دیپلماسی و خروج از بن‌بست
با توجه به اینکه پس از صدور قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی اتمی علیه ایران شرایط و مذاکرات میان ایران و غرب پیچیده‌تر از گذشته شد و طرف اروپایی همچنان به دنبال تحمیل خواسته‌های حداکثری خودشان با ایران هستند، تحرکات سیاسی از سوی ایران برای گشودن بابی برای مذاکرات هسته‌ای نیز افزایش پیدا کرده و آخرین اقداماتی که در این صورت انجام شده، نامه‌ای است که آقای پزشکیان به بن‌سلمان پیش از سفر به آمریکا دادند. ظاهرا گفته می‌شود در این نامه آمادگی ایران برای مذاکره را مطرح کرده‌اند.
ازاین جهت بن‌سلمان با توجه به روابط ویژه و خاصی که با ترامپ دارد، می‌تواند میانجی خوب و مناسبی برای گشودن گره مذاکرات با آمریکا باشد. حال اینکه این مذاکرات مفید هست یا نیست یا تا چه حد می‌تواند موثر باشد، گمانه‌زنی‌هایی است که هرکس از طرف خودش مواضعی در این زمینه مطرح می‌کند. واقعیت این است که روند مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب بدون گفت‌وگو و مذاکره با آمریکا، انتظار نمی‌رود نتیجه‌ای در پی داشته باشد و تحرکاتی هم که در این زمینه انجام می‌شود با همین ادراک است. تنها موضوع و گزینه‌ای که مطرح است و احتمال مذاکره را می‌تواند تقویت کند، ویژگی شخصیتی است که آقای ترامپ دارد. هرچند بدعهدی‌های زیادی در قبال ایران کرده است ولی ایران چاره‌ای جز استفاده از حداکثر فرصت‌ها ندارد و این ویژگی‌های شخصیتی ترامپ می‌تواند تا حدودی این گمانه را تقویت کند. سفر آقای عراقچی به پاریس به منظور دیدار با وزیر خارجه فرانسه انجام شد و این سفر نیز با محوریت موضوع برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است. تروئیکای اروپایی طی چند سال گذشته رویکرد مثبتی با ایران نداشت و مثل اسرائیل و آمریکا خواسته‌های حداکثری در قبال ایران مطرح کردند و برنامه هسته‌ای ایران و همین موضوع گفت‌وگوهای ایران و اروپا را نیز پیچیده کرده است، ولی اروپایی‌ها دنبال این هستند که نقش خود در منطقه را تقویت کنند. هرچند رویکرد ایران ستیزانه‌شان تا حدودی از ابزارهایشان است و با فعال کردن مکانیسم ماشه عملا باعث شد که اروپایی‌ها راهبرد همسو با آمریکا در قبال ایران در پیش بگیرند ولی فرانسوی‌ها از این جهت همواره تلاش کرده‌اند به گونه‌ای باب گفت‌وگو و دیپلماسی با ایران را باز نگه دارند. واقعیت این است که گزینه‌های ما خیلی محدود شده و در یک انسداد سیاسی در شرایط تحریمی پس از فعال شدن مکانیسم ماشه قرار داریم و باید از فرصت‌هایی که ایجاد می‌شود حداکثر استفاده صورت گیرد. گفت‌وگو با اروپایی‌ها و میانجی‌هایی که با ترامپ می‌توانند بابی برای مذاکرات باز کنند، روزنه‌های کوچکی هستند. هرچند بسیار سخت است که به نتیجه بخش بودن این تحرکات اطمینان داشت ولی چاره‌ای هم جز دیپلماسی نیست. ما خواهان جنگ نیستیم و برای رفع تهدیدها و کاهش فشار سیاسی اقتصادی باید چه در عرصه داخلی و اجماع داخلی از جهت یک بازنگری و چه عرصه منطقه‌ای و جهانی به دنبال دیپلماسی و گفت‌وگو برای خروج از این وضعیت باشیم.
مرتضی مکی
تحلیلگر مسائل بین‌الملل
ارسال نظر