«آرمان ملی» تحولات نظامی بین‌المللی را تحلیل می‌کند
جدال شرق و غرب پشت دیوارهای هسته‌ای
آرمان ملی- گروه سیاسی: بعد از چند دهه پایین بودن حرارت و حساسیت‌های مربوط به رقابت‌های هسته‌ای، در هفته‌های اخیر دوباره تنش هسته‌ای در نظام بین‌الملل به نقطه حساس رسیده است.
اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، مبنی بر آمادگی واشنگتن برای ازسرگیری آزمایش‌های هسته‌ای «در سطحی برابر با روسیه و چین»، نشانه‌ای از بازگشت به منطق بازدارندگی دوران جنگ سرد در قالبی نوین است. این موضع‌گیری در شرایطی مطرح می‌شود که مسکو و پکن نیز با توسعه توانمندی‌های راهبردی و افزایش همکاری‌های نظامی، تعادل قدرت را به چالش کشیده‌اند. از دید بسیاری از تحلیلگران اروپایی، سخنان ترامپ صرفا جنبه تهدیدآمیز ندارد، بلکه پیام روشنی از تمایل واشنگتن برای بازتعریف نظم امنیتی جهانی و بازدارندگی هسته‌ای است. در اروپا، نگرانی‌ها نسبت به احتمال تضعیف پیمان منع جامع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) رو به افزایش است. بسیاری از نهادهای امنیتی معتقدند که هرگونه اقدام عملی آمریکا در این مسیر می‌تواند رقابت هسته‌ای جدیدی را میان قدرت‌های جهانی آغاز کند؛ رقابتی که اروپا را در موقعیت دشوار میان وفاداری به واشنگتن و ضرورت حفظ ثبات منطقه‌ای قرار می‌دهد. هم‌زمان، کره‌شمالی نیز با تکیه بر حمایت‌های فنی و سیاسی روسیه و چین، برنامه‌های موشکی و هسته‌ای خود را گسترش داده و فضای امنیتی شرق آسیا را به شدت متشنج کرده است در چنین وضعیتی، جهان در آستانه ورود به دوره‌ای تازه از «بازدارندگی تهاجمی» قرار دارد؛ دوره‌ای که در آن مرز میان قدرت‌نمایی سیاسی و تهدید واقعی نظامی به‌طرز خطرناکی کمرنگ شده است. بازگشت احتمالی به آزمایش‌های هسته‌ای نه‌تنها به بی‌ثباتی در روابط قدرت‌های بزرگ دامن می‌زند، بلکه خطر محاسبه اشتباه و وقوع بحران‌های غیر قابل کنترل را افزایش می‌دهد. از این‌رو، تحلیل دقیق رفتار آمریکا، واکنش اروپا و پاسخ‌های متقابل چین، روسیه و کره‌شمالی برای فهم مسیر آینده نظم هسته‌ای جهان بیش از هر زمان دیگری ضروری است. در ادامه به آخرین تحریکات هسته‌ای غرب و شرق خواهیم پرداخت.
دستور هسته‌ای ترامپ
گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد که آخرین آزمایش سلاح هسته‌ای آمریکا در سال ۱۹۹۲ انجام شد ولی حالا آمریکایی‌ها بیم آن را دارند که مسکو و پکن از آنها پیشی بگیرند. در همین بین و باتوجه به اینکه تحلیلگران از احتمال یک درگیری جهانی خبر می‌دهند دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا ابتدای آبان‌ماه اعلام کرد که به پنتاگون دستور داده است «آزمایش سلاح‌های هسته‌ای را در شرایط برابر» با روسیه و چین آغاز کند. هنوز مشخص نیست که آیا ترامپ به آزمایش کلاهک‌های هسته‌ای اشاره دارد یا به موشک‌ها و دیگر سامانه‌های حمل‌کننده آنها. ترامپ در مطلبی در سوشال تروث نوشت: «به دلیل برنامه‌های آزمایشی کشورهای دیگر، به وزارت جنگ دستور دادم آزمایش سلاح‌های هسته‌ای ما را بر اساس شرایط برابر آغاز کند. این فرآیند بلافاصله آغاز خواهد شد. روسیه دوم است و چین سوم، اما ظرف پنج سال حتی برابر خواهد شد».
تهدید از سوی پوتین
در همین مورد پوتین اظهارات ترامپ درباره آزمایش‌های هسته‌ای را مساله‌ای جدی دانست و بیان داشت که سفیر روسیه در آمریکا برای دریافت توضیحات درباره اظهارات ترامپ پیامی به واشنگتن ارسال کرده است. رئیس‌جمهور روسیه هشدار داد در صورتی‌که کشورهای عضو این پیمان تصمیم به انجام آزمایش‌های هسته‌ای بگیرند، روسیه مجبور خواهد شد اقدامات تقابلی متناسب انجام دهد. جدال‌های هسته‌ای و رسانه‌ای ترامپ در همین حد نماند و پس از واکنش پوتین، میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای دستوردادن به پنتاگون برای از سرگیری فوری آزمایش سلاح‌های هسته‌ای آمریکا نیاز به توضیح بیشتر دارد. سایر قدرت‌های هسته‌ای از جمله روسیه، آزمایش‌های هسته‌ای انجام نمی‌دهند، همانطور که در پیمان جامع منع آزمایش‌های هسته‌ای ممنوع شده است».
احساس خطر آژانس
در همین ارتباط رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار کرد که «بُعد هسته‌ای در روابط بین‌الملل شاهد افزایش قابل توجهی در سطح تنش‌ها است». گروسی ادامه داد: «ما اکنون در لحظه‌ای از تاریخ قرار داریم که احتمال وقوع یک درگیری هسته‌ای کاملا جدی است. حق داریم نگران باشیم، اما نباید ناامید شویم. در چند دهه گذشته شاهد کاهش تعداد کلاهک‌های هسته‌ای بودیم، اما این روند به‌طور ناگهانی متوقف شد و اکنون شاهد معکوس شدن آن هستیم. ما وارد مرحله‌ای از تشدید رقابت نظامی راهبردی شده‌ایم که بُعد هسته‌ای آن بسیار برجسته است».
میراث فاجعه‌بار
درخواست ترامپ واکنش‌های بسیاری به‌همراه داشت در این مورد یکی از معاونان سازمان ملل اعلام کرد که این نهاد از خطرات هسته‌ای فعلی «نگران» است و همچنین ادامه داد که نباید اجازه داد تا آزمایش‌های هسته‌ای از سر گرفته شوند. فرحان حق، معاون سخنگوی سازمان ملل متحد در یک نشست خبری گفت: «ما هرگز نباید میراث فاجعه‌بار بیش از ۲۰۰۰ آزمایش سلاح‌های هسته‌ای انجام شده در ۸۰ سال گذشته را فراموش کنیم. آزمایش هسته‌ای هرگز و تحت هیچ شرایطی مجاز نیست».
واکنش پیونگ‌یانگ
درگیری‌ها تنها مختص به چین و روسیه و آمریکا نیست و پیونگ‌یانگ را هم باید یک سر این داستان هسته‌ای قرار دهیم. وزیر دفاع کره‌شمالی ضمن محکوم کردن مذاکرات امنیتی بین آمریکا و کره‌جنوبی و ورود ناو هواپیمابر آمریکایی «جورج واشنگتن» به بوسان، تهدید کرد که کره‌شمالی اقدام تهاجمی‌تری را انجام می‌دهد. نو کوآنگ چول، اضافه کرد: «ما بر اساس اصل تضمین امنیت و دفاع از صلح با قدرت، اقدامات تهاجمی بیشتری علیه تهدید دشمنان نشان خواهیم داد. اگرچه ما ارزیابی کرده‌ایم که این رویداد تهدید فوری برای پرسنل یا قلمرو آمریکا یا متحدان ما ایجاد نمی‌کند، اما پرتاب موشک تاثیر بی‌ثبات‌کننده اقدامات کره‌شمالی را برجسته می‌کند».
اروپا در برابر مسکو
گفت‌وگو در مورد جنگ هسته‌ای اگرچه ساکنان آمریکا و روسیه را نگران می‌کند ولی این نگرانی برای اروپایی‌ها دو چندان است زیرا یکی از نقاط هدف نزدیک مسکو خواهد بود. در این مورد دبیرکل ناتو بیان کرد که موفقیت رزمایش هسته‌ای سالانه این ائتلاف نظامی در اوایل این ماه، به او «اعتماد کامل به اعتبار بازدارندگی هسته‌ای ناتو» در مواجهه با تهدیدات روسیه داده است. مارک روته، دبیرکل ناتو همچنین اظهارکرد: «وقتی روسیه لفاظی‌های بی‌پروا و خطرناک هسته‌ای به کار می‌برد، مردم اروپا باید بدانند که نیازی به ترس و وحشت نیست چون ناتو یک بازدارندگی قوی هسته‌ای دارد». به نوشته روزنامه تلگراف هند، دبیرکل ناتو در ادامه افزود: «ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه باید بداند که جنگ هسته‌ای هیچ برنده‌ای ندارد و هرگز نباید وارد چنین جنگی شد».
اغراق در قدرت
با در نظرگرفتن وضعیتی که آن را شرح دادیم، وزیر جنگ آمریکا در سخنانی با بزرگنمایی قدرت ارتش کشورش، گفته است که ایالات‌متحده در صورت نیاز آماده ورود به جنگ و پیروزی در آن است. پیت هگست، در کالج ملی جنگ اظهارکرد: «اگر مجبور شویم، با ارتش و تجهیزاتی که داریم وارد جنگ و پیروز خواهیم شد، ما امروز فقط در حال ساختن یک ارتش قوی‌تر نیستیم. ما در حال پایه‌گذاری پایه‌های سلطه مداوم در دهه‌های آینده هستیم».
ارسال نظر