ترامپ و مسأله ایران

 وزیر امور خارجه آمریکا در اظهارات خود بر مسأله غنی‌سازی اورانیوم در ایران تاکید کرده و نگرانی‌هایی را درباره برنامه هسته‌ای تهران ابراز داشته است. از سوی دیگر، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با رفتاری دو سویه در خصوص توافق احتمالی با ایران سخن گفته است که گاهی امیدبخش و گاهی نگران‌کننده به نظر می‌رسد. همزمان، وزیر خزانه‌داری آمریکا مواضعی سرسختانه در قبال ایران اتخاذ کرده و از سیاست‌های سختگیرانه‌ای حمایت می‌کند که باعث می‌شود تصویر واحد و روشنی از سیاست کلی آمریکا نسبت به ایران شکل نگیرد. این تضادها و تناقض‌های ظاهری نشان می‌دهد که در درون کاخ سفید، دیدگاه‌های مختلفی درباره چگونگی تعامل با ایران وجود دارد. با این حال، تحلیل‌ها حاکی از آن است که ترامپ در تلاش است با ارسال یک پیشنهاد مکتوب به ایران، چارچوب کلی مذاکرات را مشخص کند. به نظر می‌رسد وی و تیمش پس از مشورت با مشاوران و وزرای خود، خطوط قرمز آمریکا و همچنین برداشت‌هایی از خطوط قرمز ایران را در این نامه ترسیم کرده‌اند. هدف از این اقدام، رسیدن به توافقی موقت یا حتی دائمی با ایران است که بتواند بخشی از تنش‌ها را کاهش دهد و زمینه همکاری‌های احتمالی در آینده را فراهم کند. اما از سوی دیگر، این نامه ممکن است نادیده‌گرفتن خطوط قرمز ایران را در پی داشته باشد و خواسته‌های یک‌جانبه آمریکا را برجسته کند. اگر این گونه باشد، احتمالاً دور بعدی مذاکرات با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد و ممکن است به بن‌بست برسد، مگر اینکه ایران بتواند پاسخی متقابل و معقول به پیشنهادهای آمریکایی‌ها ارائه دهد. در عین حال، به نظر می‌رسد مذاکرات همچنان ادامه خواهد داشت، چرا که طرف‌های اروپایی در گفت‌وگوهای خود با ایران اعلام کرده‌اند که قصد ندارند مکانیسم ماشه یا «استفاده مجدد از تحریم‌ها» را فعال کنند. این در حالی است که هرگونه توافق جدید با آمریکا مستلزم تمدید این مکانیسم خواهد بود. بنابراین، حمایت اروپایی‌ها از توافق احتمالی، عاملی مثبت برای ادامه روند مذاکرات است. با وجود این، مذاکرات پیچیده و حساس باقی می‌ماند. هر دو طرف با خطوط قرمز خود پای میز مذاکره خواهند رفت و ترامپ نیز همچنان از قدرت و نفوذ آمریکا برای کاهش دادن امتیازات خود استفاده می‌کند. در عین حال، توافقات اخیر آمریکا با کشورهای عربی منطقه نشان می‌دهد که تهدید نظامی علیه ایران در کوتاه‌مدت چندان محتمل نیست. از سوی دیگر، طولانی‌شدن مذاکرات بی‌پایان نخواهد بود و اگر در دورهای بعدی گفت‌وگوها نتوان به توافق رسید، احتمال دارد فشارها و محدودیت‌های بیشتری علیه ایران اعمال شود تا حلقه مذاکره تنگ‌تر و شرایط برای تهران سخت‌تر شود. در مجموع، شرایط کنونی نشان‌دهنده چالش‌های فراوان و پیچیدگی بالای مذاکرات ایران و آمریکا است. هرچند که تلاش‌هایی برای رسیدن به توافق صورت می‌گیرد، اما اختلاف‌نظرهای عمیق و خطوط قرمز دو طرف می‌تواند مسیر مذاکرات را پرپیچ و خم کند. آینده این گفت‌وگوها بستگی به انعطاف‌پذیری طرفین و میزان تمایل آنها به رسیدن به توافقی پایدار دارد.

* علی اصغر زرگر

کارشناس روابط بین‌الملل