گام دوم دولت با رفع فیلتر تلگرام؟

 اما واقعیت امر بر آن است که در حوزه تحقق وعده‌های دولت پزشکیان در کوتاه‌مدت اکثریت جامعه یک حوزه و وعده را مدنظر دارند و خبرهای پیرامون آن را پیگیری می‌کنند. آن هم وعده رفع فیلترینگی است که رئیس‌جمهور چه در زمان رقابت‌های انتخاباتی و چه پس از آن، از زمان تشکیل دولت تاکنون بدان اشاره داشته است و سایر مسئولان دولتی نیز به صورت مداوم از پیگیری این مهم صحبت کرده و می‌کنند. نکته جالب اینکه به‌نظر می‌رسید مساله قانون حجاب و حواشی پیرامون آن با پیچ و خم‌های بسیاری روبه‌رو باشد و در کوتاه‌مدت به نتیجه‌ای نرسد و در عوض مساله رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خیلی راحت‌تر و سهل‌الوصول‌تر باشد. اما روند امور نشان داد که بر عکس آنچه تصور می‌شد مساله قانون حجاب با وجود زورآزمایی تندروها در نهایت از سوی شورای عالی امنیت ملی به‌راحتی کنار گذاشته شد؛ اما مساله رفع فیلترینگ همچنان در هزار توی پیچ در پیچ نهادها و شوراهای مختلف بلاتکلیف مانده و مشخص نیست بالاخره این وعده مهم رئیس‌جمهور به جامعه اساسا قرار است چه زمانی محقق شود. حال در این میان دو پرسش مطرح می‌شود که شاید پاسخ به آنها به حل مساله کمک کند. پرسش نخست اینکه چرا رئیس‌جمهور مانند قانون حجاب که رأسا از طریق رئیس شعام وارد عمل شد و این قانون را کنار گذاشت در ماجرای فیلترینگ نیز وارد عمل نمی‌شود تا راسا دستور رفع فیلتر تمام شبکه‌های اجتماعی را صادر کند؟ پرسش دوم و مهم‌تر که شاید بخشی از پاسخ پرسش نخست را نیز با خود به‌همراه داشته باشد این است که با وجود تلاش‌های مختلف طی یکسال و اندی گذشته و عدم تحقق وعده رفع فیلترینگ اساسا دولت تا چه میزان قدرت اعمال اختیار در این حوزه را دارد و آیا از آن میزان از اختیارات برخوردار است که بتواند کنشی موثر در این خصوص انجام دهد؟ آنچه مسلم است هر چه تا کنون از مسئولان امر به‌ویژه وزیر ارتباطات و سخنگوی دولت شنیده شده وعده ان‌شا‌ءا...، پیگیری می‌کنیم، به‌زودی، در آینده‌ای نزدیک و در دست بررسی است بوده و پاسخی صریح در این خصوص به این مساله مهم داده نشده است. گویی اینکه خود دولت نیز هنوز چندان از تعیین تکلیف رفع فیلترینگ و اینکه در نهایت چه خواهد شد باخبر نیست که مسئولان دولتی اینگونه مبهم سخن می‌گویند. حال باید منتظر ماند و دید در نهایت وعده جذاب رئیس‌جمهور پزشکیان در مسیر رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی چه‌وقتی و چگونه تحقق خواهد یافت.

*رفع فیلتر تلگرام؟

خبرهای ضدو نقیضی در خصوص رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به گوش می‌رسد اما آنچه مشخص است فعلا تمامی اخبار پیرامون رفع فیلترینگ حول محور پیام‌رسان پرطرفدار تلگرام است. پلتفرمی که اخیرا پس از مذاکره با طرف ایرانی گویا طرفین به نتایج مثبتی دست یافته‌اند. هر چند که اخیرا شروط ایران برای رفع فیلتر از تلگرام اعلام شده که از جمله آنها می‌توان به «محدودسازی مطالب تحریک‌آمیز قومیتی»، «حذف محتوا با شکایت شهروندان»، «همکاری تلگرام با دستگاه قضائی ایران»، «مسدودسازی ترویج‌کنندگان محتواهای تروریستی و خلاف امنیت ملی ایران»، «تعهد به ایران برای عدم ارائه اطلاعات کاربران ایرانی به سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه» اشاره کرد. این در حالی است که بهارستان‌نشینان نیز اخیرا در این خصوص سرو صداهای بسیاری کرده‌اند. چنانکه چندی پیش محمدتقی نقدعلی نماینده خمینی شهر اصفهان در صحن علنی گفت: «از قرار معلوم دولت توافقی را با تلگرام دارد امضا می‌کند که هنوز به اطلاع مرکز شورای عالی فضای مجازی نرسیده است. این اخطار را به وزیر ارتباطات می‌دهم. مطابق اصل هفتاد و هفتم، هرگونه عهدنامه باید به تصویب مجلس برسد. اگر این قرارداد امضا شود، بدون تصویب مجلس، موجب استیضاح وزیر خواهد شد». هر چند که قالیباف رئیس مجلس در همان زمان صحبت‌های این نماینده مجلس را تکذیب کرد. البته ماجرا اینجا پایان نیافت و با وجود تکذیب قالیباف، امیرحسین ثابتی نماینده تندرو تهران اظهارکرد: در متن توافق اخیر ایران با تلگرام آمده که شرکتی به‌نام نیکاپی، مرجع انحصاری تبادلات مالی تلگرام در ایران را برعهده داشته باشد و این شرکت متعلق به بابک زنجانی است». حال اما به‌نظر می‌رسد جنب و جوش‌ها بی‌دلیل نیست و به نظر مذاکرات و توافق احتمالی ایران با تلگرام صحت داشته باشد و بیش از هر پلتفرم دیگری به رفع فیلتر این پیام‌رسان محبوب نزدیک باشیم. مساله جایی جالب‌تر می‌شود که اخیرا یک نماینده مجلس گفته است:‌ «خبرهای غیررسمی از سوی دولت مبنی بر رفع فیلتر تلگرام به دست ما نمایندگان رسیده است. به‌زودی شاهد خبرهای خوبی در حوزه رفع فیلتر تلگرام خواهیم بود». مصطفی پوردهقان در صحبت دیگری گفت: «انتظار می‌رود موضوع رفع فیلترینگ تلگرام در هفته جاری نهایی شود. طبق اطلاعاتی که دارم، مذاکرات خوبی انجام شده و تعهدات لازم و شرایط ما از سوی تلگرام پذیرفته شده است. هیچ راهی جز رفع فیلتر تلگرام و دیگر سکوهای مجازی وجود ندارد. وی همچنین دلیل مخالفت‌ها با رفع فیلترینگ را نیز اینگونه عنوان کرده است که سفره‌ای ۵۰ هزار میلیارد تومانی از محل فروش فیلترشکن‌‌ها پهن شده و این موضوع دلیل بخشی از مخالفت‌ها با رفع فیلترینگ است». این گفته‌ها نوید این مهم را می‌دهد که دولت گام دوم رفع فیلترینگ با برداشتن فیلتر تلگرام برخواهد داشت تا در ادامه شاهد آزاد‌سازی اینستاگرام، یوتیوب و سایر شبکه‌های اجتماعی نیز باشیم.

* دو موضع تند و تیز

یکسال و اندی از روی کارآمدن دولت پزشکیان می‌گذرد و در این مدت جامعه تحقق وعده‌های رئیس‌جمهور را به نظاره نشسته است. اما با وجود گذشت این مدت همچنان رفع فیلترینگ اتفاق نیفتاده است. عده‌ای بر این باورند که رئیس‌جمهور باید مخالفان رفع فیلترینگ را صراحتا و شفاف به مردم معرفی کند. جلال رشیدی کوچی نماینده سابق مجلس در این خصوص به خبرآنلاین بیان داشت: «همان‌طور که وقتی یک نفر و یک قاضی دسته‌چندم می‌تواند یک اپلیکیشن را از روی گوشی‌ها فیلتر کند، به همان راحتی هم باید فیلتر آن برداشته شود. ای‌کاش آقای رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی حداقل بگویند آن‌هایی که رأی به ادامه فیلترینگ می‌دهند چه کسانی هستند؟ اسمشان را بگویند! ایشان تا به این اندازه هم اختیار ندارد». محمد مهاجری فعال سیاسی اصولگرا نیز در توئیتی نوشت: «نخبگان به‌خاطر تفکر پایداریچی و مخالفت با رفع فیلترینگ و عناد با FATF و وجود کوتولگی ‌سیاسی حاکم بر بعضی دستگاه‌ها مهاجرت می‌کنند». واقعیت این است که دولت برای اینکه همچنان حمایت مردم را داشته باشد و سرمایه اجتماعی خود را حفظ کند باید در مورد برخی مسائل موضع صریح بگیرد تا برخی مسائل مبهم که زیان آن به نام دولت نوشته می‌شود مشخص شود.