تلاش ترامپ برای کشاندن اروپا به جنگ

 ترامپ که به‌طور مکرر به روابط نزدیک با مسکو متهم می‌شد، این بار با لحنی آشکارا ضدروسی سخن گفت. او ضمن تمجید از مقاومت اوکراین تأکید کرد که کی‌یف توانایی بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی را دارد و غرب باید فشار سیاسی، اقتصادی و نظامی بر روسیه را افزایش دهد. این تغییر موضع، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و محافل دیپلماتیک داشت و بسیاری آن را نشانه‌ای از تلاش ترامپ برای بازتعریف نقش خود در پرونده اوکراین دانستند. بخش جنجالی‌تر سخنان ترامپ اما به پیشنهاد او درباره سرنگونی پرنده‌های روسی مربوط می‌شود. او هشدار داد که اگر جنگنده‌ها یا هواگردهای روسی وارد حریم هوایی کشورهای عضو ناتو شوند، این کشورها حق دارند آنها را هدف قرار دهند. چنین موضع‌گیری‌ای، عملا خط قرمز تازه‌ای در مواجهه با مسکو ترسیم می‌کند و می‌تواند خطر گسترش مستقیم جنگ به قلمرو ناتو را افزایش دهد. هرچند ترامپ در ادامه تأکید کرد که تصمیم‌گیری درباره واکنش نهایی آمریکا بسته به شرایط خواهد بود، اما همین اظهارات کافی بود تا بحث‌های حقوقی و امنیتی گسترده‌ای پیرامون آینده بازدارندگی در اروپا به‌وجود آید. در این مورد باید اضافه کنیم که چشم‌انداز جنگ اوکراین نشان می‌دهد که این بحران صرفا یک مناقشه منطقه‌ای نیست، بلکه تهدیدی برای نظم امنیتی اروپا در دهه‌های پیش رو به شمار می‌آید. تقویت توان دفاعی اتحادیه اروپا، افزایش هماهنگی در زنجیره‌های تدارکاتی و نیز برنامه‌ریزی برای بازسازی اقتصادی و سیاسی اوکراین از جمله محورهایی است که در محافل تصمیم‌گیری مطرح می‌شود. در نهایت، آینده جنگ در اروپا نه تنها به تحولات میدانی، بلکه به تصمیمات استراتژیک غربی‌ها بستگی دارد. اظهارات ترامپ در نیویورک نشان داد که حتی تغییر لحن یک بازیگر کلیدی می‌تواند معادلات جنگ و صلح در قاره سبز را تحت‌تأثیر قرار دهد. در این مورد روسیه تمایلی به واکنش نشان دادن نداشت ولی برخی سران اروپایی در این مورد اعلام آمادکی کرده‌اند که در ادامه می‌خوانید.

آمادگی جنگی سوئد

واکنش‌های جنگی در قاره سبز در تقابل با روسیه روبه افزایش است. در جریان جدیدترین کشورهای مخالف مسکو حضور پیدا کرده است. سوئد در سال گذشته به ناتو پیوست که نشان‌دهنده گسترش این ائتلاف در مواجهه با نگرانی‌های امنیتی ناشی از جنگ روسیه در اوکراین بود. سوئد در پی بروز موارد نقض حریم هوایی کشورهای شرق ناتو توسط جنگنده‌ها و پهپادهای ادعایی روسی، اعلام کرد که این کشور در صورتی‌که حریم هوایی آن نقض شود، جنگنده‌های روسی را سرنگون خواهد کرد. پال جانسون، وزیر دفاع سوئد در جدیدترین مصاحبه مطبوعایت خود اعلام کرد که «سوئد از حریم هوایی خود دفاع خواهد کرد». این گفته‌های جانسون نگرانی‌ها در این ائتلاف نظامی درباره چگونگی پاسخ به تهدید ادعایی ناشی از روسیه را منعکس می‌کند که به نقض حریم هوایی شرق ناتو، از جمله با پهپادها در لهستان و رومانی و با جنگنده‌ها در استونی متهم شده است. وزیر دفاع سوئد در ادامه بیان کرد که هیچ کشوری حق ندارد حریم هوایی سوئد را نقض کند و استکهلم «در صورت نیاز به شدت عمل متوسل خواهد شد». جانسون افزود: طبق مقررات مداخله نیروهای مسلح سوئد و هنگام ورود هواگردی به قلمرو آن در زمان صلح و بی‌طرفی، دولت او حق دارد «با هشدار قبلی یا بدون آن» در صورت نیاز از سلاح استفاده کند. البته لازم به‌ذکر است که نیروی مسلح سوئد حتی پیش از ملحق شدن به ناتو سابقه آمادگی برای تهاجم منطقه‌ای را به‌ویژه بر فراز دریای بالتیک داشته است.

استراتژی کرملین

در ماه‌های اخیر و بعد از دیدار پوتین و ترامپ در آلاسکا همه در انتظار خبرهای جدید در حوزه جنگ اوکراین هستند ولی همچنان خبری نیست. سخنگوی کرملین در پاسخ به ترامپ که روسیه را «ببر کاغذی» خوانده بود، گفت: «روسیه ببر نیست؛ روسیه بیشتر شبیه یک خرس است. خرس کاغذی وجود ندارد. روسیه یک خرس واقعی است». دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین با اشاره به نشست مجمع عمومی سازمان ملل اظهارکرد که مسکو نمی‌تواند با همه اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا موافق باشد، اما در عین حال بر آمادگی روسیه برای گفت‌وگو و پیشبرد روند حل‌وفصل بحران‌ها تأکید کرد. کرملین می‌گوید: برخلاف اظهارات جدید ترامپ، این تصور که اوکراین می‌تواند قلمرو خود را پس بگیرد، اشتباه است. پسکوف در این مورد اعلام کرد که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نماینده این کشور در نشست مجمع عمومی سازمان ملل خواهد بود و دیدارها و تماس‌های برنامه‌ریزی‌شده او «معنادار» خواهد بود.

آمادگی لندن

وزیر امور خارجه انگلیس پس از آنکه دونالد ترامپ خواستار سرنگونی هواپیماهای روسیه توسط کشورهای ناتو شد، بر آمادگی کشورش برای عملی‌کردن این درخواست ترامپ تاکید کرد. ایوت کوپر، وزیر امور خارجه انگلیس با تغییردادن موضع سابقش گفت: اوکراین می‌تواند تمامی اراضی که به ارتش روسیه باخته را بازپس بگیرد، در حالی‌که سابق بر این خواستار چشم‌پوشی کی‌یف از این اراضی شده بود. وزیر امور خارجه انگلیس در جریان نشست شورای امنیت سازمان ملل درباره اوکراین افزود: «امنیت اوکراین امنیت ما هم هست و همه ما متکی به حفظ منشور سازمان ملل هستیم. هدف از اقدامات روسیه تضعیف دموکراسی، حفظ درگیری و اشاعه بی‌ثباتی فراتر از مرزهای اروپاست. ما در هفته‌های اخیر شاهد اقدامات بی‌ملاحظه و تحریک‌آمیز روسیه در نقض حریم هوایی ناتو در استونی، لهستان و رومانی بودیم که ناتو قاطعانه علیه آن موضع گرفته و ما برای اقدام در این راستا آمادگی خواهیم داشت. ناتو گفته است به تعدی‌های هوایی روسیه با ابزارهای نظامی و غیرنظامی پاسخ خواهد داد».