تهران و لندن به دنبال کاهش تنش

آرمان ملی- احسان اسقایی: روابط ایران و انگلستان در سال‌های بعد از انقلاب خصوصا در دهه‌های گذشته روابط پرفراز و نشیبی بوده است. ایران، دولتمردان انگلستان را نماد استعمار می‌داند  که از ابتدا به دنبال دسیسه در ایران و زیر سوال بردن استقلال ایران بوده‌اند. آثار این نگاه تهران به مواضع و دخالت‌های بریتانیا در امور داخلی کشور همواره از استحکام بالایی برخوردار است. به طوری که حتی گروه‌های فشار در سال‌های گذشته به خود اجازه ‌دادند به سفارت این کشور حمله کرده و موجبات قطع روابط تهران و لندن را فراهم آورند. بعدها در پرتو نگاه دولت حسن روحانی به شراکت با اروپایی‌ها سفارت‌های دو کشور بازگشایی شد و روابط دیپلماتیک بین دوکشور به حالت عادی بازگشت. با این وجود مواضع بریتانیا در همراهی با آمریکا خصوصا در برجام موجب شده در طول هفته‌های گذشته، روابط دو طرف مجددا به تیرگی بگراید.

* بریتانیا به دنبال دائمی کردن تحریم‌های ایران

همین چند هفته قبل بود که بریتانیا طی بیانیه‌ای اعلام کرد که نه تنها در همراهی با دوکشور اروپایی عضو برجام قصد ندارد تحریم‌های تهران را لغوکند بلکه به دنبال دائمی کردن تحریم‌های ایران است. این ایده انگلستان به نوعی ‌وام گرفته از طرح برخی ضد برجامی‌‌ها در آمریکاست که در کمیته روابط خارجی سنا طرحی را در مراحل اولیه به تصویب رسانده‌اند که بر اساس آن و در صورت تصویب لغو تحریم‌های تهران باید به اطلاع کنگره برسند. هرچند این طرح هنوز به قانون تبدیل نشده اما توانسته تاثیر خود را بر روند مذاکره ایران و آمریکا بگذارد. همچنین بریتانیا همزمان با اعلام این موضع خود تحریم‌های دیگری علیه افراد و نهادهای مختلف در ایران را به تصویب رساند. چنین موضع‌گیری‌هایی از سوی اروپا و خصوصا بریتانیا نشان می‌دهد که آنها عملا روابط خود با تهران را به نوع نگاه آمریکا به ایران گره زده‌اند. از این رو هر از گاهی شاهد موضع‌های منفی از سوی آنها نسبت به ایران هستیم.

*دولت به دنبال‌کاهش تنش

هرچند اروپایی‌ها این روزها مواضع منفی علیه ایران می‌گیرند اما پر واضح است که درصدد هستند با تهران وارد تنش مضاعف نشوند. از این رو دولت حاکم بر ایران نیز می‌کوشد فقط در سطح دیپلماتیک پاسخ اروپایی‌ها را بدهد. به طوری که در پرتو بیانیه ‌اخیر آنها علیه ایران شاهد آن بودیم که تهران تنها به اخراج برخی بازرسان آژانس بسنده کرد. سپس هر دو طرف تلاش کردند از افزایش تنش جلوگیری‌کنند. اخیر سفیر ایران و انگلستان در عراق با یکدیگر دیدار کرده‌ و در ارتباط با مسائل مختلف به رایزنی پرداختند. محمدکاظم آل‌صادق، سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق روز گذشته دوم مهرماه میزبان «استفان هیچن» سفیر جدید انگلیس در محل سفارت ایران در بغداد بود. در این ملاقات، دو طرف ضمن بررسی آخرین وضعیت منطقه‌ای و بین‌المللی، از روند اقدامات دولت السودانی «نخست وزیر عراق» استقبال کردند. آل‌صادق همچنین در این دیدار با انتقاد از تحریم‌های حقوق بشری اخیر انگلیس علیه جمهوری اسلامی ایران، معیارهای حقوق بشری کشورهای غربی را دوگانه توصیف کرد و خواستار تغییر رویکرد این کشورها نسبت به تهران شد.

* ریشه تنش‌های ایران با اروپا

یک کارشناس روابط بین‌الملل در ارتباط با اینکه چرا ایران و کشورهای اروپایی اخیرا وارد دوران جدید از تنش‌های مقطعی شده‌اند به «آرمان ملی» گفت: اختلافات ایران و غرب به مواضع اعلام شده و مورد تاکید قرار گرفته باز می‌گردد. فریدون مجلسی افزود: ایران با نگاه غرب ستیزی به اروپا می‌نگرد. ایران فرهنگ غرب را مطابق با فرهنگ مد نظر خود نمی‌داد. از این رو و با این نگاه همواره بین ایران و اروپا چالش‌های مختلفی وجود دارد. در چنین شرایطی از نظر دیپلماتیک واکنش‌ها درست است.

 *رابطه تجاری ندارد، تنش‌ها افزایش می‌یابد

 فریدون مجلسی با تاکید بر اینکه در رابطه اروپایی‌ها خصوصا انگلستان با ایران هیچ‌گونه آثار اقتصادی وجود ندارد. گفت علت هم آن است که دو طرف فاقد رابطه اقتصادی با هم هستند و به سرمایه‌گذاری مشترک با یکدیگر هم نمی‌پردازند و ایران از بازار انگلستان به منظور تامین نیازهای خود استفاده نمی‌کند و نه می‌تواند از این بازار استفاده کرده و سود ببرد. در چنین شرایطی طرفین به هم واکنش نشان داده و رو به تنش می‌آورند. این موضع گیری بین ایران و اروپا موجب شده اروپایی‌ها به رقبای ایران در منطقه روی آورده و با آنها به راحتی ارتباط بازرگانی برقرار می‌کنند. غرب تولید کننده وسایل مدرن کشاورزی و صنعتی است و به دنبال آن است که تولید خود را به آنها بفروشد، نیاز خود را از بازار انها برآورده کند. تجارت امری دو جانبه است. این درحالی است که ایران در شرایط تحریم قرار دارد و خود را از صحنه تجارت بین‌المللی کنار کشیده است در نتیجه وضعیتی فراهم شده که عملا شاهد کاهش تنش بین ایران و اروپا نیستیم و به هر بهانه‌ای تنش بین تهران و اروپا افزایش می‌یابد. مثلا سخنان آقای رئیسی در سازمان ملل به گونه‌ای  بود که گویا تمام غرب با اقدامات توهین به مقدسات موافق است حال اینکه یک  شهروند دیوانه که به حقوق بشر هم اعتقادی نداشته دست به این اقدام زده است و ما نباید به گونه‌ای رفتار کنیم که گویا اروپا این کار را کرده است اتفاقا برخی در اروپا این اقدام را مذموم دانسته‌اند. هر اقدام خشونت آفرینی باید محکوم شود. از این رو برای کاهش تنش که نیازی دو سویه است، باید از اقدامات تنش‌آفرین پرهیز کرد.