هوای پایتخت گروگان تصمیمات شهرداری

 زمستان‌های تهران دیگر نه بوی برف می‌دهد و نه نشانی از سرمای واقعی دارد. شاخص‌های آلودگی هوا هفته‌هاست در محدوده ناسالم قرار گرفته و تعطیلی مدارس، اختلال در فعالیت‌های شهری و افزایش بیماری‌های تنفسی به جزئی از برنامه روزانه خانواده‌های تهران تبدیل شده است. این بحران فقط محصول یک نهاد یا یک دوره مدیریت نیست؛ انباشت مجموعه‌ای از سیاست‌های غلط، ضعف زیرساختی، عدم توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی توسط شهرداری تهران و دولت دست ‌به‌‌دست هم داده‌ تا تهران امروز به یکی از آلوده‌ترین پایتخت‌های جهان تبدیل شود. تهرانی که به قول شهردار کنونی قرار بود ام‌القرای جهان اسلام باشد، امروز آلوده‌ترین شهر جهان است. دولت‌ها طی سال‌های متمادی با وجود وعده‌های مختلف، نتوانسته‌اند ناوگان عمومی را نوسازی کنند. خودروهای استاندارد عرضه کنند یا طرح واقعی برای کاهش مصرف انرژی ارائه دهند. شهرداری تهران نیز در گسترش حمل‌ و نقل عمومی، توسعه فضای سبز و مقابله با آلاینده‌ها عملکردی مناسب نداشته است. سهم مردم نیز قابل انکار نیست؛ استفاده افراطی از خودروهای شخصی، فرهنگ مصرف بالا و مقاومت در برابر حمل‌ و نقل عمومی همه در شکل‌گیری شرایط فعلی نقش دارند. وضعیت امروز هوای تهران محصول رفتار همه ماست و امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند بازنگری جدی است.

*تغییرات اقلیمی

به منظور بررسی دقیق علت‌های آلودگی کنونی شهر تهران با یکی از اعضای شورای شهر سابق و عضو حزب اتحاد ملت ایران گفت‌وگو کرده‌ایم. سیدمحمود میرلوحی با اشاره به وضعیت اقلیمی تهران گفت: «مساله تغییر اقلیم خارج از اراده مستقیم ماست. نمی‌توانیم انکار کنیم که اثرش را در تهران نمی‌بینیم. سال‌هایی را به یاد داریم که در قله‌های توچال برف سال قبل تا سال بعد باقی می‌ماند اما چند سال است نه برفی می‌آید و نه آن‌قدر سرد می‌شود که بماند. این تغییرات هرچند واقعی و خطرناک‌اند اما ریشه اصلی آلودگی تهران جای دیگری است. به عبارت بهتر اقلیم تغییر کرده اما آلودگی تهران بیشتر محصول تصمیم‌های خود ماست. دولت و شهرداری و نمایندگان مجلس همه و همه در وضعیت کنونی سهم داریم و کسی نمی‌تواند سهم خود را در این وضعیت انکار کند.

* سوخت و ناوگان فرسوده

میرلوحی در گفت‌وگو با «آرمان ملی»، با تأکید بر ساختار جغرافیایی تهران گفت: پایتخت در یک کاسه محصور شده و همین باعث می‌شود کوچک‌ترین خطا در تولید آلاینده، چند برابر اثر بگذارد. سوخت مصرفی منازل و خصوصا خودروهای شخصی و شبکه حمل ‌و نقل فرسوده همگی به افزایش آلودگی دامن می‌زنند. سفری به جنوب تهران داشته باشید حجم بالایی از سوزاندن زباله‌ها را در اطراف مناطق 19 و حاشیه‌ها مشاهده می‌کنید که در وضعیت آلوده تهران غیر قابل انکار است. این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد مملکت با انتقاد از وضعیت فعلی ناوگان حمل‌ونقل گفت: هنوز اتوبوس‌های ۲۰ ساله و کامیون‌های ۳۰ ساله در شهر تردد می‌کنند. هنوز پیکان‌هایی داریم که استاندارد آلایندگی‌شان مربوط به نیم‌قرن قبل است. ما نه تولیدکننده جدی خودروهای برقی هستیم و نه زیرساخت شارژ در شهر فراهم کرده‌ایم. این در حالی است که در همین کشورهای اطراف که مانند ما تولید کننده نفت و بنزین هستند هر روز بر میزان خودروهای هیبریدی و برقی اضافه می‌شود. برقی‌سازی موتورسیکلت‌ها فوری‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه کاهش آلودگی است. تمام موتورسیکلت‌های بنزینی باید از مدار خارج شوند. بخش بزرگی از آلودگی تهران محصول همین موتورهاست.

* عملکرد شهرداری تهران

میرلوحی عملکرد مدیریت شهری را دستمایه نقد قرار داد و گفت: شهرداری باید از باغ‌ها محافظت کند و فضای سبز را افزایش دهد و توسعه مترو و اتوبوس را جدی بگیرد. تهران روزانه ۲۰ میلیون سفر دارد اما فقط ۳ میلیون سفر با حمل ‌و نقل عمومی انجام می‌شود. این یعنی شهر را با خودروهای شخصی اداره می‌کنیم. گفته می‌شود در این دوره حدود فقط ۳۹۰ اتوبوس جدید اضافه شده؛ آن هم با وجود ۵۵۰ همت بودجه. چطور ممکن است شهردار تهران با این حجم بحران هنوز به اندازه شورای پنجم هم اتوبوس نخریده باشد؟ آن شورا که ما در آن مسئولیت داشتیم و بودجه‌ای به مراتب کمتر از بودجه کنونی داشت، تعداد بیشتری اتوبوس خریداری کردیم. در دوره فعلی، نه واگن کافی اضافه شده و نه قراردادهای ادعایی با چینی‌ها به نتیجه رسیده. فقط عکس یادگاری مانده است. بهتر بود حداقل چند واگن از چینی‌ها می‌خریدند.

* قرارداد رسانه‌ای

سیدمحمود میرلوحی با اشاره به بخشش‌هایی که شهرداری تهران در حق رسانه‌ملی کرده گفت: ۵ همت قرارداد در این دوره با صداوسیما بسته شده است، اگر همین رقم صرف برقی‌سازی موتورسیکلت‌ها می‌شد، امروز نفس تهران سبک‌تر بود. این یعنی در تشخیص اولویت‌ها دچار مشکل هستیم. برای تبلیغ اقدامات خود در رسانه‌ملی پول خرج می‌کنند اما نمی‌توانند برای دم‌ دستی‌ترین وسیله حمل و نقل در تهران که آلاینده هم هست، کاری انجام دهند. میرلوحی به حوزه پسماند هم اشاره کرد و گفت: در دوره قبل مطالعات جدی با حضور چینی‌ها برای مهار گاز متان در جنوب تهران انجام شد. آن قرارداد چه شد؟ چرا رها شد؟ متان یکی از آلاینده‌های خطرناک است و هیچ توضیح شفافی درباره سرنوشت آن پروژه داده نشده است.