لوایحی که اصل هشتادو‌پنجی می‌شوند

اصل هشتاد و پنجی شدن طرح صیانت از فضای مجازی و پس از آن استفاده از همین اصل قانون اساسی در لایحه حجاب باعث شد تا بسیاری به این نتیجه برسند که مجلس در برخی مسائل که مبتلا به جامعه است و هر تصمیمی در خصوص آن واکنش‌های بسیاری را به همراه خواهد داشت تصمیم گرفته به‌جای اینکه خود راسا در صحن علنی به تصمیم‌گیری بپردازد، طرح‌ها و لوایح چالش‌برانگیز را در قالب اصل 85 قانون اساسی ببرد. هر چند که به قرائت حقوقدانان بردن لوایح در قالب اصل 85 نیز آزمایشی است و در نهایت نیز باید در صحن علنی بررسی و تصویب نهایی شود. حال باید دید مجلس بعدی چه برنامه‌ای در این خصوص و استفاده از این اصل خواهد داشت.

* بهتر است قانونگذاری همیشه در صحن مجلس انجام شود

معاون پیشین قوانین مجلس در خصوص استفاده مکرر مجلس از اصل 85 قانون اساسی به‌طور محرمانه برای بررسی لوایح اظهار داشت: متأسفانه مجلس ما طی دوره‌های مختلف قانونگذاری، به این دو وظیفه توجه کافی مبذول نکرده است. به‌ویژه در حوزه قانونگذاری شاید خیلی حوصله پرداختن به جزئیات و قانونگذاری در حوزه‌های مختلف را نداشتند. بنابراین مثلا قوانین بسیار اساسی و مهم و مادر در طول تاریخ قانونگذاری بعد از انقلاب، اصل هشتاد و پنجی و به‌جای اینکه در صحن مطرح شوند در کمیسیون مطرح شده‌اند، گاهی وقت‌ها هم دوران آزمایشی مکررا تمدید شده است، به‌عنوان مثال قانون مجازات اسلامی همین حالت آزمایشی و اصل هشتاد و پنجی را برای بیش از ۲۵ سال پیدا کرده بود. همین‌طور، قانون آیین دادرسی کیفری، قوانینی که خیلی جنبه مادر دارند و باید به آن توجه ویژه‌ای در مجلس و پارلمان شود برای مدت‌ها اصل هشتادوپنجی شدند. حسین میرمحمد صادقی افزود: در رابطه با طرح یا لایحه‌ای که راجع به حجاب است هم، این موضوع برمی‌گردد به آن سلیقه کلی مجلس که حوصله ورود به این معضلات راجع به قانونگذاری را ندارد و این را در اختیار کمیسیون‌ها می‌گذارد، یعنی مجلس ما بیشتر مجلس سیاسی است تا مجلس قانونگذاری که به وظایف اصلی خودش بپردازد. البته خود اصل هشتاد و پنجی شدن الزاما چیز بدی نیست و ممکن است فرصتی باشد برای بررسی بهتر که در صحن مجلس، با توجه به تعدد نمایندگان، بررسی قانون مقداری مشکل است، اما در هر حال نباید این موضوع تبدیل به روندی شود که مدام تکرار می‌شود. بهتر است همه قوانین بیایند در صحن مجلس مطرح شوند و نمایندگان مختلف اظهارنظر کنند و بعد تبدیل به قانون شوند.

معاون تقنینی سابق مجلس بیان کرد: البته همان‌طورکه گفتم، خود اینکه قانون اصل هشتاد‌و‌پنجی شود، خیلی چیز نادرستی نیست، به شرط اینکه فقط به موارد بسیار ضروری و حساس بسنده شود و سایر موارد در قالب همین وظیفه اصلی مجلس، یعنی قانونگذاری در صحن مجلس قرار بگیرد. البته طبق اصل ۸۵ هم قوانین به طور آزمایشی تصویب می‌شود و برای دائمی شدن باید به هرحال به صحن علنی مجلس بیاید، اما به هر حال من هم فکر می‌کنم این جزو مواردی است که شاید اگر آن را در قالب آن استثنائات نمی‌بردیم و در صحن علنی مجلس به‌طور طبیعی مطرح می‌شد بهتر بود هر قدر هم بنا بود طول بکشد، اشکالی ندارد، مگر مجلس چه کاری مهم‌تر از قانونگذاری دارد، شاید این بیشتر به مصلحت بود.

* مردم در ردصلاحیت آیت‌ا... هاشمی و علی لاریجانی قانع نشدند

میرمحمد صادقی در خصوص نحوه عملکرد شورای نگهبان بیان کرد: شورای نگهبان را نباید در دوره‌های مختلف یک طور مورد قضاوت قرار دهیم. این هم درست است که واقعا شورای نگهبان در مواردی از هر دو جناح افراد شاخصی را ردصلاحیت کرده یا صلاحیت‌شان را احراز نکرده است. مثلا مرحوم شیخ صادق خلخالی و مرحوم زواره‌ای که به جناح‌های مختلف وابسته بودند توسط شورای نگهبان هر دو ردصلاحیت شدند. بنابراین شاید واقعا نتوان نگاه جناحی را به شورای نگهبان نسبت داد، اما نگاه سلیقه‌ای را به نظر من می‌شود به شورا نسبت داد. وی ادامه داد: در مورد رد صلاحیت مرحوم آیت‌ا... هاشمی تردید جدی دارند که چرا ایشان باید به‌دلایلی که مشخص نشد، به‌دنبال جلسه‌ای که مثلا وزیر وقت اطلاعات به شورای نگهبان می‌رود و یک حرف‌هایی می‌زند که مصلحت نظام چنین است و چنان نیست شورای نگهبان این تصمیم را بگیرد. این دخالت در صالحیت‌های جاهای دیگر است اینکه هر مرجع و نهادی سعی کند صالحیتش را گسترش دهد، به نظر من خطر بسیار بزرگی است. این حقوقدان اضافه کرد: همین طور، راجع به ردصلاحیت آقای علی لاریجانی واقعا مردم قانع نشدند.