خداحافظی صدیقی با تریبون نماز جمعه

مثلا اگر در حوزه رسانه‌ای مثل صداوسیما دنیال تغییر باشیم باید مدیران ارشد و میانی آن تغییر کنند. یا در حوزه‌های مدیریت‌های دولتی و حاکمیتی نیز در مسیر تغییر باید شاهد چنین رویه‌هایی باشیم. اظهارات اخیر علی‌اکبر ولایتی، علی لاریجانی، محمدباقر قالیباف و سایر مقامات کشوری پیرامون لزوم بازنگری در رویکردها را می‌توان در همین مسیر تلقی کرد. از طرفی گمانه‌زنی پیرامون احتمال تغییرات در شورای عالی امنیت ملی و حضور علی لاریجانی در دبیرخانه این شورا نشان دیگری بر تغییرات و تحولات در مسیر آینده قدرت در ساختار نظام است. در همین راستا می‌توان امیدوار بود آنچه تا پیش از این در حوزه‌های مختلف بعضا موجبات گپ و گسست شده است نیز تغییر یافته و کم‌کم رویکردهای جدیدی را نسبت به جامعه شاهد باشیم.

* حاشیه‌های یک باغ

تحولات مختلفی طی ماه‌های گذشته اتفاق افتاده که حساسیت جامعه را بر انگیخته است و یکی از مهم‌ترین آنها که در فضای رسمی، رسانه‌ای و وفضای مجازی سروصدا کرد ماجرای اتفاقات و حواشی پیرامون آیت‌ا... صدیقی رئیس ستاد امر به معروف و نهی از منکر و امام جمعه موقت تهران بود. جایی‌که در سال 1402 مدرسه علمیه امام خمینی(ره) در منطقه ازگل تهران که تحت تولیت کاظم صدیقی اداره می‌شود، باغی به مساحت چهارهزار و ۲۰۰ متر داشت که قیمت روز آن، حدود هزار میلیارد تومان برآورد شد اما آبان ۱۴۰۲، شرکتی به نام «مؤسسه غیرتجاری پیروان اندیشه‌های قائم» ثبت می‌شود و بعد از آن، اسناد مالکیت این باغ گران‌بها به‌نام این شرکت می‌شود. مالکان این شرکت کاظم صدیقی، چند نفر از پسران و دوستان او بودند و عروسش نیز بازرس شرکت بود. این مساله و فاش شدن آن حواشی زیادی را برای کاظم صدیقی و خانواده‌اش ایجاد کرد و از آن مهم‌تر واکنش‌های زیادی بود که در فضای رسانه‌ای و مجازی در پی داشت. هر چند که در همان زمان صدیقی نسبت به این مساله واکنش نشان داد و آن را تکذیب کرد. اما چندی بعد که سخنگوی دستگاه قضا از بازداشت پسر و عروس صدیقی خبر داد صدیقی در واکنش اظهارکرد که تابع قانون خواهد بود. اما همین واکنش نیز نتوانست نگاه جامعه را به این موضوع تغییر دهد و بسیاری از سیاسیون و جامعه انتظار استعفای صدیقی از تریبون نماز جمعه را داشتند. اما در نهایت تعجب صدیقی بازهم به تریبون نمازجمعه بازگشت تا این پرسش مطرح شود که این بازگشت نشانه چیست؟ هر چند برخی آن را نشانه عدم توجه به خواست جامعه تلقی کردند، اما در میانه تحولات شرایط به نحوی پیش رفت که روند سابق تکرار نشود.

* استعفای صدیقی

روز گذشته بود که رسانه‌ها خبر از استعفای حجت‌الاسلام کاظم صدیقی از امام جمعه تهران دادند. حجت‌الاسلام کاظم صدیقی در نامه خود به رهبر معظم انقلاب ضمن تشکر به‌دلیل انتصاب خود به‌عنوان امام جمعه موقت تهران و اقامه نماز جمعه در هفده سال گذشته، خواستار معاف‌شدن از اقامه نماز جمعه به سبب تمایل برای تمرکز بر کارهای علمی و تدریسی و تبلیغی شده است. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای؛ رهبر انقلاب نیز ضمن تشکر از جناب آقای صدیقی برای اقامه نماز جمعه تهران در هفده سال گذشته و ایراد خطبه‌های مفید و مؤثر در دفاع از نظام اسلامی و بیان توصیه‌های معنوی و اخلاقی در خطبه‌ها، با درخواست وی موافقت کردند. از طرفی پس از اعلام استعفای کاظم صدیقی از امام جمعه تهران این پرسش پدید آمد که وی از ریاست ستاد امر به معروف نیز کناره‌گیری خواهد کرد. آنچه مسلم است بر اساس قانون، با استعفای کاظم صدیقی از امامت جمعه تهران و پذیرش این استعفا، وی جای خود را در ریاست ستاد امر به معروف و نهی از منکر به فرد دیگری خواهد داد. بر اساس ماده ۱۹ قانون فعلی حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، مصوب ۹ اردیبهشت ۹۴، ریاست ستاد امر به معروف و نهی از منکر را «یکی از ائمه جمعه موقت شهر تهران به انتخاب شورای سیاستگذاری ائمه جمعه» برعهده دارد. بر این اساس، با عنایت به استعفای حجت‌الاسلام صدیقی از امامت جمعه تهران و پذیرش این استعفا توسط رهبر معظم انقلاب، آقای صدیقی جای خود را در ریاست ستاد امر به معروف و نهی از منکر، به یکی دیگر از ائمه جمعه موقت تهران از میان حجج اسلام علی‌اکبری، ابوترابی، احمد خاتمی و موحدی کرمانی، خواهد داد. حال آنچه این کناره‌گیری را به رویدادی فراتر از یک جابه‌جایی ساده بدل کرده، حواشی و عملکرد او در سال‌های اخیر و واکنش‌های گسترده به دورشدن او از تریبون جمعه است. به نظر می‌رسد این استعفا را می‌توان در جهت کاهش حواشی و دوری از نگاه‌های سنگین جامعه به این ماجرا در نظر گرفت. اولین برداشت از استعفای صدیقی این است که این موضوع می‌تواند تلاشی برای بازسازی چهره نمازجمعه تلقی شود؛ نهادی قدیمی که درباره شور و اثرگذاری آن نسبت به سال‌های گذشته حرف بسیار است. در نگاه برخی چهره‌های اصولگرا نیز این استعفا، نشانه‌ای از ضرورت پوست‌اندازی جدی در نهاد نمازجمعه است. بر این اساس، استعفای کاظم صدیقی، تنها یک تغییر در فهرست امامان جمعه نیست. این اتفاق، تلاشی برای احیای جایگاه نماز جمعه و بازگرداندن اعتماد عمومی به این نهاد مهم است. رفتار‌ها و اظهارات صدیقی در طول سال‌های اخیر، باعث شد نماد نمازجمعه بیش از آنکه منشأ همبستگی باشد، به محلی برای افزایش انتقادات بدل شود.

*واکنش‌ها به یک استعفا

استعفای حجت‌الاسلام کاظم صدیقی و موافقت رهبری با رفتن او با استقبال گسترده‌ای در فضای مجازی همراه شده است. در این راستا امیرحسین ثابتی، نماینده اصولگرای تهران نوشت: «استعفای حجت‌الاسلام صدیقی از امامت نمازجمعه تهران، مورد موافقت رهبر معظم انقلاب قرار گرفت. از آقای صدیقی بابت احترام به این مطالبه افکار عمومی (استعفا) تشکر می‌کنم و عمیقا آرزو می‌کنم نهاد نمازجمعه با پوست‌اندازی و تحول، به یک تریبون موثر برای مطالبات بحق جامعه تبدیل شود. ظرفیت خطبه‌های ائمه محترم جمعه برای نقد سیاست‌های غلط، اصلاح امور و تنگ کردن عرصه برای مدیران ناکارآمد و فاسد یک ظرفیت کم‌نظیر است که باید احیا شود». وحید اشتری، فعال عدالتخواه با بازنشر یکی از توییت‌های قدیمی خود، نوشت: «آقای صدیقی بالاخره برکنار شد! این جزو اولین توئیت‌هایی است که در توییتر در نهی از منکر رئیس ستاد امر به معروف بابت افتتاحیه مسجد ایرانمال نوشتیم. در این سال‌ها چقدر بابت شکستن حریم این افراد فحش خوردیم...» کامبیز مهدیزاده، داماد حسن روحانی رئیس‌جمهور سابق نیز نوشت: «به تدبیر رهبر حقیقت پدید ز محراب جمعه صدیقی بُرید» عزت‌ا... ضرغامی فعال سیاسی بیان کرد: «از اقدام ارزشمند جناب حاج‌آقای صدیقی تشکر می‌کنم. از خداوند متعال برای ایشان، سلامتی و توفیق در امور علمی و تدریسی خواهانم». محمدرضا مهاجر، فعال رسانه‌ای نوشت: «هر چند دیر؛ اما صدیقی رفت».