احتمال برخورد نظامی ایران و آمریکا

«آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با امیرعلی ابوالفتح، تحلیل گر روابط بین‌الملل گفت وگو کرده است. ابوالفتح معتقد است:« اسرائیل بر این باور است که آمریکا یک قدرت نظامی برتر است و در صورتی که با ایران وارد جنگ شود می‌تواند ظرفیت های دفاعی و زیرساختی ایران را از بین ببرد و خطر ایران برای مدت‌ها برای اسرائیل بر طرف شود.اسرائیلی ها چنین تصوری از درگیری نظامی ایران و آمریکا دارند و به همین دلیل اصرار به ورود دو کشور به جنگ دارند.البته این که بین ایران و آمریکا در شرایط کنونی برخورد نظامی صورت بگیرد محتمل است.این مسأله می تواند براساس یک سری اتفاقات برنامه ریزی شده و یا اتفاقی صورت بگیرد که ایران و آمریکا به صورت دومینو وار وارد درگیری شوند.به عنوان مثال اگر شرایط به اندازه ای سخت شود که حزب الله وارد جنگ با اسرائیل شود و یا اسرائیل به هر بهانه ای به حزب الله حمله کند.در چنین شرایطی احتمالاتی مانند حمله اسرائیل به ایران برای حفظ منافع خود و حمایت آمریکا و یا حمله ایران به اسرائیل برای حمایت از حزب الله وجود خواهد داشت». در ادامه ماحصل این گفت و گو را می خوانید.

*دیدگاه رهبران آمریکا و اسرائیل در جنگ غزه در چه زمینه‌هایی با هم نزدیک بوده و در چه زمینه هایی از هم فاصله گرفته است؟آیا آمریکا با افزایش تعداد قربانیان در غزه موافق است؟

آمریکا در بخش وسیعی از جنگ غزه با اسرائیل اتفاق نظر دارد و همسمو و هماهنگی دارد.آمریکا حتی در برخی زمینه های میدانی و عملیاتی صحنه گردان است و فرماندهی آن را برعهده دارد. با این وجود بین آمریکا و اسرائیل در برخی زمینه ها اختلاف نظر نیز وجود دارد.آنچه در شرایط کنونی بین آمریکا و اسرائیل اتفاق نظر وجود دارد این است که حماس نابود شود.در چنین شرایطی حماس نابود شود و یا حداقل اینکه توان و ظرفیت حکمرانی حماس از غزه از بین برود.در واقع هدف از این جنگ این است که پس از پایان جنگ حماس در غزه حکومت نکند.با این وجود بر سر این موضوع که پس از حماس چه گروهی در غزه حکمرانی کند بین آمریکا و اسرائیل اختلاف نظر وجود دارد.اسرائیل معتقد است پس از پایان جنگ امنیت منطقه باید در اختیار این رژیم باشد در حالی که آمریکا عنوان می کند باید در اختیار تشکیلات خودگردان احیا شده فلسطین باشد. این عبارتی است که جو بایدن در مقاله اخیر خود در واشنگتن پست از آن نام برده است.هدف هر دو کشور است این که حماس نابود شود و دیگر تهدیدی علیه اسرائیل به‌شمار نرود.در نتیجه آمریکا و اسرائیل بر سر این موضوع با هم اشتراک دارند که حماس نباید در غزه قدرت را در اختیار داشته باشند.در این روند آمریکا تا حدودی حمله اسرائیل به غیرنظامیان،بیمارستان ها و اردوگاه های سازمان ملل را می پذیرد و به همین دلیل با آتش بس مخالف است.با این وجود تا یک حد مشخص بر این باور هستند که اسرائیل در کشتن غیرنظامیان زیاده روی می کند.در زمینه نسل کشی که امروز در غزه رخ می‌دهد که اسرائیل به آن تلفات جانبی می گوید از یک طرف همراه است و آن را اجتناب ناپذیر می داند اما در عین حال برای کاهش فشار افکار عمومی بر دولت آمریکا و برای اینکه نام آمریکا با یک نسل کشی غیر قابل کتمان گره نخورد هشدار می‌دهد که غیرنظامیان نباید کشته شوند و یا به بیمارستان ها حمله نشود.در عین حال آمریکا در این زمینه اقدام عملی انجام نمی‌دهد.به همین دلیل نیز هنگامی که یک بیمارستان مورد هدف قرار می گیرد آمریکا عنوان می کند مشخص نیست عامل این حمله کیست.

سیاست اعلامی آمریکا این است که می‌بایست از غیر نظامیان حمایت شود و میزان تلفات کاهش پیدا کند با این وجود در سیاست اعمالی چیزی نشان داده نمی شود که اسرائیل تحت فشار قرار بگیرد و یا کمک های تسحلیاتی که آمریکا به اسرائیل می کند مشروط به این شود که اسرائیل با خویشتن داری بیشتری عمل کند

*در واقع آمریکا یک سیاست دو پهلو و در راستای حمایت از نسل‌کشی توسط اسرائیل در پیش گرفته است؟

سیاست اعلامی آمریکا این است که می‌بایست از غیر نظامیان حمایت شود و میزان تلفات کاهش پیدا کند با این وجود در سیاست اعمالی چیزی نشان داده نمی شود که اسرائیل تحت فشار قرار بگیرد و یا کمک های تسحلیاتی که آمریکا به اسرائیل می کند مشروط به این شود که اسرائیل با خویشتن داری بیشتری عمل کند.البته آمریکا و اسرائیل بر سر مسائل دیگری نیز با هم اختلاف دارند که اصلی ترین اختلاف آنها بر سر آینده فلسطین است. دولت راست گرای افراطی کنونی اسرائیل، تئوری دو دولتی را نمی پذیرد و خواهان شکل گیری یک حکومت واحد یهودی است که در چنین شرایطی مردم کرانه باختری و غزه یا باید کوچ کنند و به سرزمین دیگری بروند و یا به اندازه ای مرعوب شوند که قدرت مقاومت از آنها گرفته شود.این در حالی است که آمریکا معتقد است باید دو دولتی وجود داشته باشد و کرانه باختری و غزه به عنوان یک کشور و اسرائیل نیز به عنوان دولت دیگر به موجودیت خود ادامه بدهند.این اختلاف مربوط به شرایط کنونی نیست و در گذشته نیز هر گاه دولت دموکرات در آمریکا بر سر کار بوده تئوری دو دولتی را مطرح کرده اند در حالی که زمانی که جمهوری خواهان قدرت را در دست داشته اند این رویکرد در اولویت دولت آمریکا نبوده هر چند با آن مخالفت نیز نکرده اند.دموکرات ها همواره روی این موضوع اصرار دارند که آینده این منطقه باید توسط اسرائیلی ها و فلسطینی ها مشخص شود. این در حالی است که زیاد نیز دغدغه شکل گیری یک کشور به نام فلسطین را نیز ندارند و اگر این اتفاق رخ نداد چشم خود را خواهند بست.

*هشدارهای زیادی درباره اینکه اسرائیل به دنبال کشاندن ایران و آمریکا به معرکه جنگ است از سوی تحلیل گران و کارشناسان داده می‌شود. به چه میزان این احتمال وجود دارد که ایران و آمریکا در جنگ غزه دخالت نظامی داشته باشند؟

شواهد و قرائن زیادی در این زمینه وجود دارد که اسرائیل تلاش می کند پای ایران و آمریکا را به جنگ باز کند و در این موضوع تردیدی وجود ندارد.در واقع منافع اسرائیل اقتضا می کند که بین ایران و آمریکا درگیری نظامی صورت بگیرد.دلیل این موضوع نیز این است که اسرائیل بر این باور است که آمریکا یک قدرت نظامی برتر است و در صورتی که با ایران وارد جنگ شود می تواند ظرفیت های دفاعی و زیرساختی ایران را از بین ببرد و خطر ایران برای مدت‌ها برای اسرائیل بر طرف شود.اسرائیلی ها چنین تصوری از درگیری نظامی ایران و آمریکا دارند و به همین دلیل اصرار به ورود دو کشور به جنگ دارند.البته این که بین ایران و آمریکا در شرایط کنونی برخورد نظامی صورت بگیرد محتمل است.این مسأله می تواند براساس یک سری اتفاقات برنامه ریزی شده و یا اتفاقی صورت بگیرد که ایران و آمریکا به صورت دومینو وار وارد درگیری شوند.به عنوان مثال اگر شرایط به اندازه ای سخت شود که حزب الله وارد حنگ با اسرائیل شود و یا اسرائیل به هر بهانه ای به حزب الله حمله کند.در چنین شرایطی احتمالاتی مانند حمله اسرائیل به ایران برای حفظ منافع خود و حمایت آمریکا و یا حمله ایران به اسرائیل برای حمایت از حزب الله وجود خواهد داشت.از سوی دیگر اگر نیروهایی که آمریکا تصور می کند نیروهای نیابتی ایران در کشورهای منطقه هستند باعث کشته شدن سربازان آمریکا شود این احتمال وجود دارد که تنش بین ایران و آمریکا شدت پیدا کند.نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که در شرایط کنونی که بیش از چهل روز از جنگ غزه می گذرد احتمال جنگ بین ایران و آمریکا کاهش پیدا کرده است.رهبران دو کشور نیز در بالاترین سطح به صراحت عنوان می کنند که خواهان گسترش جنگ نیستند.البته عنوان می شود که اگر جنگ فروکش نکند هر سناریوی روی میز طرفین است.واقعیت این است که در شرایط کنونی آمریکا تمایل زیادی دارد که ایران در جنگ غزه خویشتنداری کند.

*چرا آمریکا تمایل دارد ایران خویشتنداری کند؟

تا قبل از جنگ غزه مقامات آمریکا عنوان می کردند که همه گزینه ها روی میز است و اگر ایران وارد جنگ شود با برخورد سختی مواجه می شود در حالی که در هفته های اخیر مقامات آمریکایی تغییر موضع داده اند و عنوان می کنند ایران نباید دست به اقدام خطرناکی برای افزایش میزان جنگ بزند و بهتر است رویکرد دیگری در پیش بگیرد.مقامات ایران اعم از مقام معظم رهبری،رئیس جمهور و وزیر امور خارجه به صراحت عنوان کرده اند که ایران وارد چنین مناقشه ای نخواهد شد مگر اینکه منافع ایران به خطر بیفتد که البته امری طبیعی است.در واقع هر چه از آغاز جنگ غزه گذشته احتمال تنش بین ایران و آمریکا کاهش پیدا کرد اما همچنان به صفر نرسیده است.

*در این زمینه رفتار و اقدامات حزب الله لبنان به چه میزان می تواند تعیین کننده باشد؟

ایران اعلام کرده گروه هایی اعم از حزب الله لبنان که در جبهه مقاومت وجود دارند به صورت مستقل و براساس منافع خودشان عمل می کنند،هماهنگی وجود ندارد و دستوری از کسی صادر نمی شود.به همین دلیل اگر رهبران حزب الله و در رأس آنها سیدحسن نصرالله تصمیم بگیرد که وارد جنگ شوند این اتفاق می افتدو اگر چنین تصمیم نگیرند وارد جنگ نخواهند شد و ارتباطی با ایران ندارد.اینکه برخی تصور می کنند مقامات ایران ممکن است با سید حسن نصرالله تماس بگیرند که وارد جنگ شود یا خیر به نوعی ساده سازی و واقعی نیست.ایران حمایت معنوی و سیاسی از حزب الله انجام می دهد. این در حالی است که کشورهای غربی عنوان می کند ایران حمایت های تسلیحاتی نیز از حزب الله انجام می دهد که صحت و سقم آن قابل تأیید نیست و مستنداتی نیز وجود ندارد. حتی اگر این ادعا صحت هم داشته باشد استقلال گروه های مقاومت مخدوش نخواهد شد.نمونه بارز این وضعیت حمله حماس به اسرائیل بود که بدون هماهنگی با سایر گروه های مقاومت صورت گرفت.