پاییز کم بارش در انتظار تهران

 همیشه از میانه شهریور هر سال، لباس‌های زمستانی را از قفسه‌ها و گنجه‌ها بیرون می‌آوردیم، تا پاییز و سرما و بارندگی ما را غافلگیر نکند. اما این اتفاق سال‌هاست که نمی‌افتد. یعنی دیگر آن سرمای استخوان سوز و باد بی‌رحمی که از انتهای تابستان زبانه می‌کشید و در طول هفته حداقل دو سه روز باید حواسمان بود که با خودمان بارونی یا بادگیری به همراه داشته باشیم، جایش را داد به روزهای مستمر هوای آلوده و گرفتگی و غبار. این اتفاق به‌خصوص در سال‌های اخیر، بسیار پیش آمد. به طوری که در پاییز گذشته، تعداد روزهای بارانی، آنقدر کم بود که حتی به خاطرمان هم نمانده است. حالا دیگر چندسالی می‌شود که پاییز را بدون چتر و بارونی و عطر بوی قطره‌های بارانی که برخاک می‌غلتد، در خیابان‌ها قدم می‌زنیم.

حالا آنچه از پاییز و زمستان‌های چند دهه قبل به خاطر داریم، به خاطره‌ای دور بدل شده است. به طوری که در زمستان گذشته، شاید چند مورد انگشت شمار بارش برف را شاهد بوده باشیم. این میزان کاهش بارش در پاییز و زمستان، ایران را خشک‌تر از قبل کرده است و این مساله در پایتخت نیز مشهود است. به طوری که در مناطق کوهستانی تهران، به‌خصوص قله توچال و اطراف آن، که در دهه‌های گذشته تا فصل تابستان هم پوشیده از برف بود، امسال اینگونه نبود و حتی لکه‌های کوچک برف هم در اطراف قله نبود.

امسال نیز باتوجه به اینکه کمتر از یک هفته تا ابتدای ماه مهر و آغاز فصل پاییز مانده است، طبق پیش بینی‌های هواشناسی، پاییز پربارشی در انتظارمان نیست و همین مساله سبب می‌شود که بحران آبی که شهروندان تابستان با آن دست به گریبان بودند، تا انتهای سال هم ادامه داشته باشد. هرچند با توجه به کاهش قابل توجه دما در فصل  پاییز، انتظار می‌رود که شهروندان نیز میزان آب مصرفی شرب آنها کاهش قابل توجهی داشته باشد. حتی با کاهش مصرف آب شهری هم، آب سدهای تهران و دیگر شهرها پر نخواهد شد. پنج سد تهران که حالا یکی پس از دیگری درحال خشک شدن و کاهش ذخیره آب خود هستند، تنها با بارش‌های فصلی است که پر خواهند شد. اتفاقی که حالا سال‌هاست کمتر از قبل شاهد آن هستیم و تا امروز، میزان بارش تهران نسبت به سال قبل، تقریبا به نصف کاهش پیدا کرده است. این مساله شهروندان را نگران‌تر از قبل کرده است و قطعا  پاییز و زمستانی پر چالش را از سرخواهیم گذراند.

احدوظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، درباره وضعیت آب سدهای ایران و تهران به‌ «آرمان ملی» گفت: ما شاهد کاهش حجم قابل توجه ظرفیت سدها در کشور هستیم. ظرفیت پنج سد تهران هم بسیار کاهش یافته است و کمتر از 20درصد آب دارند. عامل کاهش ظرفیت آب سدها هم کم بارشی‌های چند سال اخیر بوده است. باران کمتر از نرمال بوده است و باتوجه به تداوم مصرف از ظرفیت آنها، سدها حجمشان کاهش قابل توجهی پیدا کرده است. سدها تقریبا در حال خشک شدن هستند. مثل سد لار و لتیان و ماملو، سد کرج که بسیار کم آب شده است. سدها وضعیت مناسبی ندارد. به هرحال آنچه هم که باقی مانده است، کم کم کیفیتش بدتر می‌شود و دیگر قابل مصرف نیست.

خبری از افزایش بارش در فصل  پاییز نیست

وظیفه درباره  پاییزی که در پیش داریم بیان کرد: ما متاسفانه در ادامه سال،  پاییز کم بارشی داریم، که این مساله سبب خواهد شد که فشار بیشتری به مردم بیاید و تنش آبی ما تشدید خواهد شد. البته امیدوار هستیم که تا زمستان شرایط تغییر کند. اما در حال حاضر برای فصل  پاییز، خیلی شرایط مناسبی را پیش بینی نمی‌کنیم که بتواند این تنش آبی موجود را نسبت به  پاییزهای قبل و زمان مشابه آن در سال‌های قبل، کاهش دهد.

او با اشاره به تغییرات دما در فصل  پاییز، نیز افزود: البته به هرحال فصل  پاییز در راه است و شرایط دمایی تغییر خواهد کرد. مقداری نیاز آبی ما در بحث شرب و مصرف شهری کاهش پیدا خواهد کرد. زیرا شهروندان به‌خصوص در هوای گرم، آب بیشتری را مصرف می‌کنند. در حالی که در  پاییز قطعا میزان آب مصرفی شهروندان کاهش پیدا خواهد کرد، اما در کنار آن تنش‌های آبی در بخش کشاورزی افزایش پیدا خواهد کرد. در مجموع با توجه به  پاییز کم بارشی که پیش بینی می‌کنیم، شرایط چندان روبه بهبود نیست.

وظیفه با ابراز امیدواری نسبت به بارش‌های انتهای  پاییز و فصل زمستان بیان کرد: در انتهای  پاییز تا زمستان، انتظار داریم که بارش‌ها افزایش یابد و امیدوار هستیم که آنها بتوانند شرایط را بهبود دهند.

احتمال قطع آب در فصل‌های پیش رو

وظیفه درباره اینکه آیا ممکن است در ادامه سال شاهد قطعی آب نیز باشیم هم اظهار کرد: اگر اینگونه پیش برود که متاسفانه درواقع سال آبی که پیش‌رو داریم، اگر مثل همین امسال باشد، مطمئنا قطع آب پیش خواهد آمد. زیرا ما اگر امسال توانستیم دوام بیاوریم، به این علت بود که مقداری ذخیره آبی بود، وضعیت آب‌های زیرزمینی امسال اگر سال بعد نیز کم بارش باشد، بدتر از امسال خواهد بود، همه اینها فشار بیشتری بر منابع آبی خواهد آورد. منابعی که بسیار محدود شده است و چاره‌ای جز اقداماتی جدی‌تر نخواهیم داشت.

کمبود منابع آبی، مساله‌ای است که درازمدت رخ داده است و کارشناسان از دهه‌ها قبل نسبت به آن هشدار داده بودند. عدم مدیریت صحیح و افزایش بی‌رویه جمعیت، به‌خصوص در کلانشهرهایی چون تهران، در کنار تغییرات اقلیمی، وضعیت ایران را با تنش آبی شدیدی روبه‌رو کرده است. در همین راستا، احد وظیفه نیز گفت: این موضوع گسترده است. این یک فرایند بسیار بلندمدت است. جمعیت ما افزایش پیدا کرده است. نیاز آبی ما نسبت به گذشته بسیار بیشتر شده است، درحالی که منابع ما به دلیل تغییرات اقلیمی محدودتر شده است. مدیریت و توزیع و تخصیص آب باید با طمانینه و سختگیری بیشتری همراه شود و رفتارمان مانند گذشته اگر باشد، نمی‌توانیم برای آینده تصمیمات درستی اتخاذ کنیم. آنچه امروز شاهدش هستیم، ماحصل عملکرد ما در گذشته است ولی اگر به همین منوال پیش رویم، شرایط بسیار ناپایدارتر خواهد شد.

کاهش 48درصدی بارش در تهران

بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی، پایتخت در سال آبی جاری تا ۲۳ شهریور، ۱۷۲.۴ میلیمتر بارش دریافت کرده این در حالیست که میانگین بارش بلند مدت در این بازه زمانی ۳۴۶.۴ میلیمتر بوده است.

در طول یک هفته گذشته منتهی به ۲۳ شهریورماه شهر تهران بارشی دریافت نکرده اما این میزان در بلندمدت ۰.۳ میلیمتر است.

از ابتدای ماه جاری منتهی به ۲۳ شهریورماه در شهر تهران بارشی ثبت نشده، در حالی که میزان آن در بلندمدت ۳.۲ میلیمتر است.

از آغاز تابستان تا ۲۳ شهریورماه به‌طور میانگین ۲.۷ میلیمتر بارش در پایتخت دریافت شده که نسبت به میانگین ۱۱.۵میلیمتری بارش در بلندمدت، ۸.۹ میلیمتر کاهش بارندگی را نشان می‌دهد.

همچنین از اول سال جاری تا ۲۳ شهریورماه به‌طور میانگین ۱۷۲.۴ میلیمتر بارش در پایتخت ثبت شده که نسبت به میانگین بلند مدت (۳۴۶.۴ میلیمتر) با کاهش ۱۷۴ میلیمتری بارش روبه‌رو هستیم.

جدول اطلاعات پهنه‌ای بارش‌ استان‌ها از ابتدای سال آبی جاری (اول مهرماه سال گذشته) نشان می‌دهد استان تهران همانند سایر استان‌ها با کم‌بارشی مواجه بوده است. در حالی که میانگین بارش این استان در بلند مدت ۲۷۷.۵ میلیمتر است ولی در سال آبی جاری تنها به‌طور میانگین ۱۴۳.۱ میلیمتر بارش دریافت کرده است که نشاندهنده کاهش ۴۸.۴ درصدی بارش در این استان است.

در میان استان‌های کشور در این زمینه سیستان و بلوچستان با توجه به اینکه ۷۲.۵ درصد کمتر از حد نرمال طی سال آبی جاری بارش دریافت کرده است، بدترین وضعیت را تجربه می‌کند.