه معتقد است: «اگر ما می‌خواستیم بحران انرژی در کشور مانند امروز عمیق و بزرگ نباشد باید از قبل برنامه‌ریزی می‌کردیم. هنگامی که در گذشته در این زمینه برنامه‌ریزی صورت نگرفته باید منتظر هر شرایطی بود. به هر حال این یک واقعیت است که کشور با بحران انرژی و قطعی برق مواجه است و اگر مدیریت خوبی صورت نگیرد ممکن است قطعی برق از میزان کنونی نیز بیشتر شود. این وضعیت هم درباره منازل مسکونی ممکن است به وجود بیاید و هم درباره صنایع. در واقع کسی نمی‌داند که قطعی برق در آینده به چه صورت خواهد بود و این موضوع به صورت مستقیم به نوع مدیریت انرژی در آینده دارد. اگر دولت و متولیان بتوانند به خوبی وضعیت را مدیریت کنند، ممکن است که قطعی برق افزایش پیدا نکند اما اگر چنین اتفاقی رخ ندهد این احتمال وجود دارد که قطعی برق حتی از 8 ساعت نیز در روز عبور کند». در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

*مهم‌ترین دلایل بحران انرژی و به خصوص قطعی برق در فصل گرما چیست؟

این موضوع به نوع نگاه مدیران جامعه به مقوله انرژی و برنامه‌ریزی برای این کار باز می‌گردد. ما در سال‌های گذشته نگاه اولویت‌دار به انرژی نکرده‌ایم و به همین دلیل نیز با چالش مواجه شده‌ایم. باید در این زمینه برنامه‌ریزی‌های بلندمدت صورت می‌گرفته که این اتفاق رخ نداده است. نکته مهم دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که بحران انرژی که امروز گریبان دولت پزشکیان را گرفته متعلق به این دولت نیست و ریشه در دولت‌های گذشته دارد. کسانی که عنوان می‌کنند سیاست‌های دولت پزشکیان در بحران انرژی نقش داشته با نگاه سیاسی به موضوع انرژی برخورد می‌کنند که صحیح نیست. انرژی یک موضوع علمی است که بحران‌های آن نیز دارای راه حل‌های علمی است. در واقع اگر برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری در این زمینه صورت می‌گرفت کار به این نقطه نمی‌رسید. دولت‌هایی که در گذشته روی کارآمدند اولویت‌هایی دیگری داشتند و به‌رغم هشدارهای کارشناسان انرژی به دولتمردان، کسی اعتنا نکرد تا کار به جایی برسد که کشور با بحران جدی انرژی و قطعی برق مواجه شود. البته دلایل مختلفی در این زمینه نقش داشته است که یکی از آنها تحریم‌ها بوده است.

*تحریم‌ها باعث شده ایران نتواند تکنولوژی خود را در زمینه انرژی جدید کند و دستگاه‌های فرسوده را تعویض کند؟

تنها تحریم‌ها نبوده و دلایل مختلفی وجود داشته است. در شرایط تحریمی نیز ما دارای نیروگاه‌هایی بوده‌ایم که برق تولید می‌کرده‌اند. از سوی دیگر برخی از تکنولوژی لازم برای تأمین برق نیز در داخل کشور تولید می‌شده است. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که تحریم‌ها را‌های ارتباطی ما را با جهان بیرون مسدود کرده و اجازه نمی‌دهد ما در زمینه‌های مختلف اعم از ورود تکنولوژی یا دستگاه‌های تولید برق نیازهای به روز خود را تأمین کنیم. به هر حال اغلب کشورهای جهان با توجه به چالش‌هایی که ممکن است در زمینه انرژی داشته باشند در این زمینه برنامه‌ریزی کرده‌اند و رویکردهای جدیدی در پیش گرفته‌اند. یکی از این رویکردها استفاده از انرژی پاک و یا خورشیدی بوده که در کشورهای توسعه یافته مورد توجه قرار گرفته است. هنگامی که کشور در وضعیت تحریم قرار دارد به صورت ناخودآگاه ارتباط خود را با این تغییر و تحولات از دست می‌دهد. البته من دلیل اصلی بحران انرژی در ایران را در داخل کشور و عدم برنامه‌ریزی مناسب و بلندمدت می‌دانم. اما نمی‌توان انکار کرد که تحریم‌ها نیز در این زمینه نقش داشته و بحران را تشدید کرده‌اند.

*رئیس‌جمهور با عنوان اینکه از ابتدای تابستان به ادارات برق داده نمی‌شود خواستار استفاده ادارات از انرژی خورشیدی برای تأمین برق ادارات شده است. این درخواست با توجه به شرایط اقتصادی جامعه و گران بودن تجهیزات پنل‌های خورشیدی به چه میزان به واقعیت نزدیک است؟

برخی از سازمان‌ها و ادارات این روند را از مدت‌ها آغاز کرده‌اند و تاکنون به نتایج خوبی هم رسیده‌اند. نفس این کار خوب است و اگر تحقق پیدا کند می‌تواند منشأ تحولات خوبی در زمینه انرژی در کشور باشد. با این وجود نگاه رئیس‌جمهور نسبت به استفاده از پنل‌های خورشیدی ایده‌آلیستی است. واقعیت این است که با توجه به شرایط اقتصادی کشور بسیاری از سازمان‌ها و ادارات در امور اقتصادی روزمره خود نیز باز مانده‌اند و در چنین وضعیتی نمی‌توان انتظار داشت که از پنل‌های خورشیدی استفاده کنند. این در حالی است که تجهیزات مرتبط با پنل‌های خورشیدی گرانقیمت است و به راحتی نمی‌توان آن را تغییر داد. ایده استفاده از برق خورشیدی باید از مدت‌ها قبل و به صورت گام‌به‌گام اجرا می‌شد تا امروز به نتیجه می‌رسید. اینکه بخواهیم کاری را که باید در چند سال انجام می‌شد، یک شبه انجام دهیم، زیاد با واقعیت همخوانی ندارند. به همین دلیل اینکه این ایده در نهایت به نتیجه برسد یا خیر نیازمند توجه و همت دولت در راستای حمایت از سازمان‌ها و ادارات است. نکته مثبتی که در شرایط کنونی وجود دارد این است که مسئولان جامعه و مردم بیش از گذشته به اهمیت انرژی در زندکی روزمره خود پی برده‌اند. این اتفاق خوبی است که در جامعه ما رخ داده که در گذشته این مسائل را مهم نمی‌دانست. در زمانی که ما موضوع انرژی را در اولویت‌های نخست خود قرار نداده بودیم کشورهای توسعه یافته این کار را کردند و امروز در حال بهره‌وری از تلاش‌های گذسته خود هستند. از نظر فرهنگ‌سازی نیز کشورهای دیگر زودتر از ما این روند را آغاز کردند و به همین دلیل نیز موضوع انرژی و نحوه مصرف آن امروز برای کشورهای دیگر جهان از اهمیت کلیدی برخوردار است. با این وجود هر چند من معتقدم ما باید در سال‌های گذشته فرهنگ‌سازی و اهمیت توجه به انرژی را در دستور کار قرار می‌دادیم اما درک اهمیت این موضوع در شرایط کنونی نیز اتفاق خوبی بوده که رخ داده است.

*در روزهای اخیر که میزان و تعداد قطعی برق در مناطق مختلف کشور افزایش پیدا کرده، برخی کارشناسان عنوان می‌کنند ممکن است قطعی برق با افزایش گرما به 4 ساعت و یا 8 ساعت در روز نیز در برخی مناطق برسد. این موضوع به چه میزان به واقعیت نزدیک است؟

اگر ما می‌خواستیم بحران انرژی در کشور مانند امروز عمیق و بزرگ نباشد باید از قبل برنامه‌ریزی می‌کردیم. هنگامی که در گذشته در این زمینه برنامه‌ریزی صورت نگرفته باید منتظر هر شرایطی بود. به هر حال این یک واقعیت است که کشور با بحران انرژی و قطعی برق مواجه است و اگر مدیریت خوبی صورت نگیرد ممکن است قطعی برق از میزان کنونی نیز بیشتر شود. این وضعیت هم درباره منازل مسکونی ممکن است به وجود بیاید و هم درباره صنایع. در واقع کسی نمی‌داند که قطعی برق در آینده به چه صورت خواهد بود و این موضوع به صورت مستقیم به نوع مدیریت انرژی در آینده دارد. اگر دولت و متولیان بتوانند به خوبی وضعیت را مدیریت کنند ممکن است که قطعی برق افزایش پیدا نکند اما اگر چنین اتفاقی رخ ندهد این احتمال وجود دارد که قطعی برق حتی از 8 ساعت نیز در روز عبور کند. شرایط بحران است و همه مدیران و مردم نیز نسبت به این موضوع آگاهی پیدا کرده‌اند. البته بحران به معنای این نیست که راه حلی برای آن وجود ندارد و بلکه راه حل‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند شرایط را کنترل کند. با این وجود باید عنوان کرد بحران انرژی و قطعی برق در کشور جدی است و همه باید آن را جدی بگیرند. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که دولت باید بین میزان قطعی برق منازل مسکونی و صنایع یک بالانس و تعادل ایجاد کند و اجازه ندهد یکی فدای دیگری شود. در شرایط کنونی هم منازل مسکونی نسبت به وضعیت برق معترض هستند و هم صنایع. در دولت‌های گذشته نیز برخی بیشتر به منازل مسکونی اهمیت می‌داند و برخی بیشتر به صنایع. واقعیت این است که دولت پزشکیان باید در این زمینه به یک بالانس و تعادل برسد که شرایط یک طرف مطلوب نباشد و شرایط طرف دیگر نامطلوب.