گریز سرمایه‌گذاری از ایران

 این در حالی است که با وجود سرمایه‌های غنی طبیعی و فرصت‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف پتروشیمی، گاز، معادن، مسکن و... که از نظر تئوری می‌تواند مقصد مناسبی برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی باشد، ولی به دلیل تحریم‌ها و سال‌های طولانی عدم پذیرش برخی از پروتکل‌های جهانی مانند FATF و...، حتی کشورهای دوست ایران مانند چین و روسیه نیز از ورود گسترده به بازار ایران خودداری می‌کنند. در حالیکه بر آمار و نمودارهای موجود، چین در اکثر کشورهای منطقه مانند؛ عربستان، ترکیه، امارات و... اقدام به سرمایه گذاریهای وسیعی کرده که در مجموع ارزش افزوده و نرخ توسعه را در این کشورها بهبود بخشیده است.

پتانسیل‌ها و موانع

به گزارش «آرمان ملی»، علی حریت‌پرور کارشناس اقتصادی در این باره گفت: سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی یکی از ارکان توسعه به شمار می‌آید که معمولاً با به کارگیری دو رکن اصلی منابع انسانی کارآمد و منابع مالی داخلی یا خارجی ممکن می‌شود و از سوی دیگر قوانین داخلی هرکشوری می‌تواند این رویکرد را برای سرمایه گذاران جذاب سازد، اما مشکلاتی نظیر فساد، ریسک‌های سیاسی و اقتصادی و پیچیدگی‌های قانونی و اداری، به‌علاوه تهدیدات خارجی از جمله تحریم‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاران خارجی را در حال حاضر از ورود به بازار ایران منصرف کرده است. او افزود: همزمان با این مسائل، یکی از موانع بزرگ بر سر راه جذب سرمایه‌گذاری خارجی، نگرانی‌هایی است که در سطح جهانی از سوی کشورهایی مانند ایالات متحده و اتحادیه اروپا نسبت به همکاری‌های اقتصادی با ایران وجود دارد. در حقیقت، این نگرانی‌ها به‌شدت بر کشورهایی که قصد دارند در ایران سرمایه‌گذاری کنند، فشار می‌آورد. از آنجا که اکثر کشورها به‌ویژه قدرت‌های اقتصادی جهان، در سیستم‌های مالی بین‌المللی و جهانی درگیر هستند، این نگرانی‌ها به‌طور مستقیم بر توانایی آنها برای همکاری با ایران تاثیر می‌گذارد.

دوستان مردد

حریت‌پرور ادامه داد: چین و روسیه، دو قدرت بزرگ جهانی، از مهم‌ترین کشورهایی هستند که در سیاست خارجی خود روابط نزدیکتری نسبت به دیگر کشورها با ایران دارند. این دو کشور در بسیاری از حوزه‌ها، از جمله سیاسی، نظامی و اقتصادی، روابطی با جمهوری اسلامی ایران برقرار کرده‌اند، اما با این وجود، آنگونه که به نظر می‌رسد، آنها نیز به دلایل مختلف از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در ایران خودداری می‌کنند. در حقیقت چین، به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان، همواره تلاش کرده است که در مناطقی از جهان سرمایه‌گذاری کند که هم از لحاظ اقتصادی برایش سودآور باشد و هم کمترین ریسک ممکن را به‌دنبال داشته باشد، بر این اساس، چین در حالی که در بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس و حتی ترکیه، سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی انجام داده است، از ورود به پروژه‌های بزرگ و حساس در ایران خودداری می‌کند. این کارشناس در باره دلایل این تصمیم گفت: قطعاً دلیل اصلی این امر به تحریم‌های جهانی و فشارهایی برمی‌گردد که ممکن است چین را در صورت همکاری‌های گسترده‌تر با ایران با آن مواجه کند، چراکه چین به‌خوبی می‌داند که با حضور بیشتر در بازار ایران، ممکن است خود را در معرض اقدامات تلافی‌جویانه از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار دهد. این تهدیدات نه‌ تنها می‌تواند به اقتصاد چین آسیب بزند، بلکه موقعیت‌های تجاری جهانی آن را به خطر اندازد. از این رو، چین نمی‌خواهد به قیمت روابط تجاری با ایران، با کشورهای غربی درگیر مشکلات اقتصادی و سیاسی شود. او اضافه کرد: روسیه که از سال‌ها پیش به‌عنوان یکی از متحدان اصلی ایران شناخته می‌شود، در حوزه‌های مختلف مانند انرژی و تسلیحات با این کشور همکاری دارد، اما با این وجود، ورود گسترده به بازار ایران برای روسیه نیز چندان جذاب به نظر نمی‌رسد و این کشور نیز مانند چین، از سرمایه‌گذاری‌های کلان در ایران اجتناب کرده است. به نظر می‌رسد که از جمله دلایل اصلی این مسأله، به نفع بودن روابط اقتصادی روسیه با دیگر کشورهای جهانی بازمی گردد به خصوص اینکه خود نیز از تحریم‌های آمریکا و کشورهای اروپایی به دلیل جنگ با اوکراین شرایط مناسبی را ندارد. مسکو می‌داند که هرگونه گسترش روابط اقتصادی با ایران می‌تواند باعث افزایش فشارهای بین‌المللی علیه آن شود.

دلایل اجتناب از سرمایه‌گذاری

او توضیح داد: علت اصلی اجتناب چین و روسیه از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در ایران، نه‌تنها به تحریم‌ها بلکه به نگرانی‌هایی برمی‌گردد که در مورد بی‌ثباتی‌های اقتصادی و سیاسی داخلی ایران وجود دارد. چراکه اقتصاد ایران، به خصوص در سال‌های اخیر، با مشکلاتی نظیر تورم بالا، نوسانات ارزی شدید و بحران‌های مالی دست به گریبان بوده است و در نتیجه این مسائل به شدت ریسک سرمایه‌گذاری در ایران را افزایش می‌دهند. از سوی دیگر، برنامه هسته‌ای ایران و نگرانی‌های مربوط به آن، عامل دیگری است که به‌شدت بر تصمیم‌گیری کشورهای خارجی تأثیر گذاشته است، این امر به خصوص با پیگیری برنامه هسته‌ای ایران باوجود تهدیدهای مکرر آمریکا و برخی از هم پیمانهایش و ایجاد اختلافات با جامعه بین‌المللی، همواره در معرض تهدیدات نظامی و سیاسی قرار داشته است و به نظر می‌رسد که چین نیز با وجود اینکه در زمره کشورهای دوست ایران قرار دارد هنوز، تمایلی به رابطه اقتصادی جز خرید نفت از این کشور ندارد. حریت پرور معتقد است: بنابراین در این شرایط، کشورهای دیگر، به‌ویژه چین و روسیه که خود به‌نوعی از قدرت‌های جهانی و عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند، به دقت روابط خود با ایران را تنظیم کرده‌اند تا از درگیری‌های بیشتر در عرصه جهانی و اعمال تحریم‌های اقتصادی جلوگیری کنند.

گریز از پروتکل‌های جهانی

این کارشناس بیان کرد: یکی از دلایل اصلی که ایران با مشکلات بسیاری در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی مواجه است، عدم پایبندی کامل به پروتکل‌های جهانی است، تاکنون ایران نتوانسته است در موارد مختلف، به‌ویژه در حوزه‌هایی چون؛ شفافیت اقتصادی، با استانداردهای جهانی هماهنگ شود و از این رو بسیاری از کشورهای جهان از همکاری با ایران هراس دارند، به این ترتیب این موضوع به‌ خصوص برای کشورهایی مانند چین و روسیه که در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی جهانی به‌شدت تحت نظارت قرار دارند، یک چالش بزرگ است. در حال حاضر شاهد هستیم که چین نیز با توجه به تشدید تعرفه‌های و سیاستهای اقتصادی آمریکا علیه چین، به‌عنوان کشوری که در چند دهه اخیر به‌شدت به سیستم مالی و تجاری بین‌المللی وابسته شده است، نمی‌تواند ریسک‌های بزرگی را در روابط اقتصادی خود با ایران به‌خاطر عدم رعایت این پروتکل‌ها بپذیرد و قطعاً، چین نمی‌خواهد به‌خاطر روابط با ایران، به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی، خود را از سیستم مالی جهانی و روابط تجاری با کشورهای غربی کنار بگذارد. این کارشناس ضمن اشاره به روند بسیار نزولی سرمایه‌گذاری در سالیهای اخیر گفت: سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران، به‌خصوص از سوی کشورهای دوست مانند چین و روسیه، در شرایط کنونی با موانع بسیاری مواجهه است، و در نهایت این موانع، به‌ویژه فشارهای تحریمی و عدم پایبندی ایران به پروتکل‌های جهانی، نه‌تنها موجب جلوگیری از سرمایه‌گذاری‌های کلان در کشور شده، بلکه حتی باعث شده است که کشورهایی که از دوستان سیاسی ایران محسوب می‌شوند، از گسترش روابط اقتصادی با این کشور خودداری کنند. او تاکید کرد: ایران باید برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، به‌ویژه از کشورهای بزرگ اقتصادی، تغییرات اساسی در سیاست‌های داخلی و خارجی خود ایجاد کند، این تغییرات شامل پایبندی به توافقات بین‌المللی، شفاف‌سازی در سیاست‌های اقتصادی، و اصلاحات در زیرساخت‌های اقتصادی است و تنها در این صورت است که ایران می‌تواند دوباره به‌عنوان مقصدی امن و جذاب برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی شناخته شود و فشارهای تحریمی جهانی را کاهش دهد.