سکوت مبهم مجلس درباره آشفته بازار ارز

در حال حاضر و تا زمان نگارش گزارش، نرخ دلار از محدوده ۱۱۲ تا ۱۱۳ هزار تومان به نیمه کانال ۱۱۸ هزار تومان تا لحظه نگارش این گزارش رسیده است. همزمان، طلا ۱۸ عیار با افزایش قابل توجه به حدود ۱۲ میلیون تومان نزدیک شد و قیمت سکه امامی نیز سقف‌های جدیدی زد و به حوالی ۱۲۰ میلیون تومان رسید، قیمت‌هایی که تاکنون مسبوق به سابقه نبوده است و در عین حال مجلس یا هیچ نهاد دیگری در این باره بانک مرکزی را ملزم به پاسخگویی نکرده و به جای آن بر افزایش تعداد وزرا در لیست استیضاح متمرکز شده‌اند. کارشناسان معتقدند، وضعیت فعلی ارز و طلا نیاز به شوک درمانی به صورت اساسی و ترجیحاً تغییر رئیس کل بانک مرکزی دارد تا بتوان از ابعاد گسترده فاجعه و تورم و سخت شدن معیشت بیشتر مردم جلوگیری کرد.

بی‌بندوباری بازار ارز

هومن عمیدی کارشناس بازار سرمایه در این باره به «آرمان ملی» گفت: وضعیت کنونی بازار ارز در ایران به شدت نگران‌کننده است و به بی‌بندوباری و افسارگسیختگی شدیدی در قیمت‌گذاری این بازار منجر شده است. این نوسانات شدید از زمان آغاز به کار دولت چهاردهم آغاز شد، زمانی که بسیاری انتظار داشتند تقابلاتی که بین همتی، وزیر اقتصاد وقت، همتی، و فرزین، رئیس بانک مرکزی وجود داشت، با تغییرات مدیریت بانک مرکزی حل و فصل شود، اما عدم تغییرات به بهبود اوضاع منجر نشد و به تشدید بحران‌ها نیز دامن زد. تا جایی که حتی آقای پزشکیان وزیر خود را نیز در سایه سوءاستفاده برخی از شعار وفاق از دست داد و در نهایت همتی استیضاح و برکنار شد و مدنی زاده به عنوان وزیر اقتصاد جوان جدید، باز هم همان ناهماهنگی و فقدان انسجام در سیاست‌گذاری اقتصادی را با بانک مرکزی داشت و آنچه که باعث بی‌ثباتی در بازار ارز شده بود ادامه یافت و جالب اینکه وزیر اقتصاد به وضوح حساب کار خود را از بانک مرکزی جدا کرده و در پاسخ به سوالات مرتبط با سیاست‌های ارزی، به بانک مرکزی ارجاع می‌دهد که نشان‌دهنده عدم هماهنگی و همکاری بین دو نهاد کلیدی اقتصادی کشور است. این کارشناس ادامه داد: سیاست‌گذاری‌های اشتباه آقای فرزین، به ویژه اصرار بر چند نرخی بودن ارز، به چالش‌های جدی در کشور دامن زده و رانت‌خواری‌های گسترده‌ای را ایجاد کرده است، در عین حال به نظر می‌رسد که رئیس کل بانک مرکزی هیچ مرجعی را ملزم به پاسخگویی به بحران‌های ارزی کشور نمی‌داند و همچنان در مسیر خود گام بر می‌دارد که قطعاً این وضعیت نه تنها به نارضایتی عمومی دامن می‌زند، بلکه به عدم اعتماد مردم به سیاست‌های اقتصادی دولت نیز منجر شده است، این در حالی است که برای بهبود وضعیت بازار ارز، نیاز به یک رویکرد هماهنگ و یکپارچه در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و ارزی احساس می‌شود، چراکه تنها در این صورت است که می‌توان به ثبات و آرامش در بازار ارز امیدوار بود.

سیاست‌گذاری اشتباه فرزین

عمیدی در تحلیل وضعیت کنونی بازار ارز گفت: سیاست‌گذاری اشتباه آقای فرزین، به ویژه اصرار بر چند نرخی بودن ارز، به چالش‌های جدی در کشور دامن زده و رانت‌خواری گسترده‌ای را ایجاد کرده است. این چند نرخی بودن ارز نه تنها به ایجاد رانت‌های اقتصادی منجر شده، بلکه باعث شده تا بازار ارز به محلی برای سفته‌بازی و نوسان‌گیری تبدیل شود. به نظر می‌رسد که آقای فرزین هیچ‌گونه پاسخگویی در قبال وضعیت بحرانی بازار ارز احساس نمی‌کند، از سوی دیگر، فقدان وجود یک سیاست واحد و هماهنگ در بین نهادهای اقتصادی، به بی‌ثباتی بیشتر در بازار ارز دامن زده است. هر یک از مسئولان به طور مستقل عمل می‌کنند و این ناهماهنگی باعث شده تا بازار ارز به یک میدان جنگ تبدیل شود که در آن هر نهاد به دنبال منافع خود است. این وضعیت نه تنها به نارضایتی عمومی دامن می‌زند، بلکه به عدم اعتماد مردم به سیاست‌های اقتصادی دولت نیز منجر شده است. او ادامه داد: به نظر می‌رسد رئیس کل بانک مرکزیاز حمایت‌های قوی برخوردار است که به او این امکان را می‌دهد تا بدون پاسخگویی به انتقادات و سوالات، به سیاست‌های خود ادامه دهد. درحالیکه بارها از وجود رانت‌های زیاد به خصوص در بحث ارز ترجیحی و... گزارش‌های رسمی یا غیررسمی منتشر شده است، که فقط به ایجاد نابرابری و بی‌عدالتی در بازار منجر می‌شود. قطعاً، برای بهبود وضعیت بازار ارز، نیاز به یک رویکرد هماهنگ و یکپارچه در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و ارزی احساس می‌شود، چراکه تنها در این صورت است که می‌توان به ثبات و آرامش در بازار ارز امیدوار بود. اگر دولت و بانک مرکزی نتوانند به یک توافق و هماهنگی در سیاست‌های خود دست یابند، ادامه این وضعیت بحرانی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود و تبعات آن به طور مستقیم بر زندگی روزمره مردم تأثیر خواهد گذاشت. عمیدی اضافه کرد: در حال حاضر بیشترین توجه بانک مرکزی در سال‌های اخیر معطوف به این شده که به جای اینکه در حوزه رگولاتوری بانک‌ها و نظام بانکی یا سیاست‌های درستی را که باید اخذ کرد، صورت گیرد، بیشتر معطوف فروش سکه و طلا و... شده است و در حقیقت بانک مرکزی تبدیل به یک پلتفرم خرید و فروش سکه و... شده است. این تغییر اولویت‌ها نه تنها به کاهش کارایی بانک مرکزی منجر شده، بلکه به بی‌ثباتی بیشتر در بازار ارز و طلا نیز دامن زده است. او تاکید کرد: بانک مرکزی، به عنوان نهاد اصلی مسئول سیاست‌گذاری‌های پولی و ارزی، باید بر اساس اصول رگولاتوری و نظارت بر سیستم بانکی عمل کند. اما در حال حاضر، به نظر می‌رسد که این نهاد بیشتر به یک پلتفرم خرید و فروش طلا و سکه تبدیل شده است. این وضعیت نشان‌دهنده عدم توانایی بانک مرکزی در مدیریت صحیح بازارها و پاسخگویی به نیازهای اقتصادی کشور است.

بی‌توجهی و عدم پاسخگویی

این کارشناس ادامه داد: در حال حاضر، وضعیت بازار ارز در ایران به شدت نگران‌کننده است و افزایش افسار گسیخته قیمت دلار به یک معضل جدی تبدیل شده است. این افزایش قیمت نه تنها بی‌سابقه است، بلکه به صورت لحظه‌ای و حتی در یک روز چندین بار تغییر می‌کند. این وضعیت نشان‌دهنده عدم کنترل و نظارت کافی بر بازار ارز است و به وضوح به بی‌ثباتی اقتصادی دامن می‌زند. عجیب‌تر این است که در چنین شرایطی، هیچ صحبتی در مجلس برای بازخواست و پیگیری وضعیت کنونی بازار ارز وجود ندارد. به جای آنکه نمایندگان مجلس به بررسی دلایل این نوسانات بپردازند، تمرکز بر استیضاح وزرای دیگر است. این امر نشان‌دهنده عدم توجه کافی به بحران‌های اقتصادی و ناتوانی در اتخاذ تصمیمات مؤثر برای حل مشکلات اساسی کشور است. او تاکید کرد: برای بهبود وضعیت بازار ارز و کاهش نوسانات آن، نیاز به یک رویکرد هماهنگ و یکپارچه در سیاست‌گذاری اقتصادی و ارزی احساس می‌شود. تنها در این صورت است که می‌توان به ثبات و آرامش در بازار ارز امیدوار بود. اگر دولت و بانک مرکزی نتوانند به یک توافق و هماهنگی در سیاست‌های خود دست یابند، ادامه این وضعیت بحرانی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود و تبعات آن به طور مستقیم بر زندگی روزمره مردم تأثیر خواهد گذاشت.

تورم نگران‌کننده

عمیدی توضیح داد: وضعیت کنونی تورم در ایران به شدت نگران‌کننده است. بانک مرکزی اخیراً نرخ تورم را حدود ۴۱ درصد اعلام کرده است، اما شواهد موجود در بازار نشان می‌دهد که این رقم تنها یک تصویر ناقص از واقعیت است. در واقع، قیمت برخی از اقلام اساسی و غیر اساسی به طور چشمگیری افزایش یافته و در برخی موارد حتی به ۷۰ تا ۸۰ درصد رسیده است. این افزایش قیمت‌ها نه تنها به اقلام غیر اساسی بلکه به کالاهای اساسی نیز تسری یافته است، که این امر به شدت بر زندگی روزمره مردم تأثیر گذاشته است. این وضعیت به وضوح نشان‌دهنده ناتوانی در کنترل قیمت‌ها و مدیریت صحیح بازارها است. گرانی‌ها به طور مستقیم بر قدرت خرید مردم تأثیر گذاشته و بسیاری از خانوارها دیگر قادر به خرید اقلام اساسی مورد نیاز خود نیستند. این امر به نارضایتی‌های عمومی دامن می‌زند و می‌تواند به افزایش تنش‌های اجتماعی منجر شود. وقتی که مردم احساس کنند که نمی‌توانند نیازهای اولیه خود را تأمین کنند، این نارضایتی به سرعت به یک بحران اجتماعی تبدیل می‌شود. علاوه بر این، عدم شفافیت در سیاست‌های اقتصادی و ارزی نیز به این وضعیت دامن زده است. در حالی که بانک مرکزی به اعلام نرخ تورم می‌پردازد، واقعیت‌های موجود در بازار نشان‌دهنده یک شکاف عمیق بین آمارهای رسمی و واقعیت‌های اقتصادی است. این عدم تطابق نه تنها به بی‌اعتمادی مردم به نهادهای اقتصادی منجر می‌شود، بلکه به ناتوانی در اتخاذ تصمیمات مؤثر برای حل مشکلات اقتصادی نیز دامن می‌زند.

تاثیر بر کنش اقتصادی مردم

این کارشناس معتقد است: نوسانات شدید نرخ ارز در ایران به طور مستقیم بر تمامی اقلام و بازارها تأثیر می‌گذارد و این وضعیت به افزایش نرخ تورم منجر می‌شود. وقتی که مردم متوجه می‌شوند که ارزش نقدینگی‌هایشان در حال کاهش است، به طور طبیعی به دنبال راه‌هایی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود می‌گردند. در این شرایط، بازار ارز و طلا به عنوان گزینه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش نقدینگی مطرح می‌شوند. در حقیقت سیاست‌گذاری‌های بانک مرکزی در این زمینه به وضوح بر رفتار مردم تأثیر می‌گذارد. وقتی که این نهاد نتواند به طور مؤثر بر نوسانات بازار ارز و طلا کنترل داشته باشد، مردم به سمت این بازارها سوق پیدا می‌کنند و این امر به ایجاد یک تورم مصنوعی در این بازارها منجر می‌شود. به عبارت دیگر، عدم کنترل و نظارت کافی بر بازار ارز و طلا باعث می‌شود که مردم به خرید و فروش این اقلام بپردازند و در نتیجه، تقاضا برای آنها افزایش یابد و قیمت‌ها به طور غیرقابل پیش‌بینی افزایش یابد. او افزود: در این شرایط، مردم سعی می‌کنند با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا و ارز، سپر دفاعی برای خود ایجاد کنند. این رفتار به نوبه خود می‌تواند به افزایش بیشتر قیمت‌ها و نوسانات در این بازارها منجر شود. اگر این وضعیت ادامه یابد و اقدام مؤثری برای کنترل آن صورت نگیرد، نمی‌توان سقفی برای افزایش قیمت‌ها تعیین کرد و احتمالاً قیمت‌ها نیز افزایش خواهند یافت. از این رو می‌توان گفت که؛ این وضعیت به وضوح نشان‌دهنده یک چرخه معیوب است که در آن نوسانات نرخ ارز و طلا به یکدیگر وابسته هستند و هر یک بر دیگری تأثیر می‌گذارد. اگر بانک مرکزی نتواند به طور مؤثر به این وضعیت رسیدگی کند، احتمالاً مرزهای جدیدی در نوسانات قیمت‌ها ایجاد خواهد شد و این امر می‌تواند به بحران‌های اقتصادی و اجتماعی جدی منجر شود.

نیاز بازار به شوک

عمیدی تاکید کرد: بازار ارز و اقتصاد ایران در شرایط کنونی نیاز به یک شوک جدی دارد تا بتواند به سمت ثبات و تعادل حرکت کند. این شوک باید بر مبنای اصول علمی و اقتصادی باشد و به گونه‌ای طراحی شود که نه تنها بازار ارز، بلکه سایر بخش‌های اقتصادی نیز تحت تأثیر قرار گیرد. و به نظر می‌رسد که در شرایط کنونی همان تغییر رئیس کل بانک مرکزی علاوه بر ایجاد شوک، بتواند تاثیرات مناسبی در حوزه بانکی – ریالی و همخوانی سیاست‌ها در این خصوص بین نهادهای موثر در دولت ایفا کند. به نظر می‌رسد که در حال حاضر هیچ فشاری از سوی مجلس یا سایر نهادها برای پاسخگو کردن بانک مرکزی وجود ندارد. این عدم فشار و نظارت به آقای فرزین، رئیس بانک مرکزی، این امکان را می‌دهد که به سیاست‌های خود ادامه دهد، حتی اگر این سیاست‌ها به قیمت‌های انفجاری در بازار ارز منجر شود. این وضعیت نه تنها به بی‌اعتمادی عمومی دامن می‌زند، بلکه می‌تواند به بحران‌های اقتصادی جدی منجر شود.