ایران، عربستان و همکاری جمعی منطقه‌ای

به گزارش آرمان ملی آنلاین عبدالرضا فرجی‌راد، تحلیلگر مسائل بین‌الملل نوشت: البته عربستان اهمیت زیادی دارد و در راس کشورهای عربی است. اما وقتی که گفته می‌شود می‌خواهیم همکاری جمعی امنیتی داشته باشیم بدین معنی است که باید تفکر نظامی از بین برود. لذا وزیر خارجه کشورمان نیز درست گفته که منظور ما از رویکرد امنیتی نظامی نیست. باید اگر کشورهای منطقه می‌خواهند با هم همکاری کنند و به سمت یک همگرایی جمعی حرکت کنند که در آن مثل اتحادیه‌هایی که در اروپا، شرق دور، آمریکای لاتین و... کشورها با هم همکاری داشته باشند اولین چیزی که باید مدنظر باشد بحث اعتمادسازی است.

اعتماد سازی نیز چارچوب‌های خود را دارد و به راحتی ایجاد نمی‌شود. لذا به نظر می‌رسد که ایران سیاستی را در پیش گرفته که جنگ یمن که عربستان بر روی آن حساس بود و به عنوان یک تمرکز نظامی بر روی آن کار می‌کرد و درگیر بود به سرعت و به ویژه در ماه‌های اخیر حل و فصل شده باشد. هر چند که حل و فصل نهایی آن مانده اما به هر صورت اینگونه اعتمادسازی‌ها نسبت به گذشته در حال افزایش است. امید می‌رود که کشورهای منطقه همراه با ایران و عراق یعنی 8 کشور جنوبی خلیج فارس و 2 کشور شمالی بتوانند نشست‌های مختلفی داشته باشند که به سمت یک همگرایی امنیتی، تجاری، اقتصادی فرهنگی و حتی همکاری در رابطه با انرژی بروند.

به نظر می‌رسد که این عملی است و در درجه اول باید این اعتماد را به‌وجود بیاوریم. از طرفی باید این مساله را نیز در نظر گرفت که آمریکا شاید ابتدا نمی‌خواسته عربستان و ایران به یکدیگر نزدیک شوند یا دشمنی اینها حفظ شود. اما سیاستی که امروز دولت آمریکا دارد همان سیاست دوران اوباماست و تفاوتی نکرده است. یعنی زمانی که در دوره اوباما همین کشورهای جنوبی خلیج فارس و به ویژه عربستان به دنبال برخورد آمریکا با ایران بودند و آنها را به این امر ترغیب می‌کردند آقای اوباما همان زمان نیز می‌گفت که شما در یک منطقه هستید و باید بنشینید و مشکلات‌تان را با هم حل کنید. لذا سیاست آقای بایدن نیز همین است و بر مبنای همان سیاست پیشین اوباما حرکت می‌کند. آقای بایدن در دوران اوباما معاون رئیس‌جمهور بوده و در جلساتی که تصمیم‌گیری صورت می‌گرفته او هم حضور داشته و اعضای وزارت خارجه امروز آمریکا نیز آن زمان حضور داشتند. بنابر این الان آمریکا رسما اعلام کرده که ما مخالف روابط ایران و عربستان نیستیم. لذا این حرف درستی نیست که بگوییم آمریکایی‌ها از احیای روابط تهران و ریاض ناراحت هستند.

اتفاقا آمریکایی‌ها در این برهه دنبال ثبات در خلیج فارس هستند. پس وقتی دنبال ثبات باشند و در پی تنش و درگیری نباشند با توجه به بحران اوکراین و روسیه باید از برقراری روابط ایران و عربستان استقبال کنند. آقای محمد بن سلمان نیز سیاستی نسبتا مستقل را پیش گرفته و نمی‌خواهد مثل قبل کاملا عربستان مطیع آمریکا باشد و علت این مساله نیز تحولاتی است که در جهان رخ داده است. یکی مساله جهان چند قطبی و تضعیف ایالات متحده، یکی اینکه در شرق قدرت‌هایی بروز کردند که هم از نظر نظامی و به ویژه اقتصادی و تکنولوژی پیشرفت داشتند. دیگر اینکه کشورهای شرق انرژی را می‌بلعند و عربستان بزرگ‌ترین تولید کننده یا صادر کننده نفت است و لذا به فکر خودش است. می‌داند که باید نفتش فروش برود و با کشورهایی که بیش‌ترین مصرف انرژی را دارند باید رابطه خوبی داشته باشد. بنابر این در سیاست خارجی خود تعادل ایجاد کرده است.