حمله اسرائیل به قطر پیام مهمی به منطقه داد

ارتش اسرائیل در بیاینه‌ای رسمی مسئولیت تجاوز هوایی تروریستی به نشست سران حماس در دوحه قطر را در حالی بر عهده گرفت که رهبران این جنبش به منظور بررسی طرح پیشنهادی آتش‌بس در غزه از سوی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا گردهم آمده بودند. نخست‌ وزیر قطر با محکومیت شدید حمله رژیم اسرائیل به خاک این کشور آن را «تجاوزی غیرقانونی، خائنانه و تروریسم دولتی» توصیف کرد و افزود: دوحه حق پاسخ قاطع به این حمله را برای خود محفوظ می‌داند. دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا نیز با ابراز نارضایتی از اقدام تلاویو، از این حمله شانه خالی کرد و آن را تصمیم بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل دانست و گفت: با امیر و نخست وزیر قطر گفت‌و‌گو کردم و به آنها اطمینان دادم که چنین اتفاقی دیگر در خاک آنها رخ نخواهد داد. حماس هم ضمن محکوم کردن حمله رژیم اسرائیل به هیات مذاکره کننده خود در دوحه، اعلام کرد که این جنایت، نه‌تنها تجاوزی آشکار به حاکمیت قطر، بلکه نشانه‌ای روشن از عدم تمایل بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی به هرگونه توافق است. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این اتفاق با فریدون مجلسی تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*حمله نظامی اسرائیل به رهبران حماس در خاک قطر چه پیامدهایی برای منطقه خواهد داشت؟

توهم و خود بزرگ بینی می‌تواند دولتمردان را در هر کشور و جایی که باشند غیرقابل کنترل کند. این وضعیت امروز درباره نتانیاهو به وجود آمده است. وی با حمایت آمریکا دست به چنین اقداماتی می‌زند که آسیب‌هایی که حماس به اسرائیل وارد کرده را جبران کند. اتفاقی که رخ داده این است که اسرائیل در جنگ با حماس همه قوانین و حقوق بین‌المللی را زیرپا گذاشته است. رهبران این رژیم نیز بارها اعلام کرده‌اند که به هیچ قانون و قاعده بین‌المللی پایبند نیستند. رهبران حماس در یک منطقه مسکونی در قطر جلسه گذاشتند. هدف اسرائیل این بوده که رهبران حماس را ترور کند اما به هدف خود نرسید و چند نفر از نیروهای دیگر جان خود را از دست دادند. در جنگ12 روزه نیز پس از اینکه آمریکا تأسیسات هسته‌ای ایران را مورد هدف قرار داد ایران نیز در واکنش به این اقدام پایگاه نظامی آمریکا را در قطار مورد هدف قرار داد. این اقدامات به دلیل اغتشاش در روابط بین‌الملل در قرن بیست و یکم رایج شده است. من امیدوارم کشورهای جهان به این نتیجه برسند که جنگ تنها راه و بهترین راه برای رسیدن به هدف نیست. این وضعیت درباره همه کشورها صدق می‌کند. اگر کشورها در مسیر توسعه اقتصادی حرکت می‌کردند شاید تا به این اندازه قربانی نمی‌دادند و هزینه‌های کمتری پرداخت می‌کردند.

*اقدامات اخیر اسرائیل وضعیت ناپایدار منطقه خاورمیانه را تشدید کرده و شرایط را غیرقابل پیش‌بینی کرده است. در چنین شرایطی احتمال افزایش تنش‌ها و درگیری‌های در منطقه وجود ندارد؟

اغلب کشورهای منطقه در مسیر توسعه اقتصادی حرکت می‌کنند و تمایل ندارند که این روند با درگیری‌های نظامی مخدوش شود. تنها کشورهای معدودی در منطقه حضور دارند که از جنگ استقبال می‌کنند و یا به آن دامن می‌زنند. کشورهای عربی از اینکه کشورهای جنگ طلب فضای منطقه را پرآشوب کرده‌اند خرسند نیستند. این کشورها به دنبال این هستند که گروه‌هایی مانند حماس نیز در رویکرد خود تجدیدنظر کنند تا کشورهای عربی بتوانند به یک تصمیم حساب شده با مسأله اسرائیل برسند. در همین روزهای اخیر مسأله تشکیل دولت فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به رأی گذاشته شد. ایران در این رأی‌گیری رأی مخالف نداد و بنا به مصلحت در این رأی‌گیری شرکت نکرد. این در حالی است که اغلب کشورهای جهان به تشکیل دولت فلسطین رأی دادند. در شرایط کنونی این موضوع که چگونه می‌تواند این رأی‌گیری را به آمریکا و اسرائیل تحمیل کرد جای سوال دارد. با این وجود نکته مهم این است که ایران در این موضوع رویکرد خود را نسبت به فلسطین به حمایت تغییر داد که اتفاق مهمی است و می‌تواند پیامدهای مثبتی برای ایران داشته باشد.

اسرائیل کوچک‌تر از آن است که بتواند برای رهبری خاورمیانه برنامه‌ریزی کند. نکته این است که اسرائیل برای نابودی گروه‌های مخالف بی‌رحمی به خرج می‌دهد و دنبال این است که این گروه‌ها را نابود کند

*اقدامات اسرائیل پس از روی کار آمدن ترامپ برای بار دوم در آمریکا بیشتر شکل نظامی به خود گرفته است. آیا اسرائیل قصد دارد از فرصت حضور ترامپ در کاخ سفید برای اجرای طرح خاورمیانه بزرگ استفاده کند؟

من طرح خاورمیانه بزرگ را قبول ندارم و فکر می‌کنم طرح این موضوع بیشتر به نابودی اسرائیل و حمله به مواضع اسرائیل منجر شود تا اینکه واقعیت بیرونی داشته باشد. اسرائیل کوچک‌تر از آن است که بتواند برای رهبری خاورمیانه برنامه‌ریزی کند. اتفاقی که رخ داده این است که اسرائیل برای نابودی گروه‌هایی که علیه اسرائیل می‌جنگند بی‌رحمی به خرج می‌دهد و به دنبال این است که این گروه‌ها را نابود کند. اسرائیل از نظر سرزمینی و جمعیتی در شرایطی قرار ندارد که بتواند برای کشور‌های دیگر خاورمیانه تعیین تکلیف کند. البته که اسرائیل مورد حمایت آمریکا است و به همین دلیل تلاش می‌کند نسبت به مخالفان موجودیت خود شدت عمل بیشتری به خرج بدهد. حماس در نیم قرن گذشته آسایش را از اسرائیل گرفته و به همین دلیل اسرائیل دنبال این است که این گروه را از بین ببرد. همه کشورهای جهان یا باید قوانین سازمان ملل را بپذیرند و یا از این سازمان خارج شوند. قطعنامه‌های سازمان ملل نیز برای همه کشورهای جهان لازم‌الاجراست. اسرائیل تاکنون قطعنامه‌های زیادی که از سوی سازمان ملل صادر شده را اجرا نکرده است. این وضعیت درباره مخالفان اسرائیل نیز وجود دارد. مهم‌ترین آنها قطعنامه 242 است که نه اسرائیل آن را اجرا کرد و نه دشمنان اسرائیل. اگر این قطعنامه اجرا شود سایه جنگ از سر منطقه از بین خواهد رفت.

*واکنش قطر به حمله اسرائیل به رهبران حماس در خاک این کشور به محل بحث در ایران تبدیل شده است. آیا قطر واکنش مناسبی به این اقدام از خود نشان داد؟

هنگامی که قطر اجازه می‌دهد رهبران حماس در خاک این کشور جلسه برگزار کنند، باید برای چنین اتفاقی آماده می‌بود. این وضعیت درباره‌ها حوثی‌ها در یمن نیز وجود دارد. در اتفاق اخیر نیز این قطر نبوده که ضربه خورده و بلکه ضربه اصلی را شورای فرماندهی حماس خورده که در خاک قطر تشکیل جلسه داده است. اسرائیل می‌خواهد این پیام را به کشورهای منطقه بفرستد که کشورهایی که از دشمنان این رژیم حمایت می‌کنند در معرض حمله خواهند بود. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که قطر اعتراض خود را از طریق دیپلماسی بیان خواهد کرد و وارد واکنش سخت نخواهد شد. شاید برخی انتظار داشته باشد قطر دست به حرکت خاصی بزند که انتظار درستی نیست. قطر از هیچ گروهی خارج از مرزهای خود حمایت نمی‌کند و برای آنها توسعه اقتصادی و پیشرفت در اولویت نخست قرار دارد تا دامن زدن به این مسائل. نکته دیگر اینکه مسائل داخلی کشورها به گروه‌های سیاسی در دیگر کشورها ارتباطی ندارد و آنها نمی‌توانند برای کشورهای دیگر تعیین تکلیف کنند که قطر باید چه واکنشی نسبت به اسرائیل نشان بدهد. قطر نیز چنین اجازه‌ای به کسی نمی‌دهد و اظهاراتی که برخی در این زمینه مطرح می‌کنند تنها مصرف داخلی دارد و برای کشورهای دیگر اهمیت ندارد. این وضعیت درباره دخالت کشورهای دیگر در مسائل داخلی ایران نیز وجود دارد و آنها نمی‌توانند در مسائل داخلی ایران دخالت کنند.