گزارش «آرمان ملی» از ادعای ترامپ در مورد پایگاه بگرام
جدال واشنگتن و پکن در افغانستان
آرمان ملی- گروه سیاسی: مناقشه تازه‌ای میان آمریکا و افغانستان با محوریت پایگاه هوایی بگرام شکل گرفته است؛ پایگاهی که در دوره حضور نظامی آمریکا یکی از مهم‌ترین مراکز عملیات نظامی در افغانستان به شمار می‌رفت و پس از خروج نیروهای خارجی در سال ۲۰۲۱ به دست طالبان افتاد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به‌تازگی مدعی شده است که نیروهای چینی اکنون در این پایگاه حضور دارند و این مسأله را تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی آمریکا و موقعیت راهبردی آن در برابر چین دانسته است. او حتی اعلام کرده که آمریکا باید کنترل این پایگاه را دوباره به دست گیرد، زیرا بگرام به لحاظ جغرافیایی در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند برای رصد و مهار فعالیت‌های چین، به‌ویژه در حوزه نظامی و هسته‌ای، اهمیت حیاتی داشته باشد.
این اظهارات بلافاصله با واکنش کابل و پکن روبه‌رو شد. مسئولان طالبان با رد قاطع ادعاهای ترامپ، اعلام کرده است که هیچ نیروی خارجی در بگرام حضور ندارد و حاکمیت ملی افغانستان اجازه واگذاری این پایگاه را به هیچ کشوری نمی‌دهد. چین نیز ضمن تکذیب موضوع، بر احترام به استقلال افغانستان تأکید کرده و هشدار داده است که آمریکا نباید با طرح چنین اتهاماتی، فضای منطقه را متشنج سازد.
تقابل با سناریوهای ترامپ
از منظر راهبردی، ادعای ترامپ چند لایه دارد. نخست آن‌که بازگشت به بگرام می‌تواند در نگاه او برگ برنده‌ای برای فشار بر چین و نمایش قدرت آمریکا در قلب آسیا باشد. دوم، چنین ادعایی می‌تواند به مصرف سیاسی داخلی نیز برسد، چرا که ترامپ همواره بر ضعف دولت‌های پیشین در خروج از افغانستان تأکید کرده و اکنون می‌خواهد بازپس‌گیری بگرام را نشانه‌ای از بازگرداندن قدرت آمریکا نشان دهد. با این حال، از دید کارشناسان، تحقق عملی این هدف با موانع جدی مواجه است؛ طالبان هیچ نشانه‌ای از آمادگی برای مذاکره در این باره ندارند، افکار عمومی افغانستان نسبت به بازگشت نیروهای خارجی حساس است و هرگونه اقدام یکجانبه آمریکا می‌تواند واکنش‌های منطقه‌ای گسترده‌ای در پی داشته باشد. ابعاد حقوقی این مسئله نیز اهمیت دارد. بر اساس قواعد بین‌المللی، حاکمیت بر بگرام متعلق به افغانستان است و آمریکا هیچ چارچوب قانونی برای بازپس‌گیری آن در اختیار ندارد. هرگونه تلاش نظامی یا تحمیلی نه تنها مشروعیت آمریکا را خدشه‌دار می‌کند، بلکه احتمال درگیری مستقیم با طالبان و ایجاد بحران امنیتی تازه در منطقه را نیز افزایش می‌دهد. افزون بر این، کشورهای همسایه مانند ایران، پاکستان و روسیه، و نیز قدرت‌های بزرگ همچون چین، احتمالاً در برابر چنین اقدامی موضع‌گیری سختی خواهند داشت. به طور کلی، ادعای ترامپ درباره حضور نیروهای چینی در بگرام، صرف‌نظر از درستی یا نادرستی آن، بار دیگر جایگاه ژئوپلیتیکی افغانستان را در کانون توجه قرار داده است. این کشور همچنان به‌رغم مشکلات داخلی، صحنه رقابت قدرت‌های بزرگ باقی مانده و هرگونه تنش پیرامون پایگاه بگرام می‌تواند پیامدهایی فراتر از مرزهای افغانستان برای امنیت و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی به همراه داشته باشد.
طالبان در برابر واشینگتن
در همین مورد و بعد از ادعای ترامپ مبنی بر حضور چینی‌ها در پایگاه بگرام، طالبان افغانستان به ادعای رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر تلاش برای کنترل دوباره بر پایگاه نظامی بگرام واکنش نشان داده و احتمال تحقق چنین مساله‌ای را به شدت رد کرده بود. در همین مورد روز گذشته ذبیح‌ا... مجاهد، سخنگوی طالبان در واکنش به اظهارات دونالد ترامپ که خواستار بازپس‌گیری پایگاه بگرام افغانستان شده بود، گفت: «پایگاه هوایی بگرام نه متعلق به چین است نه آمریکا. افغانستان کشوری نیست که بتوان آن را اشغال یا مطیع کرد. آمریکایی‌ها باید با افغانستانی‌ها به شکل دیپلماتیک و منطقی تعامل کنند. مردم ما هرگز حضور نیروهای خارجی در بخشی از خاک خود را نخواهند پذیرفت. به دنبال داشتن روابط با چین، آمریکا، روسیه و اروپا هستیم. سخنگوی ارشد طالبان اضافه می‌کند: «بگرام بخشی از خاک افغانستان است. هیچ تفاوتی با هیچ قطعه دیگری از خاک افغانستان ندارد. ما هرگز حاضر به چانه‌زنی یا واگذاری هیچ بخشی از کشورمان نخواهیم شد.»
مجاهد که با العربیه گفت‌وگو می‌کرد گفت که افغانستان می‌خواهد هم با چین و هم با ایالات متحده رابطه داشته باشد و می‌افزاید که کابل سیاست خارجی متوازن و اقتصادمحور را دنبال می‌کند.
واکنش منفی پکن
جنجال‌ها در همین‌جا به پایان نمی‌رسد بلکه چین در واکنشی اقدامات آمریکا و ادعای ترامپ را غیرقانونی عنوان کرده است. زونگ پی‌وو، سفیر چین در تهران در ارتباط با اظهارات مقامات آمریکایی برای بازپس‌گیری پایگاه بگرام در افغانستان و اینکه گفته می‌شود این اقدام آمریکا برای مقابله با چین است، گفت: «فکر می‌کنیم افغانستان یک کشور مهم منطقه است و حاکمیت و تمامیت ارضی افغانستان باید مورد حمایت قرار گیرد. معتقدیم آینده و سرنوشت افغانستان باید در دست مردم این کشور باشد و قدرت‌های خارجی نباید در سرنوشت آنها دخالت کنند.» او در همین مورد و با انتقاد از سیاست‌های برخی کشورها ادامه می‌دهد: «برخی از کشورها می‌خواهند در امور داخلی افغانستان دخالت کنند یا اقدامات تحریک‌آمیز انجام دهند تا ثبات داخلی این کشور تغییر یابد؛ ما با این موضوع مخالف هستیم. در مقایسه با آنها باید بگوییم طرف چینی همیشه رابطه عادی با کشور افغانستان داشته و از صلح و ثبات حمایت می‌کند.»
کسی در بگرام نیست
مقامات طالبان تلاش دارند تا آمریکا را متقاعد کنند که خبری در پایگاه نظامی بگرام نیست. در این مورد امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، ادعاهای مطرح شده از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا را «دور از واقعیت» خواند. متقی در مراسم فارغ‌التحصیلی دیپلمات‌ها از موسسه دیپلماسی وزارت امور خارجه، بر مخالفت قاطع افغانستان با هرگونه حضور نظامی خارجی در کشورش تأکید کرد و گفت: «افغانستان هرگز حضور نظامی نیروهای خارجی را نخواهد پذیرفت. این پیام باید به روشنی و با گوش‌های باز شنیده شود.» او همچنین افزود که کشورش هیچ تعامل نظامی با هیچ کشور خارجی نداشته و در آینده نیز چنین روابطی را دنبال نخواهد کرد. با این حال، او بر تعهد دولت به تعامل سیاسی، اقتصادی و دیپلماتیک با جامعه بین‌المللی تأکید کرد. متقی همچنین به جامعه جهانی اطمینان داد که در حال حاضر هیچ پرسنل نظامی خارجی در افغانستان مستقر نیست و از آمریکا خواست تا واقعیت‌های میدانی، از جمله مردم افغانستان و نظام حکومتی افغانستان را به رسمیت بشناسد.
ارسال نظر