عمق استراتژیک ما

این انسداد سیاسی نیازمند یک ابتکار عمل برای خروج از این وضعیت است و آقای عراقچی در واکنش به این فشارها این اظهارنظر را مطرح کرده است. این دیدگاه که پیش از این اعلام شده بود که ایران حاضر به مذاکره با آمریکا نیست در قبال خواسته‌های حداکثری آمریکا، ایران هم خواسته‌هایی حداکثری را مطرح می‌کند که نشان دهد حاضر به تبعیت از خواسته‌های آمریکا نیست و همچنان در مقابل این فشارها به مقاومت خودش ادامه خواهد داد. ولی از جهتی دیگر ایران راهی جز گفت‌وگو و مذاکره برای خروج از این شرایط سخت اقتصادی، سیاسی و امنیتی و تعلیقی که کشور را فرا گرفته ندارد. ما اگر نخواهیم بجنگیم قطعا باید راهی را برای خروج از این وضعیت بغرنج سیاسی و اقتصادی اتخاذ کنیم. به نظر می‌رسد دولت جمهوری اسلامی ایران باید اقداماتی فراتر از این موضع‌گیری‌های کلی مطرح کند و به گونه‌ای رفتار کند که نشان دهد نه تنها شرایط ایران پس از جنگ تغییر کرده که شرایط منطقه نیز تغییر کرده و با معادلات و متغیرهای جدیدی روبه‌رو هستیم و در چارچوب این تغییرات باید سیاست خارجی خود را تنظیم کنیم چراکه با متغیرهای قبل از جنگ دیگر نمی‌توان در مسیر گذشته در جهت خنثی‌سازی و یا رفع تحریم‌ها پیش رفت. به هر حال ما پس از جنگ با منقضی شدن قطعنامه 2231 و فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی اروپایی‌ها مواجه شدیم و صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی در شورای حکام انجام شد و به هر حال عراق و لبنان و سوریه با شرایط جدیدی مواجه شدند. کشورهایی که پیش از این به عنوان عمق استراتژیک ایران تلقی می‌شد اکنون در شرایط سیاسی و امنیتی و تهدیدات شدیدی قرار گرفتند که دیگر نمی‌توان از آن به عنوان عمق استراتژی نام برد. شاید عمق استراتژی ما در داخل کشور است و اگر نتوانیم شرایط را در جهت تامین ثبات و پایداری اقتصادی کشور ایجاد کنیم، قطعا با تهدیدات جدی‌تر از حمله اسرائیل مواجه هستیم. وضعیت اقتصادی به قدری بغرنج و پیچیده است که گره آن با تصمیمات کلان سیاسی به‌خصوص در عرصه سیاست خارجی باز می‌شود و ابتکار عمل‌های زیادی هم هست که می‌تواند راهی برای برون رفت از وضعیت باشد. به هر حال ما می‌توانیم در سطح منطقه سیاستی را در پیش بگیریم که توان موشکی ایران صرفا جنبه دفاعی دارد و ما در هیچ کشوری دنبال مداخله سیاسی در امورات آن کشورها نیستیم. می‌توانیم یک سیاست تنش‌زدایی در روابط را در پیش بگیریم. البته خواست جمهوری اسلامی ایران استقرار و تشکیل دولت فلسطینی است اما لازم است متوجه این باشیم که از ایجاد پارادوکس جلوگیری کنیم. ما باید سیاستی را اتخاذ کنیم که نشان دهیم ایران از خواست ملت فلسطین حمایت می‌کند و اینگونه اظهارنظرها می‌تواند زمینه را برای گشایش و همکاری‌های منطقه‌ای بگشاید ضمن اینکه بهانه‌هایی هم که آمریکایی‌ها درخصوص تهدید و ناامن جلوه دادن ایران در منطقه می‌کنند، خنثی خواهد شد. این راه مسیر جدیدی را برای دیپلماسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایجاد می‌کند و این مسیر می‌تواند باب مذاکره و توافق و رفع تحریم‌ها را فراهم کند.

مرتضی مکی

تحلیلگر مسائل بین‌الملل