استمرار هوای ناسالم در تهران

در سال‌های اخیر روزهای غبارآلود پایتخت، آنقدر زیاد شدند که حسابش از دست همه در رفت. پایتخت نشینان تن به زندگی در شهری پر دود و ماشین داده‌اند، شهری که در گذشته از جنوبش می‌شد مناطق کوهستانی و مرتفع شمالی را رویت کرد، حالا از هر جهت جغرافیا که نگاه می‌کنی، فقط حجمی از دود و غبار می‌بینی. با گذشت 28روز از پاییز هم نه خبری از بارندگی است و نه قرار است که بارانی ببارد. طبق پیش بینی‌های سازمان هواشناسی، به این زودی‌ها خبری از بارش قابل توجهی نیست و باید چشم به دامان زمستان باشیم که شاید برکتش از پاییز بیشتر باشد.

حالا چندروزی می‌شود که هوای تهران در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس باقی مانده است. گروه‌های حساس شامل زنان باردار، کودکان، سالمندان و بیماران قلبی ریوی می‌شود که بیش از دیگران در معرض خطرات جبران ناپذیر هستند. در سال‌های اخیر مدام به جمعیت گروه‌هایی که از آلودگی هوا آسیب دیدند و دچار بیماری‌های مزمن شدند، افزوده شد. افرادی که از تبعات آلودگی هوا سهم بیشتری دارند و حتی در روزهایی که کل تهران تعطیل می‌شود هم ناگزیر به حضور در محل کار خود هستند. طبق گفته پزشکان متخصص در سال‌های اخیر به‌خصوص در ماه‌های سرد سال که آلودگی هوا به اوج خود می‌رسد، با افزایش بیمارهای تنفسی و ریوی و قلبی عروقی روبه‌رو بودند.

حجم انبوه جمعیت و خودروها

در دهه‌های قبل تر، هوای تهران در شهریور ماه کاهش دمای محسوسی داشت، اما هرچه گذشت، شهر را غبار گرفت و مدام بر جمعیت پایتخت نشینان افزوده شد. این جمعیت که تعداد قابل توجهی از آنها هرروز با خودروی شخصی به محل کار خود می‌روند، روندی که از دوره همه گیری کرونا و بعد از آن شدت گرفت. حالا کافی است در ساعات پیک ترافیک صبح و عصر، سری به خیابان‌های شلوغ شهر بزنید. با وجود کمبود ناوگان حمل و نقل عمومی نمی‌توان تقصیر را به گردن افرادی انداخت که از خودروی شخصی خود برای تردد در سطح شهر استفاده می‌کنند. کافی است یک روز در میان هفته، از یک سمت شهر به جهتی مخالف بروید و اتفاقا از مترو و تاکسی و اتوبوس استفاده کنید. آن وقت خواهید دید که آن دسته از افرادی که با خودروی شخصی تردد می‌کنند حق دارند. اتوبوس‌ها که آنقدر با فاصله می‌آیند که اغلب نیمی از جمعیت لای در گیر می‌کنند. در مترو شاید وضعیت کمی بهتر از اتوبوس باشد، اما باز هم تعداد قطارها پاسخگوی مسافران در ساعت‌های اوج شلوغی نیست. به طوری که برخی افرادی که مدت زیادی در انتظار آمدن قطار بودند، به هر قیمتی شده می‌خواهند سوار شوند و همین سبب می‌شود برخی بیفتند و یا لای در گیر کنند. این اتفاق در اتوبوس‌ها بیشتر از مترو می‌افتد. تاکسی‌ها هم که به تعداد انگشت شماری در شهر هستند و آنقدر کرایه‌شان بالارفته است که خیلی از شهروندان توان استفاده از آنها به صورت روزانه را ندارند.

حالا اعضای شورای شهر تهران نیز یکی پس از دیگری از وضعیت آلودگی شهر تهران انتقاد می‌کنند. به طوری که طبق گفته سید جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران هرسال در این فصل با آلوده شدن هوا و تعطیلی مدارس است که ناگهان یادمان می‌افتد که مشکل آلودگی هوا داریم و تاکنون اقدام خاصی در این حوزه انجام نشده است.

گویا این عضو شورای شهر تهران، روزهای مکرری که در تابستان، تهران دچار آلودگی هوا بود را از یاد برده است. روزهایی که خبری از تعطیلی نبود، اما حجمی از غبار و دود در آسمان تهران جاخوش کرده بود، تا چون دیگر شهرهای ایران، گردوغبار هم به دیگر مهمان‌های ناخوانده پایتخت اضافه شود.

پاییز کم بارش

آمارها حاکی از آن است که میانگین بارش کشور از ابتدا تا ۲۵ مهرماه، در سطح کشور ۶۷.۴ درصد و در تهران ۸۹.۷ درصد نسبت به میانگین بلند مدت خود کمتر بوده است. کاهش بارش‌ و رطوبت خاک از سال‌ خشک گذشته و تداوم کم بارشی در پاییز امسال سبب شده است که تهران مستعد خیزش گرد و خاک و انتقال ذرات معلق شود.

 حمیدرضا خورشیدی، مدیرکل هواشناسی استان تهران در گفت‌وگو با ایسنا درباره وضعیت گرد و غبار در تهران و پیش‌بینی آن در پاییز گفته است: پدیده گرد و غبار وابسته به میزان رطوبت خاک و وزش باد است و در سالی که گذشت، بارش‌ها کم بود.

او درباره استمرارگرد و غبار در پاییز گفت: پاییز امسال در اغلب مناطق کشور کم‌بارشی پیش‌بینی می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود که پدیده گرد و غبار در این فصل تداوم داشته باشد چراکه وقتی بارش کم باشد رطوبت سطح خاک پایین می‌آید و در نتیجه ذرات خاک با کوچک‌ترین وزش باد به هوا بلند می‌شوند. در چنین شرایطی حتی بادهای ضعیف هم می‌توانند باعث شکل گیری گرد و غبار شوند و این ذرات به‌راحتی در جو انتقال پیدا می‌کنند. این شرایط تا زمانی که بارش‌ها آغاز شود و رطوبت خاک به حد مطلوب برسد احتمالا ادامه خواهد داشت و با مرطوب‌تر شدن سطح خاک این پدیده فروکش می‌کند. تهران در ماه‌های اخیر به طور تقریبی هر روزه تحت تاثیر وزش باد و وقوع پدیده گرد و غبار بوده است، هر چند که گاهی این شرایط به مرکز استان نمی‌رسید.

 مدیرکل هواشناسی استان تهران درباره اینکه تاثیرگذاری گرد و غبار در هوا بر میزان بارش‌ها نیز گفت: مطالعات و مقالات نشان داده‌اند که نوع بارش و شدت آن بر نوع ذرات معلق هوا تاثیر‌گذار است. این شرایط در برخی اقلیم‌ها ممکن است باعث افزایش بارش شوند و در مناطقی اثر کاهنده داشته باشند. حتی اندازه و نوع این ذرات نیز در تاثیر‌گذاری بر بارش‌ها اهمیت دارد.

با گذشت بیش از 28روز از فصل پاییز، بدون یک بارش قابل توجه در تهران، باید نگران ادامه این سال خشک باشیم. هرچند مسئولان در همه این سال‌ها هیچ اقدام جدی انجام ندادند.