«آرمان ملی» تکذیب و تاییدیه‌های بی‌پایان افزایش قیمت بنزین را بررسی می‌کند
«نه» دولت به افزایش قیمت بنزین
آرمان ملی – صدیقه بهزادپور: بحث درباره سرنوشت قیمت بنزین دوباره به یکی از محوری‌ترین موضوعات فضای سیاسی و اقتصادی کشور تبدیل شده است؛ موضوعی که هرچند مسئولان دولتی همواره تلاش کرده‌اند آن را مدیریت شده و بدون ایجاد تنش اجتماعی پیش ببرند، اما مجموعه‌ای از اظهارات، تکذیب‌ها، ادعاها و تصمیمات پراکنده باعث شده افکار عمومی بار دیگر در آستانه یک تغییر مهم قرار گیرد.
هرچند تقریباً همگان در انتظار افزایش قیمت بنزین از شنبه بودند، اما با وجود تکذیب آن از سوی دولت، گویا انجام این کار مسجل شده است و تنها باید در انتظار زمان مناسبتری برای اجرا باشیم، هرچند بارها نمایندگان مجلس و حتی برخی از مقامات دولتی ذیربط، افزایش قیمت بنزین تا پایان سال جاری را منتفی دانسته‌اند، اما تاکید همواره رئیس‌جمهور بر اینکه؛ رفع ناترازی انرژی بدون اصلاح قیمت امکان‌پذیر نیست، دیگر تبدیل به نشانه‌ای برای انجام کار شده است، نشانه‌ای که حکایت از این دارد که؛ اصلاح قیمت سوخت، هر چند زمان آن نامشخص باشد، دیر یا زود در دستور کار قرار خواهد گرفت.
تکذیب افزایش قیمت
به گزارش «آرمان ملی»، بازار اخبار رسمی و غیررسمی در چند روز اخیر حکایت از این داشت که دولت قصد اجرای سیاست چندنرخی شدن بنزین و فروش آن از شامگاه شنبه با نرخ ۵۵۰۰ تومان را دارد و این خبر به سرعت میان کاربران دست به‌دست شد و حتی برخی کانال‌های نزدیک به بدنه تصمیم‌سازی نیز آن را بازنشر کردند. اما حساسیت موضوع به اندازه‌ای بود که روابط وزارت نفت و سپس روابط عمومی دولت در فاصله‌ای کوتاه خبر را تکذیب کردند. با این وجود، تکذیب‌ها نه‌تنها اطمینان عمومی ایجاد نکرد، بلکه به‌نوعی این پرسش را تقویت کرد که اگر اصلاح قیمت در دستور کار نیست، چرا این‌همه نشانه‌های موازی و همزمان از وجود یک برنامه جدی خبر می‌دهند؟ این مسئله با توجه به تاکید همواره دولت درباره ناترازی انرژی و بحرانی که در این خصوص وجود دارد و... باعث تشدید باور همگانی نسبت به این مسئله شده است. بانگاهی به چند سال اخیر در می‌یابیم که اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با بحران ناترازی انرژی مواجه بوده است؛ بحرانی که خود را در کمبود گاز در زمستان، بدهی سنگین وزارت نیرو به نیروگاه‌ها، هزینه‌های فزاینده واردات بنزین و فشارهای سنگین بر بودجه عمومی نشان داده است. مصرف بنزین طی سال ۱۴۰۲ به طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافت و رکوردهای جدیدی ثبت شد. به گفته برخی منابع رسمی و غیررسمی واردات بنزین دراین بین، به حدود روزانه ۱۵ میلیون لیتر رسید و بخش بزرگی از منابع ارزی کشور صرف تأمین این نیاز شد و از سوی دیگر، قاچاق سوخت به دلیل اختلاف قیمت شدید داخلی با کشورهای همسایه رشد کرد و بخش قابل توجهی از یارانه انرژی عملاً از مرزهای کشور خارج شد. در این راستا، دولت نیز در طول ماه‌های گذشته بارها تأکید کرده که ادامه این روند ممکن و منطقی نیست، و همزمان برخی از نمایندگان مجلس و کارشناسان و... نیز اصلاح ساختار را ضروری اعلام و بیان کردند که هیچ کشوری نمی‌تواند با چنین اختلاف قیمتی و چنین سطحی از مصرف، مدت زیادی دوام بیاورد.
بنزین؛ کلاف سردرگم
اما با وجود ارائه تمام ادله و مستندات برای افزایش قیمت بنزین و بیان واقعیت‌ها در این باره، دولت از طرح صریح موضوع افزایش قیمت پرهیز کرده است، چراکه پس از تجربه سال ۹۸ و پیامدهای اجتماعی آن، سیاست‌گذاران بیشتر به دنبال این هستند که اصلاح قیمت را به شکلی آرام، مرحله‌ای و بدون تنش اجرا کنند؛ هرچند حتی تاکنون اجرای سه نرخی شدن بنزین هم با وجود تاکید بر باقی ماندن بنزین سهمیه‌ای و آزاد با نرخ پیشین هم، فرصت و قدرت اجرایی کردن پیدا نکرد و دقیقاً روشن نیست این رویکرد در عمل چگونه و در چه زمانی اجرایی خواهد شد. طی ماه‌های اخیر، جلسات کارشناسی متعددی درباره سناریوهای مختلف اصلاح قیمت برگزار شده است. یکی از این سناریوها چندنرخی شدن بنزین بوده؛ با تاکید بر حفظ سهمیه ۱۵۰۰ تومانی و سه هزار تومانی آزاد و همچنین عرضه بنزین با یک قیمت سوم ۵۵۰۰ تومانی که در نهایت گویا باز هم علیرغم تایید ضمنی آن، فرصتی برای اجرا پیدا نکرد. گرچه حتی تکذیب رسمی این خبر نیز نتوانست فضای نگرانی را از بین ببرد، زیرا افکار عمومی به سیگنال‌های دیگری توجه می‌کند که پیش از با کلیدواژه‌هایی چون «رفع ناترازی»، «کاهش قاچاق»، «مدیریت مصرف» و... تقریباً به تدریج آمادگی ذهنی برای این اتفاق را پیدا کردند و در نهایت مجموعه این پیام‌ها در کنار هم، یک تصویر واضح‌تر ایجاد می‌کند و آن اینکه؛ دولت دیر یا زود ناچار است اصلاح قیمت را انجام دهد، حتی اگر فعلاً آن را تکذیب کند.
زمان بهینه برای اصلاح
در این میان، برخی تحلیلگران معتقدند که دولت تلاش می‌کند اصلاح قیمت را به زمانی موکول کند که شاید موافقت بیشتری در سطح کلان در این زمینه وجود داشته باشد و از سوی دیگر با مدیریت و تبعات اجرای این طرح در بازارها، واکنش اجتماعی به حداقل برسد، هرچند به نظر می‌رسد فشارهای بودجه‌ای و هزینه سنگین واردات بنزین این امکان را محدود کرده است تاجایی که به اعتقاد برخی از کارشناسان؛ اگر روند فعلی ادامه یابد، دولت ناچار خواهد بود یکی از دو راه را انتخاب کند؛ یا منابع مالی جدیدی برای پوشش هزینه‌ها پیدا کند، یا با اصلاح قیمت بخشی از بار مالی را کاهش دهد، اما در نهایت اینکه به استناد آخرین اخبار منتشره، فعلاً افزایش قیمت در دستور کار نیست، اما به باور تحلیلگران؛ استفاده از واژه «فعلاً» و «در حال حاضر» خود نوعی سیگنال است و نشان می‌دهد که تصمیم نهایی احتمالاً در پشت صحنه همچنان محل بحث و بررسی است، چراکه تجربه سیاستگذاری در ایران نشان داده که تصمیمات مهم اقتصادی معمولاً در آستانه اجرا نه از ماه‌ها قبل اعلام می‌شود، از این رو، طبیعی است که افکار عمومی نسبت به تکذیب‌های سریع نیز با احتیاط برخورد کند.
ضرورت اصلاح قیمت بنزین
بر این اساس، برخی از صاحبنظران معتقدند؛ مسأله قیمت بنزین تنها یک تصمیم اقتصادی نیست بلکه به مسائلی مانند اعتبار دولت، مدیریت افکار عمومی، رقابت‌های سیاسی و حتی سیاست خارجی و... گره خورده است و افزایش وابستگی کشور به واردات بنزین، ایران را در برابر تحریم‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند، به این ترتیب، اصلاح قیمت به‌نوعی یک ضرورت امنیتی نیز تلقی می‌شود، ولی برای جامعه، آنچه اهمیت بیشتری دارد، مدیریت پیام‌رسانی و نگاه واقع‌بینانه به معیشت است، اما آنچه که در حال حاضر مشاهده می‌شود، به نوعی تعلیق در این زمینه است که باعث شکل‌گیری چند نوع تفکر دراین خصوص شده است؛ گروهی معتقدند؛ بدون اصلاح قیمت، ناترازی انرژی قابل حل نیست؛ از سوی دیگر، دولت نمی‌خواهد هزینه سیاسی اعلام این تصمیم را همزمان با فشارهای دیگر بپردازد که در نتیجه آن، جامعه در خلأ اطلاعات دقیق، با تکیه بر شایعات و تحلیل نشانه‌ها، خود را برای یک تغییر احتمالی آماده می‌کند، حتی با وجود اینکه دولت، خبر افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرد، اما می‌توان گفت اصل موضوع اصلاح قیمت همچنان روی میز است؛ نه به‌عنوان یک گزینه اختیاری، بلکه به‌عنوان بخشی از مسیر اجتناب‌ناپذیر اصلاح ساختار اقتصادی به آن توجه می‌شود. بنابراین شاید پرسش اصلی دیگر این نباشد که آیا بنزین گران می‌شود؟ بلکه باید پرسید چگونه و در چه زمانی این اصلاح انجام می‌شود؟
ارسال نظر