​ممکن است ایران به ژاپن چراغ سبز نشان داده است

این دیدارها بعد از آن انجام شد که ایران و آمریکا توانستند مذاکرات مربوط به تبادل زندانیان دو تابعیتی را بالاخره به انجام برسانند. بر اساس توافق میان ایران و آمریکا، 5 زندانی آمریکایی در ازای آزادی چند زندانی ایرانی و دسترسی ایران به ۶ میلیارد دلار منابع بلوکه‌شده در کره‌جنوبی تبادل شدند.کارشناسان و تحلیل‌گران بر این باورند فضای مثبت ایجاد شده پس از این توافق امیدها برای بازگشت طرف‌ها به میز مذاکرات احیای برجام را افزایش داده است.در همین حال حسین امیرعبداللهیان در مصاحبه با خبرگزاری کیودوی ژاپن گفت که ژاپن ابتکاری را برای احیای توافق هسته‌ای پیشنهاد کرده است.براساس اخبار این خبرگزاری، امیرعبداللهیان با ابراز اینکه «ما از نقش سازنده ژاپن در احیای توافق هسته‌ای حمایت می‌کنیم»، افزود: «هرگونه ابتکار ژاپن که با منافع ایران همسو باشد، از سوی تهران مثبت تلقی خواهد شد». اظهاراتی که نشان دهده طرحی از سوی ژاپن برای احیای برجام است.«آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این موضوعات با فریدون مجلسی تحلیل‌گر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

ما نیاز داریم اصول روابط بین‌الملل را در مناسبات خود را با کشورهای دیگر رعایت کنیم و از سوی دیگر نسبت به سازمان‌های بین المللی و رویکردی که در پیش می‌گیرند با احترام برخورد کنیم.البته در این رویکرد ما باید به دنبال منافع ملی خود باشیم. این هدفی است که همه کشورهای دیگر نیز به دنبال آن هستند. البته تحقق منافع ملی از طریق تنش با کشورهای دیگر به دست نمی آید و بلکه راه حل آن رعایت اصول حقوق بین‌الملل و احترام متقابل با کشورهای دیگر است

*در شرایطی که وساطت برخی کشورها مانند قطر،عمان و عراق در گذشته نتوانست مواضع ایران و آمریکا را برای احیای برجام به هم نزدیک کند به‌تازگی ژاپن با ارائه طرحی به دنبال زمینه‌سازی برای دور جدید مذاکرات و در نهایت احیای برجام است. به نظر شما ژاپن در این زمینه با چه چالش‌هایی مواجه خواهد بود؟

میانجی‌گری ژاپن به این بستگی دارد که طرفین به چه میزان مواضع خود را نسبت به گذشته تعدیل کرده باشند.در گذشته نیز ژاپن در این زمینه تلاش کرد.شینزو آبه، نخست‌وزیر فقید ژاپن در همین راستا به ایران سفر کرد و با مقامات جمهوری اسلامی از جمله رهبر انقلاب دیدار کرد.وی قصد داشت در این زمینه میانجی‌گری کند که با پاسخ سرد و مخالفت شدید ایران مواجه شد.در آن زمان حتی این احتمال وجود داشت که به دلیل رفتار ایران در مقابل نخست وزیر این کشور، حاضر نیستند دوباره اقدام گذشته خود را تکرار کنند.با این وجود اگر قرار است دوباره این کشور در زمینه احیای برجام وساطت کنند این احتمال وجود دارد که چراغ سبز هایی به آنها نشان داده شده که این کشور طرح جدید برای احیای برجام ارائه داده است.البته من این شرایط را مقطعی و گذرا می‌دانم و بر این باور هستم تلاشی که در شرایط کنونی جمهوری اسلامی می کند با نوعی خوشبینی همراه است. برخی گمان می‌کنند وضعیت جهان تغییر پیدا کرده و شرایط جدیدی پدید آمده که هر چه جمهوری اسلامی بگوید دیگران می پسندند و می‌پذیرند. نکته دیگری که وجود دارد رفتار و اظهارات وزیر خارجه با در باغ سبز نشان دادن به دیگران با هم همخوانی ندارد.

*چرا همخوانی ندارد؟

اگر به سخنان رئیس جمهور در سازمان ملل توجه کنید متوجه می‌شوید که وجه غرب ستیزانه آن غالب بود. این وضعیت درباره مقامات دیگر جمهوری اسلامی نیز وجود دارد اغلب آنها رویکرد خصمانه‌ای نسبت به غرب در پیش گرفته‌اند.صداوسیما به عنوان رسانه ملی در اختیار گروهی قرار دارد که به جز جهاد به چیزی دیگری نمی‌اندیشند. در چنین شرایطی اگر ژاپن هم قصد میانجی‌گری داشته باشد و یا امیدهایی به آنها داده شده باشد در نهایت به نتیجه نخواهد رسید.عربستان سعودی با یک نوع محافظه‌کاری خاص دعوت چین را برای میانجی‌گری پذیرفت اما هنوز سفارتخانه این کشور در هتل قرار دارد و چمدان‌های خود را بسته نگه‌داشته‌اند که اگر شرایط مورد نظر آنها فراهم نشد دوباره به کشور خود بازگردند.این در حالی است که به روابط بین‌المللی منطقی و پایدار و مبتنی بر احترام متقابل نیاز داریم.ما نیاز داریم اصول روابط بین‌الملل را در مناسبات خود را با کشورهای دیگر رعایت کنیم و از سوی دیگر نسبت به سازمان‌های بین‌المللی و رویکردی که در پیش می‌گیرند با احترام برخورد کنیم.البته در این رویکرد ما باید به دنبال منافع ملی خود باشیم. این هدفی است که همه کشورهای دیگر نیز به دنبال آن هستند. البته تحقق منافع ملی از طریق تنش با کشورهای دیگر به دست نمی‌آید و بلکه راه حل آن رعایت اصول حقوق بین‌الملل و احترام متقابل با کشورهای دیگر است.در شرایط کنونی دنیا با یک جنگ بزرگ در اوکراین مواجه است که ترکش‌های آن مسکو را نیز زخمی کرده است و اگر روسیه قصد داشته باشد نفوذ بیشتری داشته باشد ممکن است دامنه‌های این جنگ تا اروپا نیز کشیده شود.به همین دلیل مردم دنیا علاقه‌ای به شنیدن شعارهای جنگ‌طلبانه ندارند.کسانی امروز در دولت حضور دارند که در گذشته با غرب مبارزه می‌کردند اما امروز به خوبی متوجه این نکته شده‌اند که مدیریت کشور با شعار و تنش امکان پذیر نیست.به همین دلیل باید در عرصه بین‌المللی به دنبال ایجاد فرصت بود. این وضعیت باید در داخل کشور نیز به وجود بیاید تا مردمی که در منطقه خاورمیانه در اضطراب و وحشت جنگ به شکل‌های مختلف قرار داشته‌اند فرصت آرامش و آسایش را نیز پیدا کنند.

*حامیان دولت آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران و تبادل زندانیان با آمریکا را دستاوردهای دولت بدون برجام معرفی کرده و روی آن مانور تبلیغاتی می‌دهند.آیا در واقع آزادسازی پول‌ها بلوکه شده و تبادل زندانیان یک دستاورد به شمار می‌رود؟

برجام هیچ محدودیت مالی برای ایران نداشت و براساس آن مبادلات خارجی بین ایران و کشورهای دیگر برقرار شد. از سوی دیگر شرکت‌های خارجی به ایران آمدند و سرمایه‌گذاری کردند تا اینکه برخی در این روند اخلال ایجاد کردند. به هر حال در شرایطی که بین دو کشور جنگ وجود دارد از همه سلاح‌ها علیه یکدیگر استفاده می‌کنند و این امری طبیعی به شمار می‌رود.جنگ قانون ندارد و به همین دلیل نمی‌توان عنوان کرد بلوکه کردن غیر قانونی و بلکه این گونه اقدامات نتیجه تنش‌هایی است که در گذشته شکل گرفته و تا به امروز ادامه داشته است.جنگ عین بی‌قانونی و عدم رعایت حقوق انسانی و بین‌المللی است.این جنگ به دلیل حمایت آمریکا از ماهیت اسرائیل تاکنون ادامه داشته و یک جنگ فرسایشی برای ما بوده است. در این جنگ فرسایشی شاید ما در زمینه دفاعی دستاوردهایی نیز داشته‌ایم اما در زمینه اقتصادی مردم با چالش‌های متعددی مواجه شده‌اند.امروز مردم ایران با مشاهده وضعیت زندگی مردم کشورهای منطقه مانند امارات،قطر،کویت و... متوجه این نکته شده‌اند که در زمینه مسائل رفاهی از این کشورها عقب مانده‌اند و در شرایط خوبی زندگی نمی‌کنند. واقعیت این است که من زیاد نسبت به این گونه اقدامات مقطعی که دستاوردی برای کشور ندارد خوشبین نیستم.البته پولی نیز آزاد نشده و بلکه پول در اختیار قطر قرار گرفته تا با نظارت‌هایی که آمریکا دارد این پول در زمینه‌های غیر تحریمی آمریکا هزینه شود.

*چرا رئیس جمهور در سفر به نیویورک استراتژی مشخصی برای رفع تحریم‌ها نداشت؟

شاید رئیس جمهور و حامیان وی به دنبال تحقق آرمان‌هایی هستند که از تریبون‌های مختلف مطرح می‌شود.به نظر می‌رسد هدف اصلی همین موضوع باشد و اهداف دیگر در اولویت‌های بعدی قرار دارد. در شرایط کنونی دولت دو راه بیشتر پیش روی خود نمی‌بیند. نخست اینکه به دنبال تنش زدایی با غرب باشد و با گشایش های اقتصادی توسعه و رفاه مردم و جامعه فراهم شود و یا اینکه به تنش با غرب ادامه دهد که نتیجه هر کدام از این رویکردها از هم اکنون مشخص است.هر کدام از این راه‌ها در جامعه دارای منتقدان و حامیانی است که در جای خود قابل تأمل است. عرصه سیاست را باید به مردان سیاست که یکجانبه‌نگر نباشند، سپرد. ایران دارای منابع گسترده طبیعی و انسانی است که با استفاده از این ظرفیت‌ها باید به دنبال توسعه اقتصادی باشد.توسعه اقتصادی نیز قدرت بیشتری را برای ایران به همراه خواهد آورد.همچنان که آلمان و ژاپن پس از شکست در جنگ جهانی دوم به مرور زمان به بزرگ‌ترین قدرت‌های اقتصادی جهان پس از آمریکا و چین تبدیل شده‌اند.اگر ایران از ظرفیت‌های داخلی خود به خوبی استفاده کند و در مسیر توسعه اقتصادی قرار بگیرد می‌تواند چشم‌انداز اقتصادی روشنی برای خود متصور شود در غیر این صورت شرایط روز به روز برای ایران سخت خواهد شد.