«آرمان ملی» گزارش می‌دهد
اف 35ها در راه ریاض
آرمان ملی- احسان اسقایی: توسعه روابط کشورهای عربی خصوصا عربستان با آمریکا در دوره ترامپ یکی از اولویت‌های دو طرف بوده است.
دونالد ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود با سفر به ریاض قراردادهای ویژه‌ای در حوزه پتروشیمی با این کشور منعقد کرد. درآن زمان حجم قراردادها آنقدر بالا بود که کارشناسان معتقد بودند بازار پتروشیمی کشورهای منطقه و حتی ایران را تحت تاثیر قرارخواهد داد. حدود 4 سال قبل ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود، با ادبیاتی ویژه در مورد ذخایر ارزی کشورهای عربی و خصوصا عربستان سعودی صحبت می‌کرد که از نظر تحلیلگران و ناظران، بسیار غیر دیپلماتیک و نامحترمانه بود. با وجود چنین تجربه‌ای توسعه روابط دوجانبه در دوره دوم ترامپ سرعت بیشتری به خود گرفته است. به طوری که رئیس‌جمهوری ایالات متحده دریکی از اولین سفرهای خود به خارج از آمریکا در دور دوم ریاست جمهوری به کشورهای عربی سفر کرد. او ضمن عقد قراردادهایی با این کشورها در زمینه توسعه؛ درخواست سرمایه‌گذاری ویژه از سوی کشورهای عربی در ایالات متحده آمریکا را کرد و اعراب نیز چون ذخایر ارزی حدود 800 میلیارد دلاری دارند، موافقت خود را با این سرمایه‌گذاری اعلام کردند.
*عربستان و آمریکا
عربستان سعودی از دیرباز متحد استراتژیک آمریکا بوده است. آمریکا نیز بخشی از سیاست خود در منطقه را با توجه به جایگاه عربستان در بین کشورهای اسلامی به مرحله اجرا در می‌آورد. عربستان نقش اقتصادی خود برای آمریکا در منطقه را براساس دکترین دو ستونه نیکسون به رغم اینکه یک ستون آن یعنی ایران بعد از انقلاب اسلامی دچار تحول بنیادی شد، هنوز دنبال می‌کند و آمریکا نیز از جایگاه اقتصادی و اخیرا جایگاه امنیتی عربستان در منطقه حمایت می‌کند. خصوصا اینکه دیدگاه‌های عربستان در برخی از نقاط در منطقه از جمله در سوریه قبل از سقوط اسد و عراق در زمان کنونی با دیدگاه‌های تهران متفاوت است. ضمن اینکه دسترسی آمریکا به بازار انرژی درعربستان و خلیج فارس برای تعادل بخشی به قیمت انرژی در آمریکا، همچنین استفاده از این اهرم برای کنترل رشد اقتصادی چین و وضعیت مالی روسیه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
* یک طرح خاص
سوی دیگر توسعه روابط عربستان و آمریکا به مساله فلسطین باز می‌گردد. آمریکا سال‌هاست که دنبال آن است که عربستان سعودی همچون برخی کشورهای حوزه خلیج فارس به طرح آبراهام بپیوندد. ریاض در برابر این خواسته آمریکا بر اجرای دکترین ملک عبدا... فقید در ارتباط با مساله فلسطین تاکید می‌کند. اکنون که موضوع سفر ولیعهد عربستان به آمریکا مطرح شده تا با دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری این کشور دیدار کند، گفته می‌شود که ترامپ با فروش هواپیماهای پیشرفته اف 35 به عربستان موافقت کرده است و برخی معتقدند فروش این هواپیماها توسط ترامپ به عربستان فقط در برابر پول نیست و اول اینکه آمریکا چون خود اپراتوری و نگهداری این جنگنده‌ها را در دست دارد، دنبال سیطره امنیتی بر منطقه خصوصا در ارتباط با ایران است و دوم؛ قصد دارد به بهانه فروش این هواپیماهای راهبردی از ولیعهد عربستان سعودی بخواهد یا اسرائیل را به رسمیت بشناسد و یا درجهت قفل کردن اقتصاد خود در اقتصاد تکنولوژی محور اسرائیل گام‌های جدی بردارد.
* تضمین امنیتی
باوجود خبرهای ضد و نقیض از موافقت و مخالفت اسرائیل با این واگذاری، گفته می‌شود که اسرائیل در نهایت موافقت خواهد کرد تا دلخوری و ناراحتی ریاض از حمله اسرائیل به سران حماس در قطر را جبران کند اما عربستان به سادگی از کنار حمله اسرائیل به قطر نخواهد گذشت. شاید از این منظر بود که عربستان با پاکستان پیمان امنیتی امضا کرد و ترتیبی داد که ترامپ برای عذرخواهی از قطر میانجی شود. به نظر می‌آید عربستان به دنبال آن است که به پیمان امنیتی ویژه‌ای با آمریکا برسد تا حمله به عربستان حمله به خاک آمریکا تلقی شده تا نوعی مصونیت در برابر هر حادثه‌ای در جهان برای ریاض ایجاد شود.
*نامه اختصاصی و مهم
در نهایت به نظر می‌رسد اهداف این سفر در چند جهت است اول اینکه آمریکا می‌خواهد با انعقاد قرارداد در فروش اف 35 به بن‌سلمان بقبولاند که مسیری که او می‌خواهد یعنی یک پیمان امنیتی ویژه بین ریاض و واشینگتن درحال هموار شدن است و احتمالا در برابر آن انتظاراتی از بن‌سلمان در ارتباط با طرح آبراهام مطرح خواهد کرد. از سوی دیگر ترامپ تلاش می‌کند سرمایه‌های عربستان را به سمت زیر ساخت‌های آینده آمریکا درهوش مصنوعی هدایت کند و شاید گام‌هایی هم برای هسته‌ای شدن غیرنظامی عربستان برداشته شود. درمیان تحلیل‌های این حوزه که چند ساعت بعد از اینکه خبر سفر بن‌سلمان به آمریکا رسانه‌ای شد، رسانه‌ها از نامه مهم پزشکیان به بن‌سلمان خبر دادند و برخی آن را پاسخ ایران به در خواست‌های آمریکا تعبیر کردند. هرچند سخنگوی دولت محتوای این نامه را در ارتباط با تشکر ایران از مهمان‌نوازی خوب عربستان سعودی به حجاج ایرانی عنوان کرد، اما کماکان ذهن‌ها درگیر این است که آیا عربستان با توجه به جایگاهش در آمریکا و قدرت لابی که در این کشور دارد، تلاش خواهد کرد که به میانجی قابل قبولی برای حل مسائل ایران و آمریکا باشد یا اینکه کماکان ترجیح می‌دهد در کنار آمریکا در ارتباط با تحریم‌های ایران و تنش بین تهران و آمریکا سکوت کند؟
ارسال نظر