«آرمان ملی» در گفت‌وگو با نماینده مجلس عوامل اصلی ناترازی آب و برق را بررسی کرد
مدیریت ناتراز عامل اصلی تنش‌های آب و برق
آرمان ملی – بحران کم‌آبی یکی از چالش‌های جدی است که بسیاری از کشورها در سال‌های اخیر محسوب می‌شود که ایران نیز از آن مستثنی نبوده است.
به اعتقاد کارشناسان؛ این بحران نه تنها به فقدان منابع آبی کافی مربوط می‌شود، بلکه به‌طور عمده ناشی از سوءمدیریت و عدم برنامه‌ریزی صحیح در استفاده از منابع موجود است، اگرچه کمبود آب یک واقعیت غیرقابل انکار محسوب می‌شود اما به باور تحلیلگران؛ مدیریت نادرست و سیاست‌گذاری‌های ضعیف در این حوزه، به تشدید بحران کمک کرده است. یکی از بارزترین پیامدهای بحران کم‌آبی، تأثیرات منفی آن بر کشاورزی و امنیت غذایی است. در بسیاری از کشورها، کشاورزی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین معیشت مردم شناخته می‌شود. با کاهش منابع آبی، تولید محصولات کشاورزی کاهش یافته و این امر به افزایش قیمت‌ها و کاهش دسترسی مردم به غذا منجر می‌شود. همچنین، کمبود آب می‌تواند به بیکاری در بخش کشاورزی و افزایش مهاجرت‌های داخلی و خارجی منجر شود. از سوی دیگر کمبود آب شرب به افزایش بیماری‌ها و مشکلات بهداشتی منجر می‌شود و در نهایت، فشار بیشتری به سیستم‌های بهداشتی و درمانی کشورها وارد می‌کند. این وضعیت به‌ویژه در مناطق فقیر و حاشیه‌نشین بیشتر مشهود است، جایی که دسترسی به آب سالم و بهداشتی محدود است. از این رو، نیاز به برنامه‌ریزی صحیح و فوری در مدیریت منابع آبی احساس می‌شود. دولت‌ها باید با اتخاذ سیاست‌های پایدار و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین تأمین آب، به بهینه‌سازی مصرف آب و کاهش هدررفت آن بپردازند. همچنین، فرهنگ‌سازی در زمینه مدیریت مصرف آب و آگاهی‌رسانی به مردم درباره اهمیت حفظ منابع آبی، از دیگر اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد. در این باره غلامرضا دهقان ناصرآبادی عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم که در ذیل مشاهده می‌فرمایید.
در سال‌های اخیر شاهد تشدید ناترازی در حوزه انرژی به ویژه آب بوده‌ایم که به باور بسیاری ناشی از تغییرات اقلیمی بوده است. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی، بیشتر تحت تاثیر پیامدهای سوء آن بوده است. به نظر شما آیا اقدامات صورت گرفته در کشور در این زمینه کافی و وافی بوده است؟
بحران کم‌آبی یک چالش جهانی است که نیازمند همکاری و هماهنگی بین‌المللی است و کشورها باید تجربیات و دانش فنی خود را در این حوزه به اشتراک بگذارند و به دنبال راهکارهای مشترک برای مقابله با این بحران باشند. تنها با یک رویکرد جامع و هماهنگ می‌توان به مدیریت پایدار منابع آبی دست یافت و از پیامدهای منفی بحران کم‌آبی جلوگیری کرد. اما ناترازی‌ها در حوزه‌های مختلف انرژی از جمله آب، برق و گاز، بیش از آنکه ناشی از کمبود امکانات در کشور باشد، به دلیل مدیریت ناکارآمد و بحران مدیریتی در این حوزه‌ها به وجود آمده است. مدیران و مسئولانی که در بخش‌های مختلف انرژی فعالیت می‌کنند، نتوانسته‌اند از منابع موجود به نحو احسن بهره‌برداری کنند و این موضوع به ایجاد و تشدید ناترازی‌ها منجر شده است. این ناترازی‌ها به ویژه در بحث آب، با توجه به فرا رسیدن فصل تابستان، به وضوح و ملموس احساس می‌شود. در شرایطی که نیاز به مدیریت بهینه منابع آب و انرژی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود، عدم توجه به این مسأله می‌تواند عواقب جدی برای کشور به همراه داشته باشد. در حقیقت برخی از مسئولین در دوره‌های مختلف، تنها راهکار موجود برای مقابله با مشکلات کمبود آب را برداشت از سفره‌های زیرزمینی دانسته‌اند. این رویکرد، بدون توجه به پیامدهای بلندمدت آن، به تشدید بحران کم‌آبی منجر شده است. اگر مدیریت مناسبی در این زمینه وجود داشت، کشور اکنون با معضل کنونی مواجه نبود یا حداقل شدت این بحران کمتر بود. به نظر می‌رسد که برنامه‌ریزی و مدیریت صحیحی در خصوص منابع آبی وجود نداشته و این عدم تصمیم‌گیری مناسب، عامل اصلی تشدید بحران در زمینه کم‌آبی به شمار می‌آید. در شرایطی که نیاز به راهکارهای پایدار و بلندمدت برای حفظ منابع آبی احساس می‌شود، تکیه بر برداشت‌های غیرمجاز و بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی، تنها به وخامت اوضاع دامن می‌زند.
به اعتقاد شما تاکنون چه اقداماتی در این زمینه به منظور مواجهه با تنش‌های آبی باید صورت می‌گرفته است که انجام نشده است؟
از نشانه‌های بارز از نبود مدیریت مناسب در حوزه آب می‌توان به فقدان تأسیسات آب شیرین‌کن و عدم انجام اقدامات حمایتی در برخی از استان‌های جنوبی که در جوار دریا قرار دارند، اشاره کرد. این استان‌ها متأسفانه با بحران آب و تشدید کم‌آبی مواجه شده‌اند، در حالی که منبع عظیمی از آب در اختیار دارند. در صورت وجود مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح، این استان‌ها می‌توانند با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و فناوری‌های موجود، از پتانسیل‌های کشور بهره‌برداری کنند. با توجه به توانمندی‌های نیروی انسانی و تجهیزات در این زمینه، امکان تأمین آب شیرین برای مردم و رفع بحران کم‌آبی وجود دارد، اما عدم توجه به این ظرفیت‌ها و عدم سرمایه‌گذاری در تأسیسات آب شیرین‌کن، به تشدید مشکلات آبی در این مناطق منجر شده است. در حقیقت، فقدان برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسب در حوزه منابع آبی، چشم‌انداز روشنی از آینده ما را به خطر انداخته است. عدم توجه به حفظ منابع حیاتی برای نسل‌های آینده، منجر به برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی شده است. این برداشت‌ها نه تنها سفره‌های زیرزمینی را به خطر انداخته، بلکه منابع آبی روی‌زمینی مانند رودخانه‌ها نیز با چالش‌های جدی مواجه شده‌اند. در حال حاضر، به دلیل همین سیاست‌های اشتباه، با بحران شدید کم‌آبی حتی در شهرهای جنوبی که در جوار دریا قرار دارند، مواجه هستیم. این وضعیت در پایتخت نیز به وضوح قابل مشاهده است. نماینده مجلس، آقای دهقان، در اظهارات خود به این موضوع اشاره کرده و بر لزوم تغییر در سیاست‌های آبی تأکید دارد. او معتقد است که با اتخاذ تصمیمات صحیح و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌توان از منابع آبی به‌طور بهینه استفاده کرد و بحران کم‌آبی را کاهش داد. در این راستا، نیاز به یک رویکرد جامع و برنامه‌ریزی دقیق داریم. باید از تجربیات گذشته درس بگیریم و با نگاهی به آینده، منابع آبی خود را به‌گونه‌ای مدیریت کنیم که هم‌اکنون و هم برای نسل‌های آینده پایدار باشد.
تامین آب شُرب یکی از چالش‌هایی به شمار می‌آید که به دنبال کمبود منابع آبی و به گفته شما، فقدان مدیریت مناسب رخ داده است، اما بحران‌های دیگری نیز در این راستا مردم و امنیت اجتماعی اقتصادی کشور را تهدید می‌کند. دراین باره توضیح بفرمایید.
بسیاری از خانواده‌ها با مشکلاتی نظیر کمبود آب شرب و عدم دسترسی به آب برای کشاورزی مواجه هستند. این وضعیت نه تنها بر سلامت مردم تأثیر می‌گذارد، بلکه به اقتصاد محلی نیز آسیب می‌زند. کشاورزان که به آب برای کشت محصولات خود وابسته‌اند، با کاهش تولید و افزایش هزینه‌ها روبه‌رو هستند. علاوه بر این، در مناطق دیگر کشور نیز شاهد مشکلات مشابهی هستیم. تصمیمات نادرست در مدیریت منابع آبی، به‌ویژه در کلان‌شهرها، منجر به افزایش فشار بر منابع آبی موجود شده است. در نتیجه، بحران آب به یک چالش ملی تبدیل شده که نیازمند توجه فوری و اقدامات مؤثر است. برای حل این معضل، لازم است که سیاست‌گذاران و مدیران آب، با نگاهی جامع و مبتنی بر علم و فناوری، به مدیریت منابع آبی بپردازند. استفاده از فناوری‌های نوین، بهینه‌سازی مصرف آب و برنامه‌ریزی دقیق برای حفظ سفره‌های زیرزمینی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود وضعیت آب در کشور کمک کند.
عدم مصرف بهینه انرژی، یکی از رویکردهایی است که همواره از آن به عنوان یکی از عوامل بحران ناترازی انرژی از آن در کشور یاد می‌شود. به نظر شما این امر چقدر در کشور ما مصداق دارد و در صورت تایید چه راهکاری باید برای آن در نظر گرفت؟
نبود فرهنگ‌سازی و آگاهی کافی بین مردم در زمینه مصرف آب، به مشکلات جدی در تأمین آب شرب منجر شده است. عدم تفکیک مصرف آب شیرین و نوشیدنی از سایر مصارف، یکی از عوامل کلیدی در افزایش میزان مصرف آب در جامعه است. در شرایطی که آگاهی‌های لازم به مردم ارائه نشده، مصرف آب به‌طور غیرمؤثر و بی‌رویه افزایش یافته و این موضوع به کمبود آب شرب دامن زده است. در بسیاری از مناطق، مردم به دلیل عدم آگاهی از اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب، به‌طور روزمره از آب به‌صورت نادرست استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال، استفاده از آب شرب برای آبیاری باغ‌ها یا شستن خودروها، نمونه‌ای از این رفتارهای نادرست است. این نوع مصرف نه تنها باعث هدررفت منابع آبی می‌شود، بلکه فشار بیشتری بر روی منابع آب شرب موجود وارد می‌کند. علاوه بر این، فقدان برنامه‌ریزی مناسب و عدم وجود امکانات لازم برای تفکیک مصرف آب، به تشدید بحران کم‌آبی منجر شده است. در بسیاری از شهرها، زیرساخت‌های لازم برای مدیریت آب به‌طور مؤثر وجود ندارد و این موضوع باعث می‌شود که مردم نتوانند به‌درستی از منابع آبی خود استفاده کنند. در نتیجه می‌توان گفت که؛ فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف آب و آگاهی‌رسانی به مردم، از اهمیت بالایی برخوردار است. آموزش مردم در مورد روش‌های صرفه‌جویی، اهمیت حفظ منابع آبی و تفکیک مصرف آب می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آب شرب کمک کند. همچنین، ایجاد برنامه‌های آموزشی و کمپین‌های آگاهی‌دهی می‌تواند به تغییر رفتارهای نادرست در مصرف آب منجر شود. به این ترتیب؛ برای مقابله با بحران کم‌آبی، نیاز به یک رویکرد جامع و مشارکتی داریم، دولت، نهادهای غیر دولتی و جامعه باید به‌طور مشترک در جهت فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی مردم تلاش کنند. این اقدامات می‌تواند به کاهش مصرف بی‌رویه آب و حفظ منابع آبی برای نسل‌های آینده کمک کند.
کم‌آبی یک چالش جهانی است که نیازمند همکاری و هماهنگی بین‌المللی است و کشورها باید تجربیات و دانش فنی خود را در این حوزه به اشتراک بگذارند و دنبال راهکارهای مشترک برای مقابله با این بحران باشند
هدررفت آب در مراحل توزیع از جمله مشکلاتی به شمار می‌آید که به گفته بسیاری از صاحب‌نظران، یکی از دلایل تنش‌های آبی در کشور است. در این زمینه فقط بارها اظهارنظرهایی صورت گرفته است، اما هیچ اقدام عملیاتی انجام نشده است. دلیل آن چیست؟
بدیهی است، فرسودگی و کهنه بودن تاسیسات آبرسانی و نظام توزیع آب در حوزه‌های مختلف، به‌طور جدی به هدر رفت آب منجر شده است. این وضعیت نه تنها به تشدید بحران کمبود آب کمک کرده، بلکه تنش آبی را نیز در کشور افزایش داده است. تاسیسات قدیمی و ناکارآمد، قادر به تأمین نیازهای روزافزون آب نیستند و این موضوع باعث می‌شود که آب به‌طور مؤثر و بهینه توزیع نشود. در بسیاری از مناطق، لوله‌های فرسوده و سیستم‌های توزیع ناکارآمد، منجر به هدر رفت مقادیر زیادی آب می‌شود. این هدررفت‌ها به‌ویژه در فصول گرم سال که نیاز به آب افزایش می‌یابد، به شدت محسوس است. در نتیجه، کمبود آب شرب و آبیاری به یک معضل جدی تبدیل می‌شود که تأثیرات منفی بر زندگی مردم و کشاورزی دارد. علاوه بر این، مشکلات مشابهی را می‌توان در نیروگاه‌های سیکل ترکیبی کشور نیز مشاهده کرد. این مشکلات ناشی از فقدان برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح در حوزه منابع آبی است. برای حل این معضل، نیاز به سرمایه‌گذاری در نوسازی تاسیسات آبرسانی و بهبود نظام توزیع آب داریم. همچنین، باید به مدیریت بهینه منابع آب و استفاده از فناوری‌های نوین توجه بیشتری شود تا بتوانیم از هدر رفت آب جلوگیری کنیم و بحران کم‌آبی را کاهش دهیم.
ناترازی انرژی چندین سال است که باعث سهمیه بندی برق و آب و به ویژه برق صنایع در کشور می‌شود که آسیب‌های بسیاری به تولید وارد می‌کند. این معضل در فصل تابستان بیشتر از ایام دیگر است که بر اساس شواهد بیشتر شده و به حوزه تامین برق خانگی نیز تسری پیدا کرده است. آیا مجلس در تعامل با دولت راهکاری بهینه برای حل این مشکل دست نیافته است؟
با توجه به نزدیک شدن به فصل تابستان و مشکلاتی که در زمینه ناترازی برق وجود دارد، به‌ویژه با احتمال تکرار خاموشی‌های منظم، رفع این ناترازی‌ها به یکی از ضرورت‌های اصلی تبدیل شده است. مجلس شورای اسلامی در تلاش است تا با تعامل بهینه با مسئولین و کارشناسان فعال در این حوزه، راهکارهای مؤثری برای حل مشکلات برق ارائه دهد. در این راستا، فراخوانی از کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس برای بررسی چالش‌ها و مشکلات موجود در این زمینه صورت گرفته است. این اقدام می‌تواند به شناسایی دقیق‌تر مسائل و ارائه راهکارهای عملی کمک کند. همچنین، پیش‌بینی می‌شود که مجلس با همکاری دولت و کارشناسان، اقداماتی اساسی را انجام دهد تا ناترازی‌های برق به حداقل برسد و مشکلات موجود در این زمینه حل شود. این تلاش‌ها می‌تواند به تأمین برق پایدار و کاهش خاموشی‌ها در فصل تابستان کمک کند و به بهبود کیفیت زندگی مردم منجر شود. با توجه به اهمیت این موضوع، انتظار می‌رود که تمامی نهادها و مسئولین مرتبط به‌طور جدی در راستای اجرای این پروژه‌ها و تأمین منابع لازم همکاری کنند.
ارسال نظر