دولت باید کسری بودجه را جبران کند

 آخرین بار آبان ماه سال 98 بود که دولت نرخ بنزین را دو نرخی کرد؛ ۱۵۰۰ تومان برای سهمیه‌ای و ۳۰۰۰ تومان برای آزاد. اکنون پس از گذشت شش سال خبرهای تازه‌ای از تغییر دوباره قیمت این حامل انرژی به گوش می‌رسد. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این موضوع با دکتر بهمن آرمان اقتصاددان گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*شایعاتی درباره احتمال افزایش قیمت بنزین به گوش می‌رسد. آیا دولت پزشکیان قصد دارد قیمت بنزین را افزایش بدهد وآیا این تصمیم را در چنین شرایطی درست می‌دانید؟

مشاوران تیم اقتصادی آقای پزشکیان به این نتیجه رسیده‌اند که افزایش نرخ تورم در ایران و کوچک شدن سفره مردم متأثر از یارانه‌های پنهان است. دولت نیز به دلیل اینکه از درآمدهای نفتی محروم شده به این واقعیت رسیده که چاپ اسکناس به‌ منظور تأمین کسری بودجه دولت برای پایین نگاه‌ داشتن مصنوعی قیمت حامل‌های انرژی به‌خصوص بنزین که میزان مصرف آن گاهی در طول روز از100 میلیون لیتر نیز فراتر می‌رود چنین تصمیمی بگیرد. قیمت بنزین را در ایران به شکلی تعیین کرده‌اند که مبلغی به خزانه دولت واریز نمی‌شود. از سوی دیگر قیمت سه هزار تومان برای هر لیتر بنزین به ‌صورت آزاد حتی به‌ اندازه قیمت تمام‌ شده حمل بنزین نیز نیست. به همین دلیل دولت به این نتیجه رسیده که راهکارهایی را برای تأمین کسری بودجه خود و پرهیز از استقراض بانک مرکزی و چاپ اسکناس بدون پشتوانه به‌عنوان عامل اصلی تورم در نظر بگیرد. البته در روشی که دولت انتخاب کرده انتقادهای زیادی وجود دارد که برخی از این انتقادها به‌ درستی صورت می‌گیرد اما بخش بزرگی از آن اشتباه است. شبکه‌های ماهواره‌ای در دامن زدن به این موضوع که در صورت منطقی شدن قیمت بنزین در کشور یک موج تورمی به وجود می‌آید نقش دارند. در طول سال‌های اخیر قیمت بنزین و دیگر حامل‌های انرژی ثابت بوده است. این در حالی است که در همین زمان نرخ تورم در حالت خوش‌ بینانه‌اش بالای45 درصد بوده است. به همین دلیل کسانی که قصد دارند افزایش نرخ تورم را به افزایش قیمت بنزین مرتبط کنند و بدین‌ وسیله اقدامات خود را توجیه کنند به نتیجه نخواهند رسید. جریان‌های سیاسی خاصی که به نظر من از خارج از ایران هدایت می‌گردند براین موج‌ سوار می‌شوند و برای مردم تشویش ایجاد می‌کنند. این در حالی است که اگر میزان کسری بودجه دولت که دلیل اصلی تورم است کاهش پیدا کند به ‌صورت طبیعی مردم از این وضعیت منتفع خواهند شد.

*با توجه به اینکه کشور با بحران‌هایی همزمان مواجه شده آیا افزایش قیمت بنزین بحران‌ها را تشدید نمی‌کند؟

حدود60 درصد میزان بنزین مصرفی مردم به‌ صورت آزاد است و شامل حال طبقاتی می‌شود که بیش از یک اتومبیل دارند. من مواردی را مشاهده کرده‌ام که برخی خودروهای بزرگ حتی تا80 لیتر بنزین به ‌صورت آزاد می‌زنند تا باک خود را پر کنند. پس‌ از اینکه بنزین زده شد صاحب خودرو علاوه بااینکه مبلغ240 هزار تومان ما به ازای بنزین پرداخت می‌کند20 هزار تومان نیز انعام به کارگر پمپ‌ بنزین پرداخت می‌کند. درنتیجه یارانه‌ای که در این زمینه پرداخت می‌شود نه ‌تنها نصیب اقشار پایین جامعه نمی‌شود و بلکه تورم مضاعفی را نیز به آنها تحمیل می‌کند. درنتیجه دولت نه‌ تنها به ‌واسطه این سیاست درآمد چندانی به دست نمی‌آورد و بلکه اقشار پایین جامعه به دلیل تزریق اسکناس با فشارهای بیشتری مواجه می‌شوند و زندگی برای این افراد غیرقابل ادامه خواهد شد. برخی جریان‌های سیاسی که دشمن واقعی توسعه صنعتی کشور هستند نیز از این وضعیت سوءاستفاده می‌کنند. جریان‌هایی که به نظر من از خارج از ایران هدایت می‌شوند تلاش کرده قیمت گاز طبیعی برای صنایع پتروشیمی که عملاً توانسته کمبود صادرات نفت ایران را جبران کند به8 سنت در هر دلار افزایش داده‌اند. این در حالی است که کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس و به‌ خصوص عربستان سعودی برای جذب سرمایه خارجی و ایجاد اطمینان در بین سرمایه‌گذاران قیمت را برای20 سال ثابت نگه ‌داشته است. بر اساس مطالعات اخیر میزان ذخایر گازی ایران حتی از روسیه نیز بیشتر است که این وضعیت ذخایر گاز ایران را از حالت مزیت نسبی به مزیت مطلق تغییر داده است. دومین صنعتی که موفق شده کمبود صادرات نفت را جبران کند صنعت فولاد است که دومین منبع تأمین ارزی ایران است. بااین‌ وجود برخی تلاش می‌کنند اتفاقی که برای صنعت پتروشیمی رخ داد و مانع سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در این صنعت شد و درنهایت قیمت هر مترمکعب گاز طبیعی در ایران برای صنایع پتروشیمی را سه و نیم برابر منطقه خلیج‌ فارس و شمال آفریقا کرد را درباره صنعت فولاد نیز دنبال کنند. توجیه این افراد نیز این است که قیمت گاز طبیعی ایران باید متناسب با گاز طبیعی در اروپا باشد. درنتیجه قیمت گاز طبیعی را برای صنایع فولاد و آلومینیوم، سیمان و کاشی که ازجمله کالاهای صادراتی ما هستند به‌ اندازه‌ای افزایش دادند که عملاً سرمایه‌گذاری در این صنایع استراتژیک توجیه اقتصادی نداشته باشد.

*دولت چگونه می‌تواند با در نظر گرفتن شرایط کشور و وضعیت اقتصادی مردم به بهترین قیمت ممکن درزمینه بنزین دست پیدا کند؟

اگر قیمت بنزین آزاد20 هزار تومان در نظر گرفته شود با فرض اینکه60 درصد مصرف بنزین کشور به‌ صورت آزاد است این اتفاق می‌تواند درآمدی در حدود 3 تریلیون ریال برای دولت به همراه داشته باشد. با این درآمد بودجه عمرانی کشور شدیدأ افزایش پیدا می‌کند و درنهایت می‌تواند منشأ ایجاد اشتغال و رفع رکود در کشور شود. آقای پزشکیان و اعضای کابینه عنوان می‌کنند ما تلاش خواهیم کرد در وضعیت معیشتی مردم تغییر ایجاد کنیم تا میزان رفاه مردم افزایش پیدا کند. بااین ‌وجود دولت باید این سؤال را از خود بپرسد که چرا در طول چهل و هفت سال گذشته شرایطی به وجود آمده که اقلام اساسی مورد نیاز مردم اغلب وارداتی هستند. این در حالی است که قیمت تولیدات کشاورزی مانند گندم، جو، ذرت و دانه‌های روغنی در بازارهای جهان رکورد خود را شکسته و گران شده است. آبیاری زیرسطحی از این نظر حائز اهمیت است که میزان برداشت آب را نصف می‌کند و برداشت محصول را تا40 درصد افزایش می‌دهد. در شرایطی که هیچ اظهارنظر و اقدامی در این زمینه صورت نمی‌گیرد در صداوسیما به ‌صورت مرتب تبلیغاتی درباره واردات گندم، شکر و نهاده‌های دامی صورت می‌گیرد. کشوری مانند ایران که نباید پنجمین کشور واردکننده جو در میان کشورهای جهان باشد و یا سالانه در حدود 5/5 میلیون تن ذرت به قیمت 1/5 میلیون دلار وارد کند. این وضعیت برای آینده کشور نگران‌ کننده است. اگر ما بتوانیم از تکنولوژی‌های جدید در کشاورزی استفاده کنیم و سیستم‌های سنتی را به سیستم‌های جدید تبدیل کنیم با توجه به تنوع آب و هوایی که داریم قادر خواهیم بود واردات خود را به ‌صورت محسوس کاهش بدهیم. حاکمیت در ایران بالاخره باید بپذیرد که علم در جهان حرف نخست را می‌زند.