«آرمان ملی»، اختلافهای ریاض- ابوظبی را تحلیل میکند
خدشه به نقش تاریخی سعودیها
آرمان ملی- گروه سیاسی: در سالهای اخیر، جنگ داخلی یمن نهتنها به یکی از پیچیدهترین بحرانهای انسانی و امنیتی خاورمیانه تبدیل شده است، بلکه به صحنهای برای رقابتهای ژئوپلیتیکی میان بازیگران منطقهای نیز بدل شده است.
در این میان، تشدید اختلافات میان عربستان سعودی و امارات متحدهعربی بر سر کنترل و نفوذ در برخی مناطق استراتژیک یمن، بهویژه در جنوب این کشور، نشانهای آشکار از تغییر ماهیت ائتلاف عربی و تبدیل آن از یک همکاری نظامی به یک رقابت سیاسی- امنیتی است. این تحولات نشان میدهد که یمن دیگر صرفا میدان نبرد ائتلافها با حوثیها نیست، بلکه به عرصهای برای نمایش قدرت، مدیریت بحران و تثبیت جایگاه منطقهای بازیگران عربی تبدیل شده است. باید به این مورد هم اشاره کنیم که ائتلاف به رهبری عربستان که در سال ۲۰۱۵ با هدف بازگرداندن دولت «منصور هادی» و مهار نفوذ سایر کشورهای منطقه در یمن شکل گرفت، در ابتدا از حمایت کامل امارات برخوردار بود. اما بهتدریج اختلاف در اهداف، اولویتها و منافع راهبردی دو کشور آشکار شد. عربستان تمرکز خود را بر حفظ یک دولت مرکزی متحد در یمن و جلوگیری از فروپاشی کامل این کشور گذاشته است، در حالیکه امارات بیشتر بهدنبال گسترش نفوذ خود در مناطق ساحلی، بنادر مهم و خطوط راهبردی دریایی است. حمایت امارات از شورای انتقالی جنوب و نیروهای محلی، عملا این کشور را در برابر نیروهای مورد حمایت عربستان قرار داده و تنشهایی جدی میان دو شریک سابق ایجاد کرده است. تحلیلگران منطقهای معتقدند که این رقابت فراتر از خلیجفارس است و بخشی از تلاش گستردهتر ریاض و ابوظبی برای تثبیت نقش خود بهعنوان قدرتهای محوری جهان عرب است. هر دو کشور میکوشند توانایی خود در «مدیریت بحران»، مهار بازیگران غیردولتی و شکلدهی به نظم منطقهای را به آمریکا و دیگر قدرتهای جهانی نشان دهند. در شرایطی که بهظاهر آمریکا بهدنبال کاهش حضور مستقیم نظامی خود در خاورمیانه است، کشورهای منطقه در پی آن هستند که خود را بهعنوان شرکای قابل اعتماد امنیتی معرفی کنند و از این طریق جایگاه ژئوپولیتیکی و سیاسی خود را تقویت نمایند. در ادامه آخرین تحولات حوزه خلیجفارس را میخوانید.
جنگ بین ضدیمنیها
در حالیکه آمریکا و متحدان منطقهای و همسو با این کشور در ادوار اخیر تلاش داشتند که حوثیها را عامل ناآرامیهای منطقه بنامند، حالا درگیری بین دو چهره شاخص ائتلاف ضدیمنی به چالشی اصلی تبدیل شده است. در این مورد صنعا تحولات اخیر در جنوب یمن را از نزدیک تحتنظر دارد و آن را بخشی از جنگ و تجاوز دشمنان علیه یمن میداند. در حقیقت دولت قانونی مستقر در صنعا این تحولات را بخشی از نبرد آزادیبخش ملی محسوب میکند و هرگونه نقض حاکمیت یا وحدت ملی یمن را محکوم میکند و تاکید میکند که تنها راه پایان دادن به این هرج و مرجها و درگیریها، آزادسازی این مناطق از شر نیروهای تحت نظر عربستان و امارات است. اسامه الفران، یکی از فعالان رسانهای یمنی با انتقاد از برخی تحلیلهای منتشرشده در روزهای اخیر در مورد اختلافنظر امارات و عربستان بر سر پرونده یمن معتقد است: «امارات و عربستان سعودی هر دو یک هدف را دنبال میکنند و هر یک میخواهند به اربابان آمریکایی و اسرائیلی خود ثابت کنند که صلاحیت اداره این مناطق را دارند. بنابراین اگر دور جدیدی از تجاوزات علیه دولت صنعا آغاز شود، هدف جلب رضایت آمریکا و اسرائیل توسط امارات و عربستان سعودی است. حمایت امارات از برخی مزدوران یمنی باعث شده آنها برای عادیسازی با اسرائیل و آغاز جنگ علیه صنعاء اعلام آمادگی کنند و از دشمن صهیونیستی تمکین کنند و به این ترتیب به دشمن اجازه دهند که در خاک یمن برای خود جایی باز کند.»
آخرین جزئیات جنگی
همچنان که اشاره کردیم جنگ در یمن ادامه دارد ولی اینبار بدون دخالت حوثیها. تحولات اخیر در جنوب یمن که طی آن نیروهای اماراتی موفق شدند مناطق تحت کنترل شبهنظامیان عربستانی را به اشغال درآورند اختلافها را شدت بخشیده است. سقوط سریع مناطق تحت کنترل نیروهای مورد حمایت عربستان با عنوان «درع الوطن» در دو استان المهره و حضرموت در جنوب یمن این بحث را مطرح کرده که ریاض در این ماجرا از امارات فریب استراتژیکی خورده است. موفقیت نیروهای اماراتی در کنترل بر بخش بزرگی از یمن ثابت کرد که ابوظبی برای ریاض رقیب قدرتمند شده و این درحالی است که در دید سنتی سیاست خارجی عربستان؛ کشورهای شورای همکاری از جمله امارات جزو استانهای خود محسوب میکند. در این وضعیت ریاض باید از قدرت روبه فزونی ابوظبی در طول 700 کیلومتر مرز جنوبی با یمن بهراسد و کارشناسان تاکید دارند که این تحولات ناشی از ارزیابی مبتنی بر کاهش آشکار قدرت قاطع عربستان سعودی و بهرهبرداری سریع از این خلأ توسط امارات است.
خدشه به اعتبار سعودیها
ناظران منطقهای معتقدند که عقبنشینی ریاض از مواضع خود در یمن پیامدهای روشنی برای نقش تاریخی سعودی در یمن و حتی پیامدهای برای جایگاه منطقهای آن در پی خواهد داشت. این درحالی است که بهطور تاریخی یمن حیاط خلوت عربستان محسوب میشود. نکته اینجاست که اینبار موقعیت عربستان توسط انصارا... نبوده و توسط کشوری است که داعیه برادری با سعودی دارد و در ائتلاف علیه صنعا همراه بود. البته به این مورد هم باید اشاره کنیم که درگیری بین دوطرف محدود به یمن نیست؛ بلکه به سایر مناطق منطقه، از جمله شاخ آفریقا، جاییکه امارات متحده عربی بهدنبال تقویت نفوذ استراتژیک خود در دریای سرخ است، نیز گسترش یافته است.
ارسال نظر