کاهش تنش‌ها با آژانس از مسیر حقوقی

در ادامه باید اشاره کنیم که حالا حضور بازرسان در ایران برای ارزیابی شدت حملات آمریکا به تاسیسات هسته‌ای یکی از بحث‌های جدید است که در ادامه گزارش به آن خواهیم پرداخت ولی با این حال ایران معتقد است که آژانس باید تضمین بدهد که این اطلاعات در دسترس دشمنان جمهوری اسلامی قرار نخواهد گرفت. در این مورد تهران بارها اعلام کرده است که مسئولان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به‌نوعی اهرم دست آمریکا و تروییکای اروپا است. با همه این حاشیه‌ها و جنجال‌های نظامی-امنیتی بهروز کمالوندی در مصاحبه‌ای معتقد است اگر تهران و آژانس در مسیر حقوقی قرار بگیرند می‌توان با کنار زدن سیاسی بازی به توافقاتی دست پیدا کنیم. در این مورد بیشتر می‌خوانید.

تاکید بر مسیرهای حقوقی

همانطوری که اشاره کردیم در این روزهای حساس طرف‌ها باز هم به‌دنبال راهکار‌های دیپلماتیک هستند. در این مورد بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی معتقد است می‌توان از مسیرهای حقوقی تنش‌ها را با آژانس انرژی اتمی کاهش داد ولی در صورتی که سیاسی کاری غربی‌ها اجازه دهد. او در مورد چالش‌های بازرسی از تاسیسات هسته‌ای به ایرانا گفت: «موضع ما این است در بخش‌هایی از تاسیسات که بعد از جنگ 12 روزه آسیبی ندیده، مسئله‌ای وجود ندارد؛ آژانس می‌تواند اطلاعات لازم را داشته باشد، زیرا این اطلاعات قابلیت سوءاستفاده دشمن ندارد. اما درباره تاسیسات آسیب‌دیده، باید ابتدا به یک تفاهم و توافق برسیم. این امر نیازمند مذاکره است و ظرفیت خود پادمان نیز چنین امکانی را می‌دهد. پیش‌بینی اصلاح موافقت‌نامه نیز وجود دارد؛ هرچند مسیر آن حقوقی است و باید هم در ایران از مسیر مجلس طی شود و هم در آژانس از مسیر شورای حکام و دیگر مراحل قانونی تصویب گردد. این یکی از راه‌هاست. چون این امر قرار است سابقه ایجاد کند چه بسا لازم باشد ما کشورهای دیگر را هم دخیل کنیم؛ زیرا این اتفاق ممکن است برای آنان نیز رخ دهد و نمی‌توانند نسبت به آن بی‌تفاوت باشند».

او در همین مورد ادامه داد: «بنابراین، بخشی از مسئله، جنبه حقوقی دارد. اینکه گفته شود آژانس باید «فردای حمله» فورا به تاسیسات دسترسی داشته باشد، منطقی نیست. اگر با کشورها به‌صورت دوجانبه و خارج از فضای عمومی که ممکن است ملاحظات سیاسی و نگرانی از درگیری با آمریکا داشته باشند؛ گفت‌وگو شود، به‌راحتی این منطق را می‌پذیرند. ابتدا خود ما باید بپذیریم چرا در چنین شرایطی نباید دسترسی داده شود. افزون بر این، قانون مصوب مجلس نیز وجود دارد که تعلیق برخی همکاری‌ها در شرایط تهدید امنیتی را الزام‌آور می‌داند. دلیل آن کاملا روشن است؛ موضوع، موضوع امنیت ملی است».

کمالوندی با اشاره به چالش‌های ساختاری بین ایران و غرب اضافه کرد: «استدلال‌های ما وقتی در بستر حقوقی قرار می‌گیرد کاملاً منطقی است؛ اما وقتی با موضوع برخورد سیاسی صورت می‌گیرد، می‌گویند خیر، همان ماده ۶۸ موافقت‌نامه کفایت می‌کند. البته از نظر حقوقی نیز ظرفیت وجود دارد. اگر اختلاف در تفسیر و اجرا پیش بیاید، مراحل مختلفی وجود دارد که حتی می‌تواند به داوری بین‌المللی ارجاع شود یا در صورت لزوم دیوان بین‌المللی دادگستری مداخله کند. بنابراین اکنون وضع چنین است. یک راه سیاسی باز شده بود که آنها قدر آن را ندانستند. اکنون باید از مسیر حقوقی برای حل مشکلات پیش برویم. باید ضمانتی بگیریم و باید موافقت‌نامه به نحوی تدوین شود که بدانیم از اطلاعاتی که احتمالا به دست می‌آورند سوءاستفاده نخواهند کرد. باید روش‌های دیگری را به جای روش‌های معمولی قرار دهیم؛ روش‌هایی متناسب با شرایط جنگ. برای این‌ها ما فکر کرده‌ایم و آماده پیگیری هستیم. البته این‌ها قطعا جنجال سیاسی ایجاد خواهند کرد و ما منتظر هستیم که دوباره سروصدای سیاسی راه بیندازند که «ایران همکاری نکرد، ایران تعلل می‌کند» و همان حرف‌های تکراری که بارها مطرح کرده‌اند. به هر حال، ما باید از کشور خود دفاع کنیم و می‌توانیم با استدلال‌های دقیق حقوقی دنیا را نیز متقاعد کنیم. زمانی که آنها قاهره را پیشنهاد دادند و مذاکره انجام شد، در حقیقت پذیرفتند که موافقت‌نامه پاسخگوی شرایط فعلی نیست. حتی عنوانی که در توافق قاهره ذکر شده، شرایط پس از جنگ را مشخص کرده است. آنجا پیش‌بینی‌هایی انجام شده و موارد به دو دسته مناطق آسیب‌دیده و ندیده تقسیم شدند».

توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای

اگرچه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا همواره تهدید کرده که اگر تهران به توسعه هسته‌ای خود دست بزند بار دیگر از گزینه نظامی استفاده خواهد کرد ولی ایران همچنان بر توسعه هسته‌ای خود تاکید دارد. در این مورد محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در سخنانی در دانشکده عمران دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه دنیا از اینکه ما به سمت تکنولوژی‌های پیشرفته هسته‌ای برویم نگران است، به گزارش‌های دیوید آلبرایت، از متخصصان هسته‌ای بین‌المللی درباره ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای از جمله دارخوین اشاره کرد و گفت: «ما تصمیم گرفتیم نیروگاه دارخوین را ادامه دهیم و بسازیم و این آنها را نگران کرده است. ساخت نیروگاه اتمی در کشور از نیازهای اساسی در جهت تولید و تامین انرژی است به علاوه در راستای کاهش کربن در جهت اهداف زیست محیطی ما باید به سمت توسعه نیروگاه‌های اتمی برویم و این مختص ایران نیست و در همه جای دنیا حاکم است. ترامپ هم دو ماه پیش اعلام کرد که تعداد نیروگاه‌های اتمی ۴ برابر شود». او در همین مورد ادامه داد: «تمام مسیرهای کشور را برای رسیدن به توسعه انرژی اتمی متاسفانه در سال‌های گذشته محدود کردند و در کشور هم برخی نسبت به این مساله اهتمام نداشتتد. در ۱۴۰۱ پروژه ۲ و ۳ را از سر گرفتیم در حالی که چهار سال بود که این پروژه معطل مانده بود. طرح ۲۰ هزار مگاوات از قبل از انقلاب برای ایران تایید شده بود و قراردادهایی برای اجرای آن بسته شده بود، اما انجام نشد و از ۱۴۰۱ وقتی سند راهبردی سازمان را رونمایی و در دستور کار قرار دادیم تامین و تولید ۲۰ هزار مگاوات در دستور کار ‌قرار گرفت. الان در پنج نقطه ساحلی کار برای توسعه نیروگاه‌های اتمی در حال پیشرفت است و بسته مالی که برای این واحدها در نظر داریم چه برای واحد یکم و چه واحدهای ۲ و ۳ در چارچوب بودجه عمرانی نبوده است بلکه به صورت انتفاعی تامین مالی می‌شوند، اگر چه با تاخیر اما برای رسیدن به این هدف زمین‌ها تملک و شرکت‌ها احداث شدند و این دو پروژه اساسا یک دانشگاه بزرگ است».