گزارش «آرمان ملی» از آسیب شناسی اوقاف به بهانه اجاره حاشیه‌ساز موقوفه امینی
به نام خدمت عمومی به کام طبقه‌ای خاص | تحقیق و تفحص‌ها منتشر شود؛ کسی در واگذاری اوقاف تخلف نمی‌کند
وقف سنتی کهن و تاریخی است که ریشه‌های آن به گذشته‌های دور بازمی‌گردد. عموما افرادی که فرزندی نداشته و یا اینکه اموالی دارند که علاقه‌مندند آن اموال بعد از مرگشان برای آنها حسنه‌ای باشد، اموال خود را اصطلاحا در امور خیر وقف می‌کردند. همچنین در گذشته چون برخی حاکمان اراده می‌کردند که اموالی را مصادره کننده، مالک اموال هم که اموالشان را در معرض از دست دادن می‌دیدند تصمیم می‌گرفتند تا آن را وقف کرده تا ضمن خروج آن مال از لیست اموالشان دیگر حاکمان نتوانند آن را مصادره کنند.
به گزارش آرمان ملی آنلاین، برای نمونه ناصرالدین شاه قصد داشت اموال سپهسالار قزوینی را مصادره کند. سپهسالار هم که سفیر ایران در برخی کشورها بود ثروت زیادی به دست آورده بود و زمانی که قصد ناصرالدین شاه را فهمید اموال خود را وقف کرد تا ناصرالدین شاه اموالش را مصادره نکند. از این جهت وقف سنتی کهن است که همواره در این سرزمین بوده و وقف از جمله عقود معینی است که در فقه اهل سنت و فقه امامیه از اعتبار خاصی برخوردار است. اکنون نیز بخش قابل توجهی از زمین‌های اطراف مکان‌های زیارتی، دانشگاه و مدارس، مراکز درمانی و قبرستان‌ها وقفی است که صاحبانشان اراده کرده‌اند که آن بخش از اموالشان به سبب امضای یک وقفنامه در امور خیر به نفع جامعه یا گروهی خاص مصرف شود.
وقفنامه‌هایی که حاشیه ساز شده است
درگذشته اخبار مختلفی در ارتباط با اینکه زمین‌های یک روستا، یک مکان عمومی و حتی بخشی از جنگل‌های هیرکانی یکباره مدعی پیدا کرده و با ارائه یک وقفنامه این مکان‌ها عملا به نفع اوقاف مصادره گشته و دادگاه‌ها نیز در این زمینه احکامی صادر کرده بودند، منتشر شده است. حتی در این زمینه درگیری‌هایی هم به وجود آمد که هم مردم و هم نیروهای انتظامی آسیب وارد شده است. با وجود این برخی اخبار روزهای گذشته موجب شده است بار دیگر وقف از نگاه افکار عمومی و رسانه‌ها مورد کنکاش قرار گیرد. چند روز پیش وحید اشتری، فعال رسانه‌ای مدعی شده بود که یکی از بزرگ‌ترین موقوفات چندین هکتاری استان قزوین، با نام حسینیه امینی‌ها به عروس حجت‌الاسلام خاموشی، رئیس سازمان اوقاف کشور اجاره داده شده است. اشتری نوشت: «یکی از بزرگ‌ترین موقوفات کشور را به ثمن بخس به عروس رئیس سازمان اوقاف داده‌اند و حتی آدرس منزل مسکونی رئیس سازمان اوقاف را هم با فراغ بال زیرش قید کرده‌اند.»
فرزند متولی خانه- حسینیه تاریخی امینی‌ها روایت دیگری از این مورد داشت و با بیان این مطلب که کل ماجرای اجاره این اراضی به دوره پیش از ما مربوط است، گفت: این اتفاق تازه‌ای نیست، دست‌کم ۴ الی ۵ سال از آن می‌گذرد و این خانم همچنان به‌عنوان مستاجر قرارداد، دارد. اجاره موقوفات چندین هکتاری استان قزوین صحت دارد و اجاره بهای این اراضی ماهانه حدودا نهصد هزار تومان است. ابوالفضل امینی‌ها ادامه داد: من وقتی روی کار آمدم دیدم این خانم مستاجر ماست. وی توضیح داد: روال اجاره موقوفه اینگونه است که مستأجرها اجاره را سالی یکبار پرداخت می‌کنند و در صورت پرداخت، قراردادشان ۳ سال به ۳ سال تمدید می‌شود. ما که روی کار آمدیم دیدیم ایشان هم جز صدها مستاجر ما هستند و ما تاکنون به کسی نگفته بودیم. فرزند متولی خانه – حسینیه تاریخی امینی‌ها اضافه کرد: گویا اجاره‌نامه دست خیلی‌ها از جمله کارکنان اوقاف، متولی قبلی و اوقاف تاکستان بوده اما من نمی‌دانم چه کسی آن را به بیرون نشر داده و رسانه‌ای کرده است.
اظهارات یک نماینده سابق در مورد اوقاف
جعفرزاده ایمن‌آبادی در ارتباط با تحقیق و تفحصی که در مجلس هفتم در مورد اوقاف انجام داده اعلام کرده است: سر این گزارش خیلی به من بی‌احترامی شد. من گفتم این تخلفات در اوقاف در حال انجام شدن است، چرا اوقاف از من شکایت کرده. وقف نجات‌دهنده کشور اسلامی‌است. برخی مواردی که در ایران اتفاق می‌افتد اسمش وقف نیست! جزئیات آن پرونده‌ها که اگر منتشر شود اشک همه را در می‌آورد. بنده به شما قول می‌دهم که با انتشار این گزارش ۹۵ درصد وقف ریزش خواهیم داشت. من فقه نخواندم اما چه دینی می‌گوید زمین وقفی تغییر پیدا کند؟!
وقف از دیدگاه حقوقی
یک حقوقدان در این ارتباط به «آرمان ملی» گفت: بنابر ماده ۵۵ قانون مدنی «وقف عبارت است از اینکه عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود.» فرد واقف می‌گوید ترکیب ملک من بر هم نخورد اما منافع آن در راهی که می‌گویم خرج شود. وقف برای همیشه می‌‌‌ماند مگر اینکه عین آن از بین رود. البته در شرایط خاص می‌توان آن را تبدیل به احسن کرد. یعنی یک موقوفه که دیگر سودی ندارد را می‌توان فروخت و تبدیل به نوعی دیگر از وقف کرد. برخی قبل از انقلاب اعلام می‌کردند که اوقاف را به تنهایی به ما بدهید هیچ فقیری در ایران نخواهد بود. اوقاف آنقدر ریشه در باورهای مذهبی دارد که بسیاری از مردم اموال خود را وقف می‌کنند. اموال آستان قدس یکی از این موقوفات است. آستان در هر منطقه‌ای موقوفه دارد. پس وقف یک تکلیف شرعی است که مردم با توسل به آن با نیت خیر برای بعد از مرگشان تصمیم می‌گیرند. در وصیت شما تنها می‌توانید یک سوم از اموالتان را به فردی ببخشید اما در وقف می‌توانید برای تمام اموالتان تصمیم بگیرید. از این منظر وقف از جایگاه بالایی در خروج اموال فرد از لیست دارایی‌هایش برخوردار است. وقف از ابتدا یکی از مهم‌ترین عقود مذهبی بوده و سلاطین عثمانی با تملک اطراف مکه و مدینه آن را وقف کردند تا حرمین شریفین توسعه یابد.
آسیب‌شناسی وقف
نعمت احمدی در ادامه با اشاره به اینکه در برخی مواقع شاهد هستیم که عملا حاشیه‌هایی در اموال وقفی ایجاد می‌شود، افزود: چنین اقداماتی انگیزه وقف را از مردم می‌گیرد. آقای ایمن‌آبادی نماینده سابق مجلس در مورد تحقیق و تفحص در مجلس هفتم در ارتباط با وقف نکاتی را اعلام کرده‌اند که بسیار ارزنده است. همین موقوفه امینی‌ها با ماهی 900 هزار تومان اجاره داده شده است که کمتر از حقوق یک روز یک استاد کار ماهر ساختمانی است. این موارد به نهاد وقف صدمه می‌زند. از این جهت مردم توقع دارند که این مساله به دقت رسیدگی شود؛ نباید اجازه داد این موارد تکرار شود زیرا در این صورت مردم از وقف اموالشان می‌پرهیزند. وی در این ارتباط افزود: باید اقدامی صورت بگیرد که این نهاد بیش از این در دیدگاه مردم با شبهه روبه‌رو نشود باید به موضوعات مطرح شده بررسی شود و از نظر قانونی برخورد صورت گیرد. نباید نظارت قانونی را به خاطر جایگاه افراد نادیده گرفت و باید توجه داشت اموال موقوفه به صرف خروج از لیست اموال واقف جزو اموال موقوفه نخواهد شد. تنها نظارت بر مال موقوفه برعهده اوقاف است.
ارسال نظر