سیگنال های مذاکرات به بازار های مالی

افزایش قیمت دلار در بازار آزاد

به گزارش «آرمان ملی»، بر اساس مشاهدات تا لحظه تنظیم گزارش؛ قیمت اسکناس دلار در بازار آزاد، روند قیمت‌ها از نیمه فروردین ۱۴۰۴ تاکنون افت‌وخیزهای متعددی را تجربه کرده است. اما در روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت‌ماه، همزمان با آغاز گام چهارم مذاکرات، قیمت دلار آزاد از ۸۳٬۸۰۰ تومان آغاز شد و با ۱٬۷۰۰ تومان افزایش، در پایان معاملات به ۸۴٬۴۰۰ تومان رسید. تحلیل‌گران بازار این افزایش را ناشی از نگرانی معامله‌گران از احتمال شکست مذاکرات و سخت‌ترشدن مواضع طرفین تلقی می‌کنند. مصاحبه‌های پیش از مذاکرات نیز چنین فضایری را تشدید کرده بود، به‌ویژه زمانی که طرف آمریکایی بر توقف کامل غنی‌سازی تأکید کرد و ایران بر غیرقابل مذاکره بودن این حق پافشاری نمود. با این حال، خبرهای منتشرشده پس از پایان مذاکرات که بر ادامه‌داربودن مسیر گفت‌وگوها تأکید داشت، باعث شد قیمت دلار فردایی با کاهش مواجه شود. این موضوع نشان می‌دهد که بازار همچنان به هر سیگنال مثبت سیاسی واکنش لحظه‌ای نشان می‌دهد.

دلار رسمی و بازار آزاد

بر اساس این گزارش؛ همچنین نرخ دلار در مرکز مبادله به ۷۱٬۳۲۸ تومان رسید؛ کاهشی جزئی که اگرچه در تضاد با روند بازار آزاد بود، اما باعث افزایش فاصله قیمتی این دو نرخ شد. به طوری که شکاف نرخ رسمی و آزاد که روز شنبه 7/15 درصد بود، در روز یکشنبه به 23/18 درصد رسید. این افزایش شکاف نشان‌دهنده کاهش اعتماد بازار به ثبات سیاست‌های ارزی رسمی در مواجهه با تحولات سیاسی است.

پرواز سکه همپای دلار

به گفته تحلیلگران بازار، افزایش نرخ دلار تأثیر خود را به‌سرعت بر بازار طلا نیز گذاشت، به گونه‌ای که قیمت سکه تمام بهار آزادی (طرح جدید) از حدود ۷۴ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان به ۷۷ میلیون و ۴۹۰ هزار تومان رسید. افزایش حباب سکه نیز از 8/9 میلیون به 3/11 میلیون تومان در یک روز، نشان‌دهنده افزایش انتظارات تورمی و تمایل سرمایه‌گذاران به تبدیل دارایی‌های نقدی به فلز گرانبهاست؛ رفتاری که به‌طور سنتی در زمان عدم قطعیت‌های سیاسی در اقتصاد ایران مشاهده می‌شود. به اعتقاد صاحبنظران؛ بازار ارز و سکه در روز گذشته واکنشی هیجانی و پیش‌دستانه به فضای پیش از مذاکرات داشت، اما پس از انتشار نتایج مثبت و تأکید طرفین بر ادامه مسیر، نشانه‌هایی از آرامش نسبی در معاملات آتی مشاهده شد. با این حال، افزایش شکاف نرخ دلار رسمی و آزاد و جهش قیمت سکه نشان می‌دهد که بازار همچنان نسبت به نتیجه نهایی مذاکرات دچار تردید است. اگرچه برخی کارشناسان معتقدند که مواضع سخت در مراحل پایانی مذاکرات صرفا ابزاری برای چانه‌زنی است، اما تا زمانی که توافقی نهایی و ملموس حاصل نشود، بازارها در وضعیت شکننده باقی خواهند ماند.

مذاکرات و بازارهای مالی

به اعتقاد کارشناسان؛ بازار ایران بیشتر از آنکه تحت تاثیر مسائل اقتصادی باشد، از مسائل سیاسی و حاشیه‌ای تاثیر می‌پذیرد و این مساله به خوبی درباره تاثیر مذاکرات بر بازارهای مالی اعم از ارز، طلا، بورس و... قابل مشاهده است. با توجه به اظهارات دو طرف مذاکره‌کننده پس از دور چهارم گفت‌وگوها، به‌نظر می‌رسد مسیر مذاکرات حداقل در ظاهر باز مانده و طرفین تمایل دارند از بروز یک بحران علنی جلوگیری کنند. منابع نزدیک به مذاکره‌کنندگان اعلام کرده‌اند که هرچند اختلاف‌ها جدی است، اما مذاکره ادامه خواهد داشت. همین ادامه‌داربودن گفت‌وگوها، ولو بدون پیشرفت فوری، به‌خودی‌خود می‌تواند در کوتاه‌مدت مانعی برای جهش بیشتر نرخ ارز و طلا باشد. با این وجود، بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند که اگر طی یکی دو هفته آینده پیشرفت مشخصی در مسیر مذاکرات دیده نشود، فضای بدبینی دوباره بر بازارها حاکم خواهد شد. بازار ارز به‌ویژه در شرایط فعلی، نسبت به هر سیگنال منفی حساس‌تر از همیشه عمل می‌کند. در چنین شرایطی، انتظارات تورمی بالا می‌ماند و ورود دوباره سرمایه‌های سرگردان به بازارهای طلا و ارز بعید نیست.

رسانه‌ها و دور چهارم مذاکرات

گزارش خبرنگار آکسیوس هم در بازار جالب توجه بود که به نقل از یک مقام آمریکایی گفته ما از نتیجه دلگرم شدیم و مشتاقانه منتظر جلسه بعدی خود هستیم که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد. با این اتفاق سناریوی دومی که تحلیلگران برای دور چهارم مذاکرات در نظر گرفته بودند رخ داد؛ سناریویی که در آن تصور می‌شد دور چهارم مذاکرات، دور آخر نیست و ادامه دارد. از منظر تحلیلگران همانطوری که در کف بازار شنبه گفته شد، در این سناریو قیمت با کاهش به سمت کف‌های حمایتی حرکت می‌کند اما نمی‌تواند از دستش بدهد چرا که از دست رفتن این حمایت‌ها احتیاج به خبر مثبت قوی دارد، مثل رسیدن به پیش‌نویس توافق که فعلا اتفاق نیفتاده است. فعالان بازار معتقدند تا جلسه بعدی مذاکرات بازار در محدوده کف نوسان خواهد داد و با اظهارات ضد و نقیض رفت و برگشت خواهد داشت. در واقع آنها به اظهارات ضد و نقیض طرف آمریکایی اشاره دارند که در فضای خبری بازار به قیمت‌ها نوسان می‌دهد. نکته جالب توجه بازار یکشنبه، اخباری بود که از خبرگزاری المیادین در مورد مذاکرات و جو متشنج از آن به بازار می‌رسید و نرخ را نوسانی می‌کرد. معامله‌گران به طنز می‌گفتند المیادین دارد نوسان‌گیری می‌کند.

برخی کارشناسان معتقدند که مواضع سخت در مراحل پایانی مذاکرات صرفا ابزاری برای چانه‌زنی است، اما تا زمانی‌که توافقی نهایی و ملموس حاصل نشود، بازارها در وضعیت شکننده باقی خواهند ماند

سرگردانی اقتصاد ایران از جهان

سعید اسلامی‌ بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در ابتدا توسعه بدون تجارت را امکان‌ناپذیر دانست. به بیان دیگر یکی از علل اصلی توسعه‌نیافتگی ایران این است که ما خودمان را از نظام تجارت جهان جدا کرده‌ایم. در نتیجه لازم است که نقش ایران در زنجیره تامین جهانی پررنگ‌تر شود. علاوه بر این، اسلامی بیدگلی تاکید کرد که هر توافقی که پیوست اقتصادی نداشته باشد توافق ناپایداری نخواهد بود. یعنی اگر پیوست اقتصادی در این توافق گنجانده نشود، شانس توافق پایدار بسیار اندک است. اسلامی‌بیدگلی گفت: «یکی از علل شکست برجام را در این می‌دانم که طی این توافق، منافع اقتصادی خاصی برای آمریکا تعریف نشده بود.» او با اشاره به بازارهای نوسانی روزهای اخیر گفت: «اساسا پیش‌بینی در این روزها کار غیرممکنی است. ما شنبه امیدواریم. یکشنبه ناامیدیم. بنابراین پیش‌بینی‌های بازار هر روز به توییت‌ها، دیدگاه‌ها و نامه‌نگاری‌های مقامات درگیر مذاکره وابسته است». اسلامی‌بیدگلی در ادامه گفت: «از طرفی موضوع توافقات ایران را نمی‌توان جدا از رقابت ژئوپلیتیک میان آمریکا و چین و نیز تحولات آینده سیاسی در داخل کشور تحلیل کرد. به‌نظر می‌رسد تصمیم‌گیری‌های داخلی، حتی در حد خروج افرادی مانند محمدجواد ظریف از روند مذاکرات، در چارچوبی بزرگ‌تر و در امتداد طراحی‌های سیاسی داخلی صورت می‌گیرد. هم‌زمان، در سطح جهانی، موقعیت ایران در پازل پیچیده رقابت چین و آمریکا معنا پیدا می‌کند؛ پازلی که در آن نقش چین به‌دلیل رشد فزاینده اقتصادی و نظامی‌اش پررنگ شده، در عین حال، اقتصاد اروپا در حال افول است و روسیه نیز از قدرت نظامی-سیاسی بدون پشتوانه اقتصادی بهره می‌برد. بنابراین آینده ایران در این معادله چندلایه تعیین خواهد شد و درک این واقعیت ضروری است که بازگشت ایران به نظم اقتصادی بین‌المللی با چالش‌های متعددی روبه‌رو است».

پیامدهای طولانی شدن مذاکرات

او تصریح کرد: «طولانی‌ شدن مساله تحریم‌ها و مذاکرات، موجب سازگاری بازیگران مختلف اقتصادی و سیاسی با شرایط جدید شده است؛ این در حالی است که برخی کشورها مانند کره‌جنوبی زیرساخت‌های خود را با نفت عربی منطبق کرده‌اند و چین نیز هرچند خرید نفت ایران را با تخفیف ادامه داده، الزاما خواهان بازگشت کامل ایران به بازار جهانی نیست. در این وضعیت، سه مشکل اساسی مطرح می‌شود: نخست، ضعف در توان حل مساله در حوزه سیاستگذاری اقتصادی است؛ چراکه طی چهار دهه گذشته حتی مسائل بزرگ مانند آلودگی، ترافیک، تورم، بحران انرژی و محیط‌زیست نیز به‌درستی حل‌وفصل نشده‌اند. دوم، پیچیده بودن واکنش کشورها و بازیگران خارجی که از تحریم‌ها سود برده‌اند و سوم، شکل‌گیری منافع ساختاری در سطوح داخلی و بین‌المللی از وضعیت تحریم که تغییر آن بسیار دشوار است. » به گفته اسلامی‌بیدگلی، حتی اگر توافقی در آینده حاصل شود و ایران به بازار جهانی بازگردد، نباید انتظار داشت که مسائلی چون تورم، کسری بودجه، ناترازی‌های مالی و انرژی یا ضعف زیرساخت‌ها به سرعت برطرف شوند. ساختار تصمیم‌گیری اقتصادی کشور از ظرفیت حل مساله سیستماتیک برخوردار نیست و اگر تغییری در رویکرد راهبردی اقتصاد صورت نگیرد، چشم‌انداز حل پایدار مسائل همچنان مبهم باقی می‌ماند.