طوفان الاقصی و آینده خاورمیانه

 سطح این عملیات در اندازه‌ای بوده است که هنوز که بیش از پنج روز از این عملیات می‌گذرد، تقریبا تمام تحلیلگران سیاسی با گمانه زنی و احتمالات نسبت به تبعات آینده این عملیات سخن می‌گویند. این هم به این دلیل است که حامیان رژیم صهیونیستی نیز با همین ابهام از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کنند. درست است هم دولت آمریکا و هم بسیاری از دولت‌های اروپایی با اسرائیل ابراز همدردی و همبستگی کردند. آمریکا هواپیمای نظامی برای کمک‌هایی به تل‌آویو فرستاده است. مقامات سیاسی بلندپایه آمریکایی و انگلیسی تاکنون به تل‌آویو سفر کرده‌اند تا بتوانند به چگونگی خروج رژیم صهیونیستی از این وضعیت بغرنج و پیچیده کمک کنند. اما مهم‌ترین موضوعی که هم اکنون در سطح محافل سیاسی و رسانه‌ای نسبت به این عملیات انجام می‌شود، گمانه زنی‌هایی است که درباره تبعات این عملیات مطرح است. اینکه واکنش دولت نتانیاهو نسبت به این عملیات تا چه سطحی خواهد بود و از چه اقدامات نظامی برای سرکوب حماس استفاده خواهد کرد. محدودیت‌های دولت نتانیاهو برای واکنش نظامی به عملیات غافلگیرانه حماس چگونه خواهد بود؟ دولت اسرائیل تاکنون کوشیده است با بمباران‌های کور تا حدود زیادی و تحت فشار قرار دادن مردم غزه، حماس را بر آن بردارد که از عقب نشینی از مواضع خودش اقدام کند ولی سطح عملیات و اهداف بلندمدتی که جنبش مقاومت حماس برای این عملیات تعریف کرده نشان می‌دهد که آنها با برنامه‌ریزی بلندمدتی دست به این عملیات زده‌اند و هم اکنون نیز می‌کوشند با تداوم حملات خودشان به نیروهای اسرائیل در داخل سرزمین‌های اشغالی، رژیم صهیونیستی را در تنگنا قرار دهند. متقابلا ما شاهد بسیج نیروهای ذخیره اسرائیل برای یک اقدام زمینی در غزه هستیم ولی اکثر تحلیلگران سیاسی و نظامی نسبت به اینکه دولت نتانیاهو بتواند در یک اقدام نظامی زمینی حماس را تحت فشار و تنگنا قرار دهد با تردیدهای جدی مواجه کرده‌اند. آنهم به این دلیل که درست است غزه یکی از پرتراکم‌ترین نقاط زمین است و حدود دو میلیون و سیصدهزار نفر در این باریکه زندگی می‌کنند ولی در زیر غزه نیز تونل‌های بسیار گسترده‌ای وجود دارد که خود اسرائیلی‌ها از آن به عنوان متروی غزه نام می‌برند و استفاده از این تونل‌ها، ظرفیت تحمل و تاب‌آوری مردم غزه و نیروهای حماس را برای مقابله با حملات هوایی اسرائیل بالا برده است. تا زمانی که در زمین اقدام نظامی انجام نشود، به نظر نمی‌رسد دولت نتانیاهو بتواند به اهداف خودش در جهت سرکوب و از هم پاشیدن حماس دست پیدا کند. درست است که وزیر خارجه و وزیر جنگ اسرائیل در این زمینه رجزخوانی‌های زیادی کرده‌اند و تلاش می‌کنند با موضوع مهاجرت ساکنان غزه به سمت مصر و خروج از این منطقه به نوعی نشان دهند که آنها اهداف بلندمدتی را در غزه دنبال می‌کنند تا زمانی که حماس را از هم نپاشانند، عملیات خودشان را متوقف نمی‌کنند ولی تا همین حد هم حامیان غربی اسرائیل به شدت با نگرانی نسبت به تبعات واکنش اسرائیل نسبت به حمله حماس برخورد کرده‌اند. حتی در موضوع تداوم کمک‌ها به فلسطینی‌ها، دولت‌های اروپایی یک اجماع نظر ندارند. آلمان‌ها از موضع توقف کمک‌ها سخن می‌گویند و از طرف دیگر اسپانیا موافق تداوم کمک‌ها به فلسطینی‌ها هستند و این نشان می‌دهد که اروپایی‌ها بیشتر از آمریکایی‌ها به موضوع موجودیت دو دولت در سرزمین فلسطین اشغالی باور بیشتری دارند و مثل سابق نمی‌خواهند همه تخم‌مرغ‌هایشان را در سبد رژیم صهیونیستی قرار دهند. حمایت‌های آمریکا از رژیم صهیونیستی درست است که در سطح رسانه‌ای با شدت و حدت زیادی انجام می‌شود ولی واقعیت این است که در سطح افکار عمومی آمریکا نیز حمایت‌ها از رژیم صهیونیستی به شدت کاهش یافته و مثل گذشته آن همذات پنداری که آمریکایی‌ها با یهودیان ساکن فلسطین داشتند را دیگر ندارند و نظرسنجی‌ها گویای این موضوع است. همه معاملات سیاسی و نظامی نشان می‌دهد که اسرائیل سال 2023 متفاوت از اسرائیل سال‌های قبل است. هم در سطح منطقه و جهان و هم در داخل سرزمین‌های اشغالی دولت اسرائیل با تنگناهای جدی برای تداوم سیاست‌های اشغالگرایانه خودش است و حمله حماس به سرزمین‌های اشغالی فلسطین تقریبا بیش از گذشته دولت نتانیاهو را در تنگنای سیاسی و نظامی قرار خواهد داد. باید دید در روزها و هفته‌های آینده چه تحولات جدیدی روی خواهد داد که بتوان دقیق‌تر از روند این حمله سخن گفت ولی تا همین الان هم با وجود تلفات سنگینی که اسرائیلی‌ها به فلسطینی‌ها وارد کرده‌اند، می‌توان گفت که حماس تا سبه اهداف اولیه خودش به حمله به اسرائیل دست پیدا کرده و پس از این حمله قطعا این اسرائیل، اسرائیل قبل از هفتم اکتبر نخواهد بود و بیش از پیش در افکار عمومی ماهیت آن روشن و آشکار خواهد شد.

*مرتضی مکی

تحلیلگر مسائل بین‌الملل