رفع فیلترینگ در محاق فراموشی؟

اما پرواضح است که جذاب‌ترین وعده‌ای که شاید کسر قابل‌توجهی از رای‌دهندگان به پزشکیان به‌واسطه آن وعده به مسعود پزشکیان رای دادند مساله رفع فیلترینگ بود. مساله‌ای که نه حسن روحانی در دولتش به سمت حل و فصل آن رفت و نه در دولت رئیس‌جمهور فقید مرحوم رئیسی گامی در جهت آن برداشته شد. به همین دلیل نیز وقتی پزشکیان چنین مساله‌ای را مطرح کرد بخش‌هایی از جامعه از آن استقبال کردند و به وی رای دادند. پس از تشکیل دولت نیز این وعده همچنان از سوی جامعه و رسانه‌ها پیگیری شد و طی 15 ماه گذشته به طور مداوم شخص رئیس‌جمهور، وزیر ارتباطات و سخنگوی دولت به کرات در این خصوص صحبت‌هایی داشته‌اند که دولت موافق رفع فیلترینگ است و تلاش برای تحقق این وعده رئیس‌جمهور ادامه دارد. حتی چندی پیش قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس‌جمهور نیز از خبرهای خوش در زمینه رفع فیلترینگ صحبت کرده بود و روز دانشجو نیز در جمع دانشجویان دانشگاه مشهد گفت: «دکتر پزشکیان به‌شدت مخالف فیلترینگ هستند و فیلترینگ هیچ نفعی برای کشور ندارد. تلاش می‌کنیم تا در جلسات به اجماع برسیم که فیلترینگ را به صورت همیشگی برداریم». اما طی این 15 ماه به‌جز گام اول که رفع فیلتر از واتساپ و گوگل‌پلی بود، شاهد اقدام عملی تازه‌ای از سوی دولت نبوده‌ایم و هر چه بوده اظهار امیدواری‌ و موکول کردن مسائل به آینده بوده است. امروز با گذشت یکسال و 8 هشت ماه از تشکیل دولت، جامعه پرسش‌هایی را مطرح می‌کند مثل اینکه چقدر باید زمان بگذرد تا دولت بخواهد در مسیر تحقق وعده رفع فیلترینگ عمل کند؟ اگر تاکنون وعده رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی تحقق پیدا نکرده، چه مانع یا موانعی بر سر راه دولت وجود داشته است؟ آیا به واقع دولت عزمی برای حل این مشکل دارد و چه میزان در این مسیر تلاش کرده است؟ واقعیت امر بر آن است که گویا دولت نیز به این نتیجه رسیده که وعده رفع رفیلترینگ صرفا از محل دولت تحقق پیدا نخواهد کرد و باید اقدامات فرادولتی و در سطح حاکمیت برای این مهم انجام شود. به همین جهت است که در ادبیات دولتی‌ها تغییری از جنس حواله دادن به آینده دیده می‌شود و از صحبت‌ها از «می‌شود» به «ان‌شاءا... بشود» تغییر کرده است.

* وعده‌ای که به حاشیه رفت

یکشنبه 16 آذر مصادف با روز دانشجو بود که رئیس‌جمهور با حضور در جمع دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی در حوزه رفع فیلترینگ اظهاراتی داشت که انتقادات بسیاری را با خود همراه ساخت. چنانکه برخی مطرح کردند که گویا رویکرد مسعود پزشکیان در خصوص رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی تغییر کرده است. جایی‌که رئیس‌جمهور در پاسخ به اعتراضات برخی دانشجویان در خصوص عدم رفع فیلترینگ اظهار داشت: «یکی از بزرگ‌ترین مشکلات امروز کشور، مساله فیلترینگ است اما نحوه حل کردن آن نیز مساله‌ای جدی است. اینکه من فقط «دستور» بدهم که فیلترینگ حل شود کافی نیست؛ اگر قرار بود با دستور حل شود، همان روز اول دستور می‌دادیم و حل می‌شد. اما دستور داده‌ایم اینترنت‌هایی که سفید است را هم سیاه ‌کنند تا نشان دهند اگر سیاهی ادامه پیدا کند چه بلایی سر مردم می‌آید». نکته اینجا است که گویا رئیس‌جمهور از مواضع سابقش در خصوص لزوم رفع فیلترینگ عقب کشیده و او هم مانند سایرین تقصیر را به گردن بقیه می‌اندازد و از اختیار نداشته خود در دستور برای رفع فیلترینگ می‌گوید. پرسش این است که چگونه یک بازپرس می‌تواند حکم به فیلترینگ تلگرام بدهد، اما رئیس‌جمهور به عنوان نفر دوم کشور و شخص اول اجرایی نمی‌تواند چنین دستوری بدهد؟ خود آقای پزشکیان بارها نسبت به آسیب‌های اجتماعی فیلترینگ و فیلترشکن‌ها و همچنین هزینه هنگفت 20 همتی آن اشاره داشته؛ اما جای تعجب است که چرا اقدامی در جهت حل این مساله نمی‌کند و به جای حل مساله صورت مساله را پاک می‌کند. گویا رئیس‌جمهور فراموش کرده که وعده رفع فیلترینگ به جامعه داده بود نه سفید و سیاه‌کردن خطوط اینترنت. انتظار از رئیس‌جمهوری که از حقوق مردم، بازگشت به مردم و... دم می‌زند تحقق وعده‌ها و در صورت ناتوانی معرفی موانع پیش روی عدم تحقق وعده‌ها است. اینکه گفته شود فقط «دست ما نیست» صرفا توجیهی برای عبور از مساله است. چرا که رئیس‌جمهور می‌تواند همانطور که از ناحیه ریاست شورای عالی امنیت ملی با هماهنگی سران قوا طی مصوبه‌ای قانون حجاب را از دستور خارج و مسکوت گذاشت در مساله رفع فیلترینگ نیز از ناحیه ریاست شورای عالی فضای مجازی مستقیما دستور رفع فیلترینگ دهد یا دست کم موانع و مخالفان برداشته شدن فیلترینگ در کشور را معرفی کند تا جامعه بداند چه کسانی از محل فیلترینگ سود می‌برند. برخی معتقدند این سکوت و بی‌عملی دولت بیشتر به این فرضیه دامن می‌زند که دولت خود از محل فیلترینگ نفع می‌برد؛ اگر نه 15 ماه زمان کمی برای تصمیم و اقدام نیست. نکته اینکه سخنگوی دولت مهرماه در نشست خبری گفته بود: «اگر حمله اسرائیل به ایران انجام نمی‌شد، رفع فیلتر زودتر عملی می‌شد»، حال بیش از 5 ماه از جنگ 12 روزه می‌گذرد و شرایط آرام است و پرسش این است که چرا در شرایط عادی امروز هنوز رفع فیلترینگ صورت نگرفته است؟ دولت یا توانایی تحقق وعده خود را دارد که اخلاقا باید به وعده خود عمل کند و یا با موانعی مواجه است؛ اما آنچه مسلم است مردم رئیس‌جمهور را شفاف و پاسخگو می‌خواهند همانطور که در جریان انتخابات با صراحت و شفافیت از لزوم رفع فیلترینگ صحبت می‌کرد.

* اعلام اسامی مخالفان

یک فعال سیاسی اصولگرا در خصوص مواجهه دولت با مساله رفع فیلترینگ اظهار داشت: آقای پزشکیان یا به لحاظ اعتقادی یا به لحاظ عملی به مدافعان فیلترینگ پیوسته و برداشت من این نیست که ایشان دیگر مخالف فیلترینگ نیست و اقدامی نمی‌کند چون باورش این است که فیلترینگ چیز خیلی خوبی است و هیچ اراده‌ای برای برداشت آن ندارد. اگر جز این می‌بود، نیازی به این مدت زمان نبود. لذا به احتمال زیاد آقای پزشکیان نیز توجیه شده که فیلترینگ چیز خوبی است. محمد مهاجری در خصوص لزوم شفافیت با مردم در مساله رفع فیلترینگ به «آرمان ملی» گفت: به نظر می‌رسد اگر آقای پزشکیان می‌خواست کار را حل کند کار بسیار ساده بود و می‌توانست بگوید این افراد در مسئولیت‌هایی حضور دارند و نمی‌گذارند فیلترینگ را برداریم. آقای قالیباف و حتی رسایی هم گفتند فیلترینگ چیز بدی است، وقتی همه می‌گویند فیلترینگ بد است، دلیل عدم رفع فیلترینگ چیست؟ من فهم دیگری ندارم جز اینکه رئیس‌جمهور اعتقاد قبلی خود را عوض کرده و آنچه را که به مردم در قالب رفع فیلترینگ گفته بود، دیگر قبول ندارد. وی افزود: اگر قبول دارد اسامی افرادی که با خواسته رفع فیلترینگ مخالفت می‌کنند را بگوید. وقتی 85 درصد مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند بدین معنا است که این افراد حق دارند بدانند چه کسانی مخالف رفع فیلترینگ هستند و کمترین کار آقای پزشکیان این است که اسامی این افراد را به رسانه‌ها اعلام کند. وقتی غیرشفاف عمل کنید، هیچ چیزی جز ریزش سرمایه اجتماعی حامیان به دست نخواهد آمد.