عربستان دنبال صلح و ثبات

جغرافیای کشورها ثابت است اما محتوا که تغییر کرد ارزش آن را عوض می‌کند. عربستان در گذشته بیابانی بود که تنها امتیازش وجود کعبه بود که سالانه مسافرانی را به مکه می‌کشاند و اقتصاد عربستان می‌چرخید. اکنون عربستان 40 میلیون جمعیت دارد و حدود 10 میلیون نفر کارگران و کارشناسان خارجی هستند که در این کشور فعالند چون میزان توسعه در حدی است که نیروی انسانی کم دارند. امروز عربستان حداقل تحصلاتش دیپلم است در حالی که در گذشته بی‌سوادی عادی بود. امروز توسعه صنعتی و اقتصادی آنها گاه شدت گرفته و پتروشیمی آنها از ایران که آغازگر تاسیس پتروشیمی در منطقه بود اگر نگوییم جلوتر نیست، عقب‌تر هم قرار ندارد. در صنایعی مانند سیمان و فولاد و غیره نیز پیشرفت کرده و به سوی نانوتکنولوژی هم روی آورده و در اندیشه آن هستند که با استفاده از ثروت خود از روش‌های نو در توسعه و صنعت و نظام آموزشی خود استفاده کنند. چنین کشوری محوریت جهان عرب را از مصر به خود تغییر داده است. اکنون در جهان عرب عربستان و مصر اهمیت ویژه دارند اما عربستان به علت نیاز به منابع و بازارش موقعیت ممتازی دارد و چشم کشورها بازار به آن دوخته شده و با کشورهای پیرامونی خود یعنی کویت و قطر و امارات متحده و عمان یکی از بزرگترین بازارهای پولی جهان را تشکیل داده‌اند. عربستان آزادی اقتصادی دارد و توانمندی استفاده از این استقلال امتیاز بزرگی است. در گذشته عربستان با برجام مخالف بود چون نگران بود که ایران اگر به نظام اقتصادی بین‌المللی رابطه بگیرد، رقیبی برای آنها خواهد شد. اکنون ریاض این مرحله را پشت سر گذاشته و نگران نیست بلکه توسعه اقتصادی عربستان در حدی است که نگران آن است که اگر در منطقه جنگی پدید آید، اقتصاد عربستان آسیب ببیند. اقتصاد این کشور را از خشونت و تنش منطقه‌ای نگران می‌کند. در عین حال از پدید آمدن خشونت در کشور همسایه بزرگ و قدرتمندی مانند ایران نگران است چون می‌ترسد که ترکش‌های درگیری به این کشور آسیب برساند. از این رو نقش عربستان با گذشته تغییر کرده و به صورت جدی علاقه دارد که ایران در مسیر توسعه باقی بماند و سهمی بازار ایران در اختیار عربستان هم قرار گیرد. امروز عربستان خواهان ارتباط، معامله و مبادله با ایران، ترکیه و حتی عراق است که پتانسیل اقتصادی ویژه‌ای دارند. از این روست که در آمریکا تلاش می‌کند که مساله ایران را حل کند و ترامپ نیز واکنش مثبتی به اظهارات ولیعهد عربستان نشان داده است. ایران باید بتواند از موقعیت به وجود آمده استفاده کرده و شرایطی را برای خود به وجود آورد که اقتصادش را از دام تحریم‌های مخرب آزاد کند تا همچنان در مسیر توسعه قرار داشته باشد.

فریدون مجلسی

کارشناس روابط بین‌الملل