کشورهای منطقه راه‌حل مقابله با تحریم‌ها

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ذخایر اورانیوم ایران با غلظت بالا به سطحی رسیده که اگر ایران تصمیم بگیرد، می‌تواند در مدت کوتاهی به اورانیوم با غنای بالاتر دست یابد. اما ظاهراً ایالات متحده مذاکره را مشروط می‌خواهد و با اعمال فشارهای اقتصادی، تلاش دارد موقعیت ایران را در مذاکرات تضعیف کند تا خود دست برتری داشته باشد. در واشینگتن دو رویکرد درباره ایران در دستور کار است. به گزارش انتخاب، بریان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، شامگاه گذشته اعلام کرد: «همان‌طور که دونالد ترامپ به صراحت گفته، می‌توان با ایران از طریق نظامی یا از طریق توافق رفتار کرد.» این موضع‌گیری نشان می‌دهد که اگرچه هم ایران و هم آمریکا تمایل به مذاکره دارند، اما درک مشترکی برای رسیدن به توافق وجود ندارد.

*مذاکره در محاق

مقصر اصلی توقف مذاکره آمریکا است و این را تقریبا همه طرف‌های درگیر در برجام تایید می کنند. در ایران، دولت فعلی در ابتدا از مذاکره استقبال می‌کرد و مخالفت چندانی با آن وجود نداشت، اما ترامپ سیاست خارجی خود را به دست نئومحافظه‌کارانی سپرد که به دنبال ایجاد شرایطی نابرابر و به نفع آمریکا در مذاکرات بودند. در همین راستا، ترامپ در اقدامی غیرحقوقی و غیردیپلماتیک، تحریم‌های نفتی علیه ایران را افزایش داد و حتی معافیت‌های تحریمی ایران، از جمله امکان فروش گاز به عراق، را لغو کرد. در نتیجه دولت ایران نیز مذاکره مستقیم با آمریکا را از دستور کار خارج کرد.

**چه باید کرد؟

اکنون شرایط پیچیده‌ای شکل گرفته است. آمریکا پیوسته تاکید می‌کند که نمی‌خواهد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد و ایران نیز با تاکید براینکه فتوای مقام رهبری مانعی قطعی در راه ساخت سلاح است، خواهان لغو تحریم‌هایی است که از سوی آمریکا وضع شده است. ایالات متحده برای دستیابی به هدف خود، تحریم‌های مختلفی علیه ایران وضع کرده و در مقابل، ایران نیز بر میزان ذخایر اورانیوم خود افزوده است. مشخص نیست این روند تا کجا ادامه خواهد داشت، اما در این میان، کشورهای دیگری نیز از افزایش تنش میان دو طرف متضرر می‌شوند. عربستان سعودی تلاش دارد نقش میانجی را ایفا کند، هرچند نزدیکی آن به آمریکا، بی‌طرفی این کشور را زیر سؤال می‌برد. عراق نگران است که توقف خرید گاز از ایران، این کشور را وارد بحرانی جدید کند، از این رو در تلاش است تا در مذاکرات نقش داشته باشد. قطر نیز که به شدت نگران افزایش تنش میان ایران و آمریکا است، بارها بر لزوم حل‌وفصل این اختلافات تأکید کرده است. وزیر امور خارجه قطر هشدار داده که در صورت حمله به نیروگاه بوشهر، احتمال آلودگی منابع آبی کشورهای عربی بسیار زیاد خواهد بود. همچنین، هرگونه تنش بین ایران و آمریکا می‌تواند بحران‌هایی را در زمینه انتقال گاز و نفت از خلیج‌فارس ایجاد کند. این وضعیت باعث خواهد شد که کشورهای عربی منطقه، برای کنترل بحران، مجبور به استفاده از ذخایر ارزی خود شوند. به همین دلیل، پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک، این کشورها تلاش‌های خود را برای نزدیک کردن مواضع ایران و آمریکا افزایش دهند.

**نگرانی اعراب

نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قطر تأکید کرده‌اند که منطقه نیازمند دستیابی به توافقی میان ایالات متحده و ایران است. وی اظهار داشت: «هیچ راهی وجود ندارد که قطر از اقدام نظامی در منطقه حمایت کند.» همچنین، وی تأکید کرد که کشورهای منطقه نگران حملات احتمالی به تأسیسات هسته‌ای ایران هستند. این مواضع نشان می‌دهد که کشورهای عربی، با توجه به همسایگی با ایران و نزدیکی به ایالات متحده، هرگونه جنگی میان دو طرف را تهدیدی جدی برای توسعه اقتصادی و حتی موجودیت خود می‌دانند. در همین راستا، آنها به دنبال راهکارهایی هستند که هم ایران را به مذاکره ترغیب کند مثلاً با وعده سرمایه‌گذاری در ایران، و هم ترامپ را متقاعد سازد که در شرایطی برابر با ایران گفت‌وگو کند.