یک‌بام و دو هوای آژانس در قبال تهران

 از سویی ایران آژانس را به‌عدم شفافیت متهم می‌کند و همینطور آژانس هم ایران را به عدم همکاری متهم می‌کند. البته ایران و غرب در توافقنامه‌ای به‌ نام برجام به نتیجه‌ای دست پیدا کردند ولی در ادامه و 2 سال بعد از امضاهایی بین‌المللی دونالد ترامپ به‌صورت یکطرفه از این توافقنامه خارج شد. جنجال‌ها اما بعد از حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای به اوج خود رسید زیرا ایران آژانس را متهم کرد که اطلاعات ایران را به آمریکایی‌ها داده است ولی حالا مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این ادعا را رد کرده می‌گوید این اطلاعات نزد آنها محفوظ است. با این حال در ادامه به دوگانه مسئولان ایرانی و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و به یک‌بام و دو هوای آژانس در قبال تهران خواهیم پرداخت.

اطلاعات محفوظ!

مسئولان جمهوری اسلامی همواره تاکید دارند که رفتارهای آژانس با تهران روابط شفافی ندارند، چراکه واکنش‌های آنها همواره با تناقض و دوگانگی همراه است. در ادامه سیاست‌های دوگانه این سازمان بین‌المللی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک کنفرانس خبری پس از آغاز نشست فصلی شورای حکام آژانس در وین  در پاسخ به سوالی درباره موضوع اشتراک‌گذاری اطلاعات محرمانه برنامه هسته‌ای ایران با طرف‌های سوم و درخواست ایران برای ارائه تضمین‌هایی از سوی آژانس در این زمینه گفت: «همان‌طور که گفتم، ما اطلاعات را در اختیار کسی قرار نمی‌دهیم. مسلما افراد آزادند که بگویند ما این کار را می‌کنیم. هیچ سندی در این باره وجود ندارد. آژانس هیچ‌گاه چنین کاری انجام نداده است. درباره اینکه گفته می‌شود به این تاسیسات حمله شده چون اطلاعاتی درباره آنها به اشتراک گذاشته شده، باید گفت که این تاسیسات و محل آنها و اینکه چه کاری که آنجا انجام می‌شود، مشخص و شناخته ‌شده هستند. صراحتا بگویم که تکرار یک دروغ آن را به حقیقت تبدیل نمی‌کند. مسلما ما در گفت‌وگوهایمان با ایران به این موضوعات می‌پردازیم اما اینطور نیست که زیاد مطرح شوند».

او در ادامه اضافه کرد: «مشکل آلودگی هسته‌ای محیط و احتیاط‌های لازم هنگام نزدیک شدن یا ورود به یک تاسیسات هسته‌ای آسیب‌دیده یا تخریب شده، دو چالش بازرسی از این تاسیسات است اما آلودگی هسته‌ای در این محل‌ها در صورت وجود، محدود است و آژانس دقیقا می‌داند چه کاری باید انجام دهد و این دلیلی برای تعیین پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های جدید بازرسی نیست».

او در این نشست خبری اضافه کرد: «بازرسان ما به ایران بازگشته‌اند و در تأسیساتِ تحت‌تأثیر قرار نگرفته از حملات ماه ژوئن بازرسی انجام داده‌اند، اما برای بازگرداندن کامل روند بازرسی‌ها، تعامل بیشتری لازم است. ما همچنان در تماس منظم با تهران هستیم و تلاش خود را برای بازگشت کامل به فعالیت‌های عادی راستی‌آزمایی ادامه می‌دهیم».

آژانس، اهرم آمریکا؟

باتوجه به توضیحات دبیرکل سازمان بین‌المللی انرژی اتمی که مدعی است اطلاعات ایران را به هیچ کشوری نمی‌دهد ولی روابط مسئولان این سازمان با غربی‌ها در ایران خوانش دیگری دارد و در ایران برخی از نمایندگان حتی واژه جاسوس را برای او به‌کار می‌برند. از ابتدای حمله غربی‌ها به ایران در خردادماه همواره مسئولان جمهوری اسلامی آژانس را به اهرمی برای آمریکا توصیف می‌کردند. در این مورد محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ۲۵ آبان ماه در کنفرانس بین‌المللی «حقوق بین‌الملل تحت تهاجم، تجاوز و دفاع» گفت: «در حملاتی که صورت گرفت، هیچ‌یک از حملات انجام‌شده در طول تاریخ علیه موسسات هسته‌ای، تحت نظارت آژانس قرار نداشتند؛ نه حمله اسرائیل به عراق، نه حملات مربوط به سوریه و نه حتی موارد مرتبط با اوکراین و روسیه هیچ‌کدام از این‌ها تحت نظارت آژانس نبودند و رژیم پادمانی بر آنها حاکم نبود، اما در جمهوری اسلامی ایران، اتفاقی که افتاد حمله به تأسیسات هسته‌ای تحت نظارت آژانس بود؛ تأسیساتی که در آژانس ثبت شده و تحت نظارت مداوم قرار داشت. این نخستین‌بار در تاریخ است که چنین رخدادی اتفاق می‌افتد. نه تنها آژانس، بلکه شورای امنیت نیز از محکوم‌کردن این حملات خودداری کرد و این دقیقاً مصداق بارز و عینی ضربه‌خوردن حقوق بین‌الملل و مقررات بین‌المللی است. این همان وجه تمایز این حملات به تأسیسات هسته‌ای ثبت‌شده در آژانس است که برای اولین بار در تاریخ رخ داده است. در ماده ۶۸ آژانس، بند ۶۸، «حوادث طبیعی» ذکر شده و برای آن تمهیداتی بیان شده است، اما در خصوص «حمله نظامی» سکوت وجود دارد. اتفاقاً یکی از نقص‌هایی که پیش روی همه کشورهاست همین است. این نقص وجود دارد و سؤال ما از آژانس این است که شما به‌عنوان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چه تمهید، تدبیر، رویه و دستورالعملی برای مواجهه با سایت‌هایی که مورد حمله نظامی قرار گرفته‌اند دارید؟ چنین چیزی وجود ندارد. این اولین‌بار است که در تاریخ چنین اتفاقی رخ می‌دهد».