سید عباس عراقچی: تغییرات ژئوپلیتیک را در منطقه نمی‌پذیریم

ایران بر این باور است که اختلافات میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان باید از طریق گفت‌وگو و همکاری مستقیم میان کشورهای منطقه حل و فصل شود. به‌طورکلی چهارچوب گفت‌وگوهای 3+3 و همکاری کشورهای منطقه بستری مناسب برای تحقق این هدف به شمار می‌رود. همچنین باید اشاره کنیم که این طرح بخشی از توافق آتش‌بس ۲۰۲۰ نبوده و می‌تواند مسیرهای حیاتی ارتباطی ایران با ارمنستان و حوزه قفقاز را تهدید کند. از این‌رو، جمهوری اسلامی ایران آن را غیرقابل‌پذیرش می‌داند. باتوجه به گفته‌های مسئولان باید بگوییم که جمهوری اسلامی معتقد است ورود قدرت‌های فرامنطقه‌ای به معادلات قفقاز نه تنها به برقراری صلح کمک نمی‌کند، بلکه بر شدت رقابت‌های امنیتی و بی‌ثباتی خواهد افزود. بر همین اساس، تأمین امنیت منطقه باید صرفا توسط کشورهای منطقه انجام گیرد.  تهران همواره نشان داده که آمادگی برای همکاری سازنده است. در این مورد ایران باتوجه به تمامیت ارضی و حاکمیت کشورهای همسایه، آمادگی خود را برای توسعه روابط اقتصادی، فرهنگی و امنیتی و نیز مشارکت فعال در روندهای منطقه‌ای اعلام می‌دارد. در نهایت، جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر اصول بنیادین سیاست خارجی خود، باردیگر اعلام می‌دارد که هرگونه اقدام منجر به تغییر ژئوپلیتیک قفقاز و تهدید امنیت منطقه، با واکنش قاطع و جدی مواجه خواهد شد. در همین مورد وزیر امور خارجه با تشویق طرف‌ها به آرامش و صلح در تذکری به حضور فرامنطقه‌ای‌ها در منطقه اشاره کرد و این مورد را حساس‌برانگیر خواند. در این مورد بیشتر می‌خوانید.

اوضاع را زیر نظر داریم

باتوجه به مقدمه باید تاکید کنیم که حواشی قفقاز جنوبی که البته فرامنطقه‌ای برنامه‌‌‎های بلندمدتی برای این ناحیه دارند همچنان دامن‌گیر ایران خواهد بود. عباس عراقچی، وزیر امورخارجه، در گفت‌وگویی با اشاره به سفر رئیس‌جمهوری به ارمنستان گفت: «در این بین ما با یک موضوع حساس مواجهیم و آن بحث اتصال نخجوان به سرزمین اصلی جمهوری آذربایجان است و این موضوع، بحث بسیار راهبردی و حساسی را در سال‌های گذشته ایجاد کرده که باعث نگرانی‌های زیادی شده، هم در سمت ما و هم در سمت بقیه کشورهای منطقه چرا که احتمال تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه وجود دارد. آنچه که نگرانی اصلی ماست، این است که به‌خاطر این موضوع، تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه صورت بگیرد. تغییرات ژئوپلیتیک منظورمان چیست؟ تغییر مرزهای شناخته شده بین‌المللی، جابه‌جایی مرزها، به اصطلاح خدشه واردشدن به حاکمیت هر یک از کشورهای منطقه و تمامیت ارضی کشورهای منطقه؛ یعنی مثلا بخشی از ارمنستان به این منظور به‌گونه‌ای استفاده شود که منجر به اشغالگری، تغییر یا تضعیف حاکمیت‌ها شود. ما خیلی روشن از قبل گفته‌ایم که چنین چیزی را برنمی‌تابیم و سیاست ما از قدیم روشن بوده و اقداماتی هم در این جهت انجام داده‌ایم که جدیت خودمان را نشان دهیم که همه مطلع هستند. الان هم سیاست ما همین است. تغییرات ژئوپلیتیک را در منطقه نمی‌پذیریم. آنچه که الان اتفاق افتاده این است که بین ارمنستان و آذربایجان بیانیه‌ای امضا شد، در این بیانیه به صراحت آمده که دوطرف تغییرناپذیری مرزهای منطقه را قبول دارند، به حاکمیت و تمامیت ارضی همه کشورهای منطقه احترام می‌گذارند و قصدی برای تغییر در این وجود ندارد. از این جهت برای ما نگرانی ژئوپلیتیک در مقطع فعلی ظاهرا رفع شده است.

تبادل اطلاعات منطقه‌ای

عراقچی در همین مورد و با اشاره به رایزنی‌های تهران و ایروان در مورد عدم حضور فرامنطقه‌ای‌ها خاطرنشان کرد: «یک نگرانی دیگر وجود دارد که این جاده بهانه‌ای شود برای حضور نیروهای آمریکایی در منطقه، که این را هم در تماس‌هایی که در چند روز گذشته مقامات ارمنی با ما داشتند، هم آقای پاشینیان با رئیس‌جمهور تماس گرفت، هم وزیر خارجه با من تماس گرفت، هم معاون وزیر خارجه تماس گرفت، هم به ایران آمد و توضیحات کامل داد. روز شنبه نیز دبیر شورای امنیت ملی آنها با دکتر لاریجانی تماس گرفت و به ما اطمینان داد که خطوط قرمز جمهوری اسلامی را رعایت می‌کنند، با این خطوط آشنا هستند و در آینده هم این خطوط را رعایت می‌کنند و اطمینان دادند که به هیچ وجه نیروی آمریکایی به‌خاطر این جاده در ارمنستان حضور پیدا نخواهد کرد، حتی به ما اطمینان دادند که شرکت‌های امنیتی خصوصی آمریکایی که می‌دانید در بعضی از کشورهای منطقه ما این شرکت‌ها حضور پیدا کرده‌اند به بهانه این جاده در ارمنستان حضور نخواهند داشت. لذا می‌خواهم عرض کنم که به این قضیه یک نگاه واقعی داشته باشیم؛ نگرانی‌های ما سر جای خود است، اینکه هیچ تغییری در ژئوپلیتیک منطقه صورت نگیرد، اینکه هیچ نیروی خارجی در منطقه حضور پیدا نکند. همان‌طور که ما نگران هستیم که مثلا فرض کنید رژیم صهیونیستی در بعضی از این کشورها حضور داشته باشد یا تلاش‌هایی که مثلا اتحادیه اروپا برای حضور در این منطقه داشته باشد.» وزیر امورخارجه با اشاره به مذاکرات 3+3 ادامه داد: «سیاست ما در آن چارچوب سه به‌علاوه سه شکل گرفته، یعنی سه کشور منطقه قفقاز به شمول ارمنستان، آذربایجان و گرجستان، به‌اضافه سه کشوری که اطراف منطقه هستند و صاحب منافع در منطقه‌اند و به هر حال نگرانی‌های مشترک هم دارند؛ ایران، ترکیه و روسیه».