از نیروهای مسلح می‌خواهم طالبان را گوشمالی دهد/ طالبان رویکرد خود را تغییر ندهد برایشان گران تمام خواهد شد

آرمان ملی آنلاین: «آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با دکتر حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان و رئیس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی گفت وگو کرده است. شهریاری معتقد است:« آقای رئیسی در سفری که به استان سیستان و بلوچستان داشتند با اخطار به طالبان عنوان کردند که دولت حقابه مردم سیستان و بلوچستان را می‌گیرد. در این زمینه من معتقدم دولت می‌بایست به هر قیمتی حقابه مردم سیستان و بلوچستان را تأمین کند. هنگامی که عنوان می کنم به هر قیمتی به منظور این است که دولت می‌بایست از همه ابزارهایی که دارد در این زمینه استفاده کند تا حقابه مردم تأمین شود.نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که من از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی می‌خواهم که طالبان را گوشمالی بدهد تا شاهد تکرار اتفاقاتی که روز شنبه رخ داد و باعث شهادت یکی از سربازان کشور شد نباشیم. به هر حال ایران اهرم‌های فشار زیادی در مقابل طالبان در اختیار دارد و به همین دلیل باید از این اهرم‌های فشار استفاده کند. ما مانند سایر کشورها اصلا دولت حاکم بر افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسیم». در ادامه ماحصل این گفت وگو را می‌خوانید.

مهم‌ترین دلایل مناقشه آبی ایران و افغانستان چیست؟چرا طالبان حقابه ایران از رودهیرمند را تأمین نمی‌کند؟

براساس قراردادی که در سال ۱۳۵۱ بین ایران و افغانستان منعقد شده افغانستان باید حقابه ایران را  که820 میلیون مترمکعب در سال و در طول چهار فصل است به رسمیت بشناسد و آن را اجرایی کند. متاسفانه در سال‌های متمادی افغانستان این حق ملت ایران را نادیده گرفته و حقابه ملت ایران از رودخانه هیرمند را نداده است. این وضعیت در دوران حکومت طالبان در این کشور تشدید شده است.طالبان عنوان می‌کند میزان آب رودخانه هیرمند کاهش پیدا کرده و به همین دلیل نمی‌تواند حقابه ایران را بدهد. این در حالی است که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که آب رودخانه هیرمند در سدهایی مانند سد کمال‌خان نگهداری می‌شود تا به خاک ایران نرسد. در شرایط کنونی جمهوری اسلامی  از توانایی‌های قابل توجهی در حوزه ماهواره‌های و فضایی برخوردار است و شرایط به گونه‌ای نیست که دولت افغانستان بتواند با صدور بیانیه‌ واقعیت را کتمان کند.

علاوه بر سدسازی‌های قبلی چون سد کمال‌خان روی رودخانه هیرمند به تازگی طالبان اقدام به سدسازی روی فرارود کرده تا جلوی انتقال آب آن را به ایران بگیرد. بر اساس بررسی تصاویر ماهواره‌ای، در حال حاضر در مخزن سد کجکی در حد خوبی آب وجود دارد و طبق ارزیابی داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای بین‌المللی، سطح آب موجود در پشت سد حدود ۸۰ درصد ظرفیت سد را پر کرده است. در مورد سد کمال‌خان نیز، وجود آب در مخزن سد، نشانگر این است که آب رهاسازی شده از سد عظیم کجکی، به این سد رسیده و این میزان آب توانسته علاوه بر تامین آب مورد نیاز اراضی کشاورزی در مسیر سد کمال‌خان، مخزن سد را هم دربربگیرد.تصاویر ماهواره ای  ضمن اثبات وجود آب در مخزن سد کمال‌خان، نشان می‌دهد که بعضاً دریچه‌های این سد به سمت ایران باز شده است، اما میزان آبی که از این سد به سمت ایران روانه شده، چندین کیلومتر جلوتر توسط دو کانال دست‌ساز مجدداً به داخل خاک افغانستان منحرف شده و عملاً هیچ آبی به داخل ایران وارد نمی‌شود.

به هر حال ایران اهرم‌های فشار زیادی در مقابل طالبان در اختیار دارد و به همین دلیل باید از این اهرم‌های فشار استفاده کند. ما مانند سایر کشورها اصلا دولت حاکم بر افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسیم. بهتر است طالبان به جای انتقاد به صحبت‌های رئیس جمهور ایران و ایجاد حواشی مشکلات داخلی و مسائل حقوق بشری خود را حل کنند و بیش از این از نجابت جمهوری اسلامی سوء استفاده نکنند که قطعا برایشان گران تمام خواهد شد.

عدم تأمین حقابه هیرمند چه تأثیری روی زندگی مردم سیستان و بلوچستان گذاشته است؟

 آب مایه حیات است و روی بخش‌های مختلف زندگی مردم تأثیر می‌گذارد. امروز این وضعیت برای مردم سیستان و بلوچستان رخ داده و مردم با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند. مشکل خشکسالی سیستان و عدم تامین حقابه ایران از رود هیرمند، از سال‌ها پیش بوده و دولت خیلی دیر در رابطه با حل این مشکل اقدام کرده است. اکنون سیستان وضعیت بسیار نامناسبی دارد. حدود ۸ میلیون نفر از مردم افغانستان ساکن ایرانند و با این افراد همانند شهروندان ایرانی رفتار می‌شود.میزان آبی که این افراد در ایران مصرف می‌کنند، بسیار بیشتر از حقابه ما از رود هیرمند است.

لذا دولت افغانستان باید به وظیفه قانونی خود عمل کند، زیرا در غیر این صورت، همان طور که آقای رئیسی نیز قول داده‌ است، جمهوری اسلامی برای تامین حقابه خود از رود هیرمند و حل مشکل خشکسالی سیستان از اهرم‌های فشار استفاده خواهد کرد و هرگز در مورد این مسئله کوتاه نمی‌آید. متأسفانه در دولت‌های گذشته موضوع حقابه سیستان به صورت جدی پیگیری نشده است و به همین دلیل خشکسالی باعث شده که بادهای ۱۲۰ روزه به دلیل خشکی دریاچه هامون به توفان شن ۲۰۰ روزه تبدیل شود و زندگی مردم این منطقه را سخت‌تر از گذشته کند.به دلیل مشکل کم آبی در دولت آقای احمدی نژاد و مجلس هفتم در مجلس تصویب شد که برای حل مشکل کم آبی سیستان و بلوچستان آب دریای عمان به منطقه سیستان انتقال پیدا کند.با این وجود این اتفاق رخ نداد. در دولت آقای روحانی نیز این موضوع در دستور کار قرار گرفت. حتی در روزهای پایانی دولت آقای روحانی کلنگ پروژه آب رسانی از چابهار به سیستان و بلوچستان زده شد. با این وجود تاکنون  این پروژه به نتیجه نرسیده است.

چرا این پروژه به نتیجه نرسیده است؟ آیا در دولت رئیسی در این زمینه مطالبات جدی صورت گرفته است؟

واقعیت این است که در مجالس نهم و دهم دو بار از وزیر امور خارجه در مورد  حقابه سیستان سؤال کردیم و متاسفانه به جایی نرسید. این آبی که بسیاری ذوق زده شدند و مصاحبه کردند که ما باعث شدیم آب بیاید وجود واقعی هم نداشت، درست است که آن سد کمال خان باز شده بود، ولی آبی را برای سیستان رها نکرده بودند.از سوی دیگر وزیر دولت طالبان و جمهوری اسلامی یک سری جلسات را در این ارتباط برگزار کردند و وزیر خارجه دولت طالبان به تهران آمد و در مورد حقابه سیستان هم گفت وگویی صورت گرفت. آنها امیدوار بودند که اتفاقی رخ دهد، ولی متاسفانه اتفاقی نیفتاد.

در نهایت هم بحث انتقال آب دریای عمان به سیستان و بلوچستان که از زمان دولت آقای احمدی نژاد مطرح بود، در دولت آقای روحانی هم ادامه پیدا کرد و حتی در پایان دولت آقای روحانی هم از طریق ویدیو کنفرانس وزیر صمت با حضور روحانی که رئیس جمهور وقت بود کلنگ آن زده شد. در حال حاضر هم که مجددا این طرح در مجلس تصویب شد، ولی این مصوبه‌ها و طرح‌ها که برای مردم سیستان و بلوچستان، به این زودی‌ها آب نمی‌شود. آن چاه‌های ژرفی هم که روی آن کار می‌کنند باید به تعداد زیادی باشد تا حداقل بتوانند آب آشامیدنی مردم را تامین کنند، آن هم هنوز به حد نصابی که نیاز است نرسیده است. تاکنون گفته می‌شد آمریکایی‌ها در آنجا اجازه نمی‌دهند حقابه ایران داده شود. الان هم که ظاهرا آمریکایی‌ها از افغانستان رفته‌اند دولت، وزارت امور خارجه و وزارت نیروی ما به هر قیمتی که شده باید مشکل آب را حل کنند، چون نه فقط برای سیستان که متاسفانه شهر زاهدان هم به نوعی به این آب وابسته است.

آیا طالبان تعمدأ حقابه ایران را نمی‌دهد؟

براساس تصاویری که ماهواره‌های داخلی و بین‌المللی ثبت کرده‌اند در سد کجکی در حدود2 میلیارد متر مکعب آب وجود دارد.به جز سد کجکی  دولت افغانستان بند جدیدی به نام بند کمال خان روی رودخانه هیرمند احداث کرد. پس از آن نیز انحراف‌های جدیدی در رودخانه هیرمند به وجود آورد که در سال‌های اخیر این انحراف‌ها بیشتر نیز شده است.رود دیگری  به نام فرارود نیز وجود داشت که به تازگی دولت افغانستان روی آن سد احداث کرده و آب آن را منحرف کرده است.به همین دلیل لازم است که دولت از حق مردم سیستان و بلوچستان دفاع کند. این در حالی است که  اتباع افغانستانی بسیاری در سیستان و بلوچستان حضور دارند.به همین دلیل نیز همه دچار مشکل شده‌اند.نکته مهم در این زمینه وجود ریزگردها در منطقه سیستان و بلوچستان است. تنها راه حل این بحران بزرگ نیز پیگیری حقابه تالاب هامون از افغانستان است چرا که تا زمانی که آب وارد هامون نشود ریزگردها نیز مهمان ریه‌های مردم خواهند بود.براساس تصاویر ماهواره‌ای آب در رودخانه هیرمند وجود دارد اما طالبان با رویکردی که در پیش گرفته اجازه ورود آن به ایران را نمی‌دهد.

به دلیل مشکل کم آبی در دولت آقای احمدی نژاد و مجلس هفتم در مجلس تصویب شد که برای حل مشکل کم آبی سیستان و بلوچستان آب دریای عمان به منطقه سیستان انتقال پیدا کند.با این وجود این اتفاق رخ نداد. در دولت آقای روحانی نیز این موضوع در دستور کار قرار گرفت. حتی در روزهای پایانی دولت آقای روحانی کلنگ پروژه آب رسانی از چابهار به سیستان و بلوچستان زده شد. با این وجود تاکنون  این پروژه به نتیجه نرسیده است.

با توجه به درگیری مرزی که بین ایران و طالبان در روز شنبه رخ داد و واکنش‌های گسترده ای نیز به همراه داشت به چه میزان این احتمال وجود دارد که تنش آبی ایران و طالبان به یک تنش سیاسی و نظامی منجر شود؟

آقای رئیسی در سفری که به استان سیستان و بلوچستان داشتند با اخطار به طالبان عنوان کردند که دولت حقابه مردم سیستان و بلوچستان را می گیرد. در این زمینه من معتقدم دولت می بایست به هر قیمتی حقابه مردم سیستان و بلوچستان را تأمین کند.هنگامی که عنوان می کنم به هر قیمتی به منظور این است که دولت می بایست از همه ابزارهایی که دارد در این زمینه استفاده کند تا حقابه مردم تأمین شود.نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که من از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی می‌خواهم که طالبان را گوشمالی بدهد تا شاهد تکرار اتفاقاتی که روز شنبه رخ داد و باعث شهادت یکی از سربازان کشور شد نباشیم. به هر حال ایران اهرم های فشار زیادی در مقابل طالبان در اختیار دارد و به همین دلیل باید از این اهرم های فشار استفاده کند. ما مانند سایر کشورها اصلا دولت حاکم بر افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسیم. بهتر است طالبان به جای انتقاد به صحبت‌های رئیس جمهور ایران و ایجاد حواشی مشکلات داخلی و مسائل حقوق بشری خود را حل کنند و بیش از این از نجابت جمهوری اسلامی سوء استفاده نکنند که قطعا برایشان گران تمام خواهد شد.