«آرمان ملی» حضور عارف در روسیه را بررسی می‌کند
فرصت مغتنم مسکو
آرمان ملی- حمید شجاعی: توازن قدرت در نظام بین‌الملل مدت‌هاست که با تشکیل سازمان‌ها، گروه‌ها و پیمان‌های مختلف دستخوش تغییر و تحول شده است و دیگر مثل سابق نیست که آمریکا بتوانند به‌صورت یکجانبه بر جهان اعمال قدرت کند. امروز قدرت‌های شرق و همچنین قدرت‌های منطقه‌ای جهان را به سمت تک چندقطبی پیش برده‌اند و در این شرایط همه کشورها درصدند تا منافع ملی خود را از دل سازمان‌ها و پیمان‌های مختلف جست‌وجو کنند و با روابط دوجانبه یا چندجانبه منافع بیشتری را در حوزه‌های مختلف برای کشور خود به‌دست آورند.
به طور مشخص چین و روسیه به‌عنوان قدرت‌های شرقی توانسته‌اند موازنه شرق و غرب را با آمریکا ایجاد کنند و نهادها و سازمان‌های نوظهوری چون بریکس و شانگهای نیز به‌عنوان سازمان‌ها و پیمان‌های نوظهور در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی نقش موثری در این فرآیند ایفا کرده‌اند. از طرفی سازمان همکاری شانگهای به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سازوکارهای همکاری منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، بستری برای همگرایی قدرت‌های آسیایی فراهم کرده است. ایران نیز به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای از این رویکرد مستثنی نبوده و نیست و همواره تلاش داشته با روابط مثبت و مناسب با سایر کشورها بتواند در مسیر کسب منافع ملی خود حرکت کند. از قضا حضور در سازمان همکاری‌های شانگهای گروه بریکس، دی 8 و... را نیز می‌توان در همین راستا قلمداد کرد. از طرفی در شرایطی که فضای بین‌المللی چندان مطابق میل ایران نیست و آمریکا و اروپایی‌ها با مواضع خود طی ماه‌های گذشته تا کنون راه هر گونه مذاکره یا ارتباط موثر را بسته‌اند تبعا ایران به سمت شرق حرکت کرده و روسیه و چین سهم بالایی از تعاملات با ایران را به خود اختصاص دادند. چه اینکه برخی بر این باورند که تاثیر روابط دوجانبه ایران با چین و روسیه بسیار بیشتر از عضویت در شانگهای یا بریکس است. البته با بروز شرایط فعلی برای ایران در نظام بین‌الملل عده‌ای معتقدند که ایران به انزوا رفته است؛ اما واقعیت امر بر آن است که هر چند که نمی‌توان به طور قطع گفت ایران در انزوا قرار گرفته اما به هر جهت هر چقدر حضور ایران در سازمان‌هایی همچون شانگهای و بریکس بیشتر بوده و ایران حضور فعال‌تری در اینگونه مجامع داشته باشد می‌تواند از انزوایی که برخی می‌گویند نیز بیرون آمده و کنش مستقل خود را داشته باشد. طبیعتا حضور در چنین سازمان‌هایی و حضور در اجلاس مختلف شانگهای و بریکس جدای از روابط مستحکم سیاسی و امنیتی به لحاظ اقتصادی نیز می‌تواند از روابط دو یا چندجانیه با کشورهای عضو برای کشورمان دستاوردهای مفید و موثری را به‌همراه داشته باشد.
*سفر به مسکو
بسیاری حضور ایران در اجلاس شانگهای را مفید و موثر می‌دانند به‌ویژه اینکه جدای از ارتباطی که در خود این سازمان و بین کشورهای عضو وجود دارد، ایران مذاکرات و مناسبات دوجانیه‌ای با روسیه و چین دارد که بسیار می‌تواند برای کشورمان سودآور باشد. از همین‌رو در آخرین رویداد حول محور این سازمان چند ماه پیش مسعود پزشکیان در اجلاس شانگهای در نشستی تحت عنوان شانگهای پلاس در تیانجین چین شرکت و مواضع ایران را بیان کرد و گفت: «گسترش گفت‌وگوهای سازمان با سایر کشورهای همسو در قالب شانگهای پلاس نیز فرصت ارزشمندی برای تعمیق و توسعه این همکاری‌هاست.» اکنون در دور جدید اجلاس شانگهای این بار در مسکو محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور به روسیه سفر کرد تا در این اجلاس ضمن سخنرانی در بیست و چهارمین اجلاس نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای، با برخی سران و مقامات کشورهای عضو این سازمان در زمینه بررسی راه‌های توسعه همکاری‌های اقتصادی، انرژی و ترانزیتی دیدار و به گفت‌وگو کند. همچنین آنطور که محورهای اصلی اجلاس نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای اعلام شده، افزایش استفاده از پول‌های ملی در مبادلات تجاری، توسعه پروژه‌های مشترک انرژی و حمل‌ونقل، و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای از مهم‌ترین موضوعاتی هستند که در این اجلاس مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت. در همین راستا عارف در بدو ورود به مسکو اظهار داشت: «سازمان شانگهای یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های منطقه‌ای است که جمعیت کشورهای عضو به بیش از ۳.۴ میلیارد نفر می‌رسد. ۱۰ کشور عضو این سازمان از نظر فرهنگی، تمدنی و تاریخی اشتراکات فراوانی دارند و بهترین سازمان برای توسعه همکاری‌ها، رفع و تامین نیازها و تعامل و همکاری محسوب می‌شود.» وی گفت: «از دو سال گذشته که ایران عضو رسمی این سازمان شده است، رفت و آمد و تعاملات فراوانی در قالب سازمان شانگهای داشته‌ایم و امیدواریم این روند همکاری به شرایط بسیار خوبی برسد و ما بتوانیم از مزایای عضویت در این سازمان به نفع خود، کشورهای منطقه و به نفع صلح، آرامش و دوستی بین ملت‌ها استفاده کنیم.» به نظر می‌رسد حضور ایران در این اجلاس فرصت مغتنمی است که می‌توان از آن برای همکاری دو یا چندجانبه بهره برد. چنانکه کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه در شبکه ایکس نوشت: «این اجلاس فرصتی برای بررسی و حل چالش‌های منطقه‌ای، راه‌های افزایش مبادلات تجاری، ترسیم نقشه راه همکاری‌های چندجانبه آتی و هماهنگ‌سازی اقدامات در زمینه بهبود وضعیت پولی- بانکی و همچنین پیشبرد اهداف مشترک در زمینه‌هایی مانند توسعه پایدار، توسعه تجارت الکترونیک، سرمایه‌گذاری‌های متقابل، بهداشت، محیط‌زیست، انرژی، حمل و نقل و امنیت فراهم می‌آورد. حضور فعال ایران در شانگهای، تنها یک حرکت نمادین در عرصه سیاست خارجی نیست، بلکه گامی راهبردی برای تقویت جایگاه کشور در ساختار جدید نظم جهانی است؛ نظمی که بیش از پیش به‌سوی چندقطبی شدن پیش می‌رود.»
* رفت و آمدهای موثر
یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص سفر معاون اول رئیس‌جمهور به روسیه برای حضور در اجلاس شانگهای اظهار داشت: ایران به‌عنوان یکی از اعضای شانگهای باید در این نشست‌ها شرکت کند. طبیعتا نشست‌هایی در سطح سران، وزرای خارجه و وزرای اقتصاد و... برگزار می‌شود که باید در آن شرکت کرد. عبدالرضا فرجی‌راد در این خصوص که حضور در اینگونه اجلاس‌ها چقدر باعث خروج ایران از انزوای بین‌المللی می‌شود به «آرمان ملی» گفت: باید این مساله انزوا را نیز تعریف کرد که چقدر در انزوا هستیم. بله ما از نظر سازمان ملل و کشورهای غربی و اروپایی در انزوا هستیم و هیچ رفت و آمد سیاسی به اروپا نداریم. از نظر اقتصادی مشکلات زیادی با کشورهای غربی داریم و از این جهت می‌توان گفت در انزوا هستیم. وی افزود: با توجه محدودیت‌های اقتصادی و محدودیت مالی که وجود دارد خیلی روابط گسترده و وسیعی با کشورهای منطقه نداریم؛ اما با کشورهای منطقه و با همسایگان، روسیه و چین روابط اقتصادی داریم که نشان می‌دهد در انزوا نیستیم و با وجود سخت بودن شرایط کار می‌کنیم. سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان بیان کرد: این رفت و آمدها بالاخره موثر است و اگر بتوان گفت‌وگو‌هایی با مقامات این کشورها در رابطه با مکانیسم ماشه و دورزدن تحریم‌ها داشته باشیم بسیار مطلوب خواهد بود. فرجی‌راد بیان کرد: چیزی که امروز با توجه به تحریم‌ها و فعال شدن مکانیسم ماشه و قطعنامه شورای امنیت برای ایران اثر‌گذار است بیشتر گفت‌وگوهای دوجانبه و محرمانه است که خیلی هم نباید این گفت‌وگوها را علنی کرد. ما الان بیشتر می‌توانیم با همسایه‌ها کار بکنیم. وی تصریح کرد: صرف حضور در شانگهای برای ایران آورده‌ای ندارد؛ بلکه به خروج از انزوای سیاسی و نه اقتصادی کمک می‌کند.
ارسال نظر