فرصت‌سوزی تاریخی در پرونده FATF

این در حالی است که اخبار رسمی اخیر از پذیرش قانون الحاق ایران به کنوانسیون‌های پالرمو و CFT حکایت می‌کند، اما به اعتقاد کارشناسان؛ این اقدام باز هم با تاخیر در اجرا در زمان مناسب خود، باز هم نتیجه‌ای برای ایران در بر نداشته و فقط کارت سوخته‌ای است که باز هم منافع اقتصادی-سیاسی و... کشور و مردم قربانی آن هستند، چراکه اگر این فرآیند پیش از اِعمال تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، عملیاتی می‌شد، قطعاً موجب تسهیل و تسریع در روند مبادلات تجاری، مالی، بانکی و... کشور در عرصه بین‌المللی می‌شد و بسیاری از ضرر و زیان‌های آن در حال حاضر ایجاد نمی‌شد.

الزامات بین‌المللی

به گزارش «آرمان ملی»، پس از سال‌ها بحث و چالش داخلی، ایران سرانجام لوایح مرتبط با گروه ویژه اقدام مالی (FATF) شامل کنوانسیون‌های «پالرمو» و «CFT» را پذیرفت. این اقدام در حالی صورت گرفته است پذیرش این موارد رویکردی «نامطلوب» در سال‌های گذشته تلقی می‌شد که از موانع اصلی در مسیر همکاری‌های مالی و بانکی ایران با جهان به شمار می‌رفت. ما سرانجام با تغییر سیاست‌گذاری‌ در زمانی نامناسب و در سایه سنگین فرصت‌های از دست رفته، این امر سرانجام «مطلوب» ارزیابی شد که البته با اعلام نظر سازمان اقدام مالی و گروه‌های فشار اروپا و آمریکا، ایران باز هم حائز شرایط برای خروج از لیست سیاه نشد. کارشناسان اقتصادی معتقدند پذیرش دیرهنگام این لوایح هزینه‌های سنگینی بر اقتصاد کشور تحمیل کرده است. به گفته آنان، اگر ایران در سال‌هایی که هنوز تحریم‌ها در سطح کنونی نبود، لوایح پالرمو و CFT را تصویب می‌کرد، می‌توانست از بسیاری از محدودیت‌های بانکی و مالی در سطح جهانی جلوگیری کند. اکنون اما، حتی با وجود پذیرش رسمی، بانک‌ها و نهادهای مالی بین‌المللی به دلیل تحریم‌های ایالات متحده امکان همکاری گسترده با ایران را ندارند. بسیاری از فعالان اقتصادی هشدار می‌دهند که اگر چاره‌ای برای رفع تحریم‌ها اندیشیده نشود، حتی پذیرش کامل الزامات FATF نیز به‌تنهایی قادر به بازگشایی مسیر مبادلات مالی ایران با جهان نخواهد بود. صباح زنگنه کارشناس اقتصاد بین الملل در این باره به آرمان ملی گفت: فعالیت اقتصادی ایران در سطح بین‌المللی به پذیرش برخی الزامات و استانداردهای بین‌المللی و FATFنیاز دارد. این الزامات به خصوص در شرایط کنونی که اقتصاد ایران با چالش‌های متعددی مواجه است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. ایران سال‌هاست که از پذیرش این الزامات خودداری کرده و این موضوع به محدودیت‌های جدی در روابط اقتصادی و تجاری کشور منجر شده است. پذیرش این الزامات نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به افزایش اعتبار بین‌المللی ایران و تسهیل در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی نیز منجر شود. او افزود: پذیرش CFT و FATF نیازمند طی کردن مراحل مشخصی است. یکی از این مراحل، تودیع و ثبت اسناد پذیرش ایران به سازمان‌های مربوطه است، این فرآیند شامل تدوین و تصویب قوانین داخلی، ایجاد زیرساخت‌های لازم و آموزش نهادهای مربوطه برای اجرای الزامات است. با توجه به اینکه این الزامات می‌توانند به بهبود شفافیت مالی و کاهش خطرات اقتصادی کمک کنند، ضروری است که ایران به‌طور جدی به این موضوعات پرداخته و در جهت پذیرش آنها اقدام کند. در غیر این صورت، ادامه وضعیت کنونی می‌تواند به تداوم انزوای اقتصادی و کاهش فرصت‌های تجاری منجر شود و قطعاً پذیرش این الزامات می‌تواند به عنوان یک فرصت برای بازسازی روابط اقتصادی ایران با جامعه جهانی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور تلقی شود.

تسهیل تبادلات مالی

این کارشناس افزود: در شرایط کنونی، هر کشوری از جمله ایران نیاز مبرمی به انجام معاملات و تبادلات مالی با کشورهای دیگر دارد. پذیرش ساز و کارهایی نظیر CFT و FATF به عنوان پیش‌نیازهای اساسی برای ورود به عرصه مبادلات بین‌المللی شناخته می‌شود. این پذیرش باید مدت‌ها پیش انجام می‌شد تا ایران بتواند از منافع و تسهیلات ناشی از آن بهره‌مند شود، با این وجود، حتی اگر ایران به این الزامات بپیوندد و اقداماتی را در این راستا انجام دهد، به نظر می‌رسد که با توجه به نفوذ و غرض‌ورزی‌های کنونی ایالات متحده، همچنان موانع و چالش‌هایی بر سر راه بهره‌برداری از این پذیرش وجود خواهد داشت، این امربه وضوح نشان می‌دهد که مشکلات و چالش‌ها در این زمینه همچنان پابرجا هستند و نمی‌توان به سادگی به بهبود وضعیت اقتصادی امید داشت. او در پاسخ به این سوال که آیا ایران در گذشته فرصتی برای پذیرش CFT و FATF داشته و آن را از دست داده است گفت: بله قطعاً باید فرصت‌ها را غنیمت شمرد، این توصیه نه تنها یک اصل اسلامی بلکه یک راهبرد عقلانی است که می‌تواند به کشور کمک کند تا از منافع این پذیرش بهره‌مند شود. با این حال، متأسفانه به دلیل جناح‌بازی‌ها و بازی‌های سیاسی، این فرصت‌ها از دست رفته و منافع ملی کشور به خاطر اغراض شخصی قربانی شده است. این وضعیت نشاندهنده نیاز فوری به یک رویکرد هماهنگ و ملی در زمینه سیاست‌گذاری اقتصادی است تا ایران بتواند از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کند و در عرصه بین‌المللی به جایگاه مناسب خود دست یابد، در غیر این صورت، ادامه روند کنونی می‌تواند به تداوم مشکلات اقتصادی و انزوای بیشتر منجر شود.

خروج از لیست سیاه

او تاکید کرد: در حال حاضر، تلاش‌های ایران باید به سمت دستیابی به شرایطی هدایت شود که نهایتاً امضای نهایی توافقات مرتبط با CFT و FATF عملیاتی شود. اما واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد که در شرایط فعلی، با فعال شدن مکانیسم ماشه و تحریم‌های بین‌المللی، دستیابی به این هدف دشوارتر از همیشه شده است. بدیهی است، خروج از لیست سیاه FATF برای کشورهایی که تحت تحریم‌های سازمان ملل قرار دارند، به طور خاص دشوارتر است، چرا که بر اساس قوانین موجود، خروج از این لیست نیازمند انجام یک سری اقدامات و تغییرات اساسی در ساختار مالی و اقتصادی کشور است، این اقدامات شامل بهبود شفافیت مالی، مبارزه با فساد و تأمین مالی تروریسم است که نیاز به زمان و منابع قابل توجهی دارد.

ارزیابی شرایط

صباح زنگنه در ارزیابی شرایط کنونی برای خروج از لیست سیاه گفت: در حال حاضر، شرایط مناسبی برای خروج ایران از لیست سیاه FATF وجود ندارد. این موضوع به وضوح نشان‌دهنده نیاز به یک استراتژی جامع و هماهنگ در سیاست‌گذاری اقتصادی و بین‌المللی است. ایران باید به طور جدی به دنبال ایجاد تغییرات لازم باشد و در عین حال، به تعاملات بین‌المللی خود ادامه دهد تا بتواند از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کند. بر این اساس، برای خروج از این وضعیت، نیاز به همکاری و همبستگی ملی وجود دارد تا بتوان از منافع ملی کشور دفاع کرد و به سمت بهبود شرایط اقتصادی حرکت کرد. در غیر این صورت، ادامه وضعیت کنونی می‌تواند به تداوم مشکلات و چالش‌های اقتصادی منجر شود. البته این امر را نباید از نظر دور داشت که پذیرش هر امری تحت اِعمال فشارهای زیاد به هیاهویی می‌انجامد که دستاوردی به دنبال نخواهد داشت و می‌تواند تأثیرات منفی بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی ایران داشته باشد. اگر بخواهیم اقداماتی را تحت این فشارها انجام دهیم، احتمالاً نتایج مطلوبی به دنبال نخواهد داشت و این موضوع می‌تواند بازار داخلی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، ضروری است که کارشناسی‌های دقیق و عملی در این زمینه انجام شود. این کارشناسی‌ها باید از پیش و با توجه به شرایط موجود صورت می‌گرفت تا بتوانیم از تمام امکانات خود بهره‌برداری کنیم. دیپلماسی اقتصادی و سیاسی باید در تمام جهات فعال باشد و از کارت‌هایی که پیش از این می‌توانستیم به عنوان کارت برنده از آنها یاد کنیم، به نحو احسن استفاده کنیم.

استراتژی کلیدی

این تحلیلگر اقتصاد بین‌الملل ادامه داد: در واقع، استفاده از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی به عنوان یک استراتژی کلیدی می‌تواند به ایران کمک کند تا در برابر فشارهای خارجی مقاومت کند و به سمت بهبود وضعیت اقتصادی حرکت کند. این امر نیازمند همکاری و همبستگی میان نهادهای مختلف کشور است تا بتوانیم از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کنیم و به سمت یک آینده پایدار و موفق پیش برویم. در این راستا، باید به این نکته توجه داشته باشیم که تصمیمات اقتصادی باید با دقت و با در نظر گرفتن تمامی جوانب اتخاذ شود تا از بروز مشکلات و چالش‌های بیشتر جلوگیری شود و منافع ملی کشور حفظ شود. او توضیح داد: پذیرش CFT و پالرمو از سوی ایران نشان داد که هنوز تمامی جوانب و شرایط لازم برای این اقدام به‌طور کامل لحاظ نشده است. ورود ایران به این توافقات در حال حاضر ممکن است کافی نباشد تا به تنهایی منجر به خروج از لیست سیاه FATF شود. این موضوع به وضوح بیانگر این است که دغدغه‌ها و چالش‌های بیشتری فراتر از آنچه رخ داده است وجود دارد که باید به آنها توجه شود. صباح زنگنه توضیح داد: یکی از چالش‌های اصلی، عدم اطمینان نسبت به تأثیر واقعی این پذیرش‌ها بر وضعیت اقتصادی و بین‌المللی ایران است. در حالی که پذیرش این توافقات می‌تواند به بهبود روابط مالی و اقتصادی کمک کند، اما واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد که فشارهای بین‌المللی و تحریم‌ها همچنان می‌توانند مانع از بهره‌برداری کامل از این توافقات شوند، از طرف دیگر باید به این نکته توجه داشت که پذیرش CFT و پالرمو به تنهایی نمی‌تواند تمامی مشکلات اقتصادی و مالی ایران را حل کند. برای دستیابی به منافع واقعی، نیاز به یک استراتژی جامع و هماهنگ در زمینه سیاست‌گذاری اقتصادی و بین‌المللی وجود دارد. این استراتژی باید شامل اقدامات عملی و تغییرات اساسی در ساختار مالی و اقتصادی کشور باشد.

اهمیت زمان‌شناسی

او در پاسخ به این پرسش که چرا ایران در گذشته از پذیرش CFT و پالرمو به عنوان یک پدیده نامطلوب خودداری کرده واکنون آن را پذیرفته است گفت: در حقیقت این امر به واقعیت‌های پیچیده‌ای در سیاست‌گذاری اقتصادی و بین‌المللی بازمی‌گردد، در گذشته، ممکن است دلایل مختلفی از جمله نگرانی‌های امنیتی، فشارهای داخلی و عدم اطمینان به نتایج این توافقات باعث شده باشد که تصمیم‌گیرندگان به پذیرش این توافقات تمایلی نداشته باشند، اما اکنون، با توجه به شرایط فعلی، پذیرش این توافقات می‌تواند به عنوان یک ضرورت مطرح شود. هرچند غنیمت دانستن فرصت‌ها، به نوعی در آموزه‌های حضرت علی در دین اسلام هم مورد تاکید قرار گرفته است و ایشان در سخنان خود در این زمینه تاکید می‌کنند که در واقع، اگر فرصت‌ها از دست بروند، ممکن است نتایج مطلوبی به دنبال نداشته باشند و مانند ابری باشند که از روی زمین می‌گذرد بدون اینکه بارانی به دنبال داشته باشد. او معتقد است: این شرایط به عنوان یک آزمون تلقی شود که نیاز به دوری از نگرش‌های جناحی و تمرکز بر منافع ملی را نشان می‌دهد. در شرایط کنونی، منافع ملی باید در اولویت قرار گیرد و تصمیم‌گیری‌ها باید بر اساس تحلیل‌های جامع و واقع‌بینانه صورت گیرد. این امر نیازمند همکاری و همبستگی میان نهادهای مختلف کشور است تا بتوان از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کرد و به سمت بهبود شرایط اقتصادی حرکت کرد. او تاکید کرد: با توجه به شرایط بین‌المللی و تحریم‌های موجود علیه ایران، وضعیت کنونی برای خروج از لیست سیاه FATF به شدت پیچیده است. همان‌طور که اشاره شد، ایران باید مدارک و اسناد لازم را ارائه دهد تا بتواند در این سازمان مورد پذیرش قرار گیرد. این فرآیند نیازمند بررسی‌های کارشناسانه و دقیق است تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود و منافع ملی ایران نیز حفظ شود، اما یکی از چالش‌های اصلی، وجود فشارهای بین‌المللی و نفوذ آمریکا و اروپا بر روی ایران است. این فشارها به ویژه در قالب مکانیسم‌های ماشه و اسنپ بک، می‌تواند مانع از پذیرش ایران در FATF شود. به همین دلیل، ایران باید به دقت شرایطی را که مانعیت ایجاد می‌کند شناسایی کند و اقداماتی را برای رفع آنها انجام دهد.

مذاکره و دیپلماسی

او معتقد است: بدیهی است تاکید کشورهای اروپایی و... برای خروج از لیست سیاه، توجه به درخواست‌های آنهاست که مذاکرات با آمریکا اصلی‌ترین پیش شرط آن است، هرچند آمریکا نیز به دلایلی در انجام مذاکرات تعلل می‌کند، باید توجه داشت که پذیرش تمامی خواسته‌ها به معنای تسلیم شدن نیست و ایران باید به دنبال حفظ منافع ملی خود باشد. این به این معناست که باید با دقت و هوشمندی به مذاکرات بپردازد و فرصت‌ها را از دست ندهد. برای اینکه ایران بتواند از لیست سیاه FATF خارج شود، نیاز به یک استراتژی جامع و هماهنگ در زمینه دیپلماسی اقتصادی و سیاسی دارد. این استراتژی باید شامل تعاملات مثبت با جامعه جهانی و همچنین حفظ استقلال و منافع ملی ایران باشد. با این رویکرد، ایران می‌تواند به سمت بهبود وضعیت اقتصادی و بین‌المللی خود حرکت کند. برای پیشبرد این مذاکرات، ایران نیاز دارد تا با استفاده از دیپلماسی هوشمند، اولویت‌های خود را در نظر بگیرد و به بررسی‌های کارشناسانه بپردازد. این بررسی‌ها باید شامل تحلیل دقیق از شرایط بین‌المللی، نیازهای اقتصادی و منافع ملی ایران باشد. در این راستا، ایران باید به دنبال ایجاد یک استراتژی جامع باشد که بتواند منافع خود را حفظ کند و در عین حال، از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کند. او ادامه داد: این مسیر نیازمند همکاری و همبستگی میان نهادهای مختلف کشور است تا بتوان به یک رویکرد هماهنگ و مؤثر دست یافت. همچنین، ایران باید به طور مداوم به دنبال ایجاد ارتباطات مثبت با کشورهای دیگر باشد تا بتواند فشارهای بین‌المللی را کاهش دهد و به سمت بهبود وضعیت اقتصادی و سیاسی خود حرکت کند.