نماینده مجلس در گفت‌وگو با «آرمان ملی» مطرح کرد:
تعیین تکلیف افزایش قیمت بنزین
آرمان ملی – صدیقه بهزادپور: پس از اظهارنظر اخیر یک نماینده مجلس، موج جدیدی از نگرانی و التهاب اقتصادی در جامعه شکل گرفته است.
اخبار غیررسمی حاکی از آن است که دولت احتمالاً قصد دارد قیمت بنزین آزاد بدون کارت سهمیه را افزایش دهد، اقدامی که گفته می‌شود به دلیل پایان یافتن منابع ارزی برای واردات سوخت در نظر گرفته شده، هرچند هنوز هیچ تصمیم رسمی و نهایی اعلام نشده، اما انتشار این اخبار به سرعت در رسانه‌ها بازتاب یافته و بحث درباره پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن به صدر اخبار بازگشته است. مسأله افزایش قیمت بنزین، با توجه به تجربه‌های گذشته، همیشه با حساسیت و اعتراض عمومی همراه بوده است. این بار نیز در شرایطی که بسیاری از مردم با دشواری‌های اقتصادی و کاهش قدرت خرید مواجه هستند، کارشناسان و نمایندگان مجلس بر لزوم بررسی دقیق و کارشناسی شده این موضوع تأکید دارند. افزایش قیمت بنزین می‌تواند تأثیر مستقیم بر دیگر بخش‌های اقتصادی، به ویژه حمل و نقل، کالاها و خدمات اساسی و در نهایت معیشت خانوارها داشته باشد. تجربه‌های پیشین نشان داده است که هر تغییر قیمتی بدون برنامه و حمایت مناسب، فشار اقتصادی مضاعفی بر دهک‌های پایین جامعه وارد می‌کند و باعث نارضایتی عمومی و افزایش هزینه زندگی می‌شود. همزمان، برخی گزارش‌ها از افزایش قیمت حامل‌های انرژی دیگر مانند آب و برق در قبوض برخی شهرها حکایت دارند، موضوعی که به نگرانی‌ها درباره فشار اقتصادی افزوده است. در این میان، ضرورت شفاف‌سازی، اطلاع‌رسانی دقیق و اجرای سیاست‌های حمایتی هدفمند بیش از پیش احساس می‌شود. برای بررسی ابعاد این موضوع و پیامدهای احتمالی آن بر جامعه، با رمضانعلی سنگدوینی، نماینده و عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم. در این مصاحبه، او ضمن توضیح درباره شرایط اقتصادی کنونی و حساسیت‌های جامعه نسبت به حامل‌های انرژی، به اهمیت آماده‌سازی زیرساخت‌ها، اطلاع‌رسانی شفاف و اقدامات حمایتی برای دهک‌های آسیب‌پذیر تأکید می‌کند. او به روشنی از چالش‌ها و ابعاد و زمان مناسب افزایش قیمت بنزین و سایر حامل‌های انرژی سخن می‌گوید و تاکید می‌کند که چگونه تصمیمات اقتصادی بدون برنامه‌ریزی جامع می‌تواند بر زندگی روزمره مردم تأثیرگذار باشد.
• افزایش قیمت حامل‌های انرژی و احتمال افزایش قیمت بنزین آزاد، نه سهمیه‌ای، مسأله‌ای است که این روزها بسیار شنیده می‌شود و آقای رسایی هم در مجلس به طور ضمنی از آن خبر دادند. در این باره شما توضیحی می‌توانید بفرمایید.
- در جلسه‌ای که با دو تن از معاونین وزیر نفت داشتیم تاکید بر این بود که افزایش قیمت حامل‌های انرژی، شاید یک رویکرد ضروری با توجه به شرایط کنونی باشد، اما پیش از این باید زیرساخت‌ها اصلاح شود، فرهنگسازی لازم صورت گیرد، اطلاع‌رسانی مناسب به مردم هم انجام شود تا به تدریج در صورت لزوم افزایش قیمت حامل‌های انرژی به خصوص درباره بنزین صورت گیرد هرچند در حال حاضر هم در بسیاری از شهرها و حتی در سطح کل کشور، مردم افزایش قیمت حامل‌های انرژی مانند آب و برق را به شکل محسوس یا نامحسوس در قبوض خود تجربه می‌کنند. تجربه نشان می‌دهد که جامعه نسبت به تغییرات قیمتی بسیار حساس است و هر افزایش، حتی جزئی، می‌تواند اثرات اقتصادی و روانی قابل توجهی ایجاد کند. وقتی مردم ببینند که قیمت‌ها بالا رفته اما معیشتشان تغییری نکرده و حمایت کافی دریافت نکرده‌اند، فشار روانی و نارضایتی شکل می‌گیرد و اعتمادشان به سیاست‌گذاری دولت کاهش می‌یابد. تجربه سال‌های گذشته حاکی از این است که حتی افزایش‌های کوچک در حامل‌های انرژی، می‌تواند باعث نگرانی و ترس عمومی شود و رفتار مصرفی مردم را تحت تأثیر قرار دهد. حالا اگر بخواهیم همین مسیر را برای بنزین ادامه دهیم، باید توجه کنیم که سابقه ذهنی مردم از افزایش قیمت بنزین مثبت نبوده و بنابراین هر اقدام ناگهانی و بدون آماده‌سازی می‌تواند با مقاومت عمومی و فشار اقتصادی شدید بر دهک‌های پایین جامعه همراه شود. اصل کار این است که سیاست‌ها با آمادگی کامل مردم و اقدامات حمایتی مناسب همراه باشد تا اثر واقعی و مؤثر داشته باشد و فشار بر دهک‌های پایین کنترل شود.
• به نظر شما با توجه به شرایط کنونی و ضرورت‌هایی که برای تامین منابع و اعتبارات لازم برای بهبود وضعیت حامل‌های انرژی در کشور اعم از آب، برق، گاز و حتی بنزین لازم است، اولویت بخشی به این امر در کدام با چه بخشی است و چگونه باید در این حوزه اِعمال مدیریت کرد؟
- در این شرایط، آنچه باید اولویت همه باشد، توجه به شرایط دشوار اقتصادی مردم و تمرکز بر حفظ معیشت دهک‌های پایین و گروه‌های آسیب‌پذیر است. قبل از هر تصمیم درباره افزایش قیمت بنزین، باید مطمئن شویم که زندگی این گروه‌ها تحت فشار قرار نمی‌گیرد و معیشتشان حفظ می‌شود. اگر این زیرساخت‌ها فراهم نشود، هر تصمیم قیمتی ممکن است فشار اقتصادی زیادی بر مردم وارد کند و اثرات منفی غیرقابل جبران داشته باشد. یک نکته بسیار مهم دیگر این است که زیرساخت‌ها و تجهیزات مصرف انرژی باید آماده و استاندارد باشند. در بسیاری از روستاها، سیستم‌های آبیاری بسیار فرسوده و ناکارآمد هستند و مقدار زیادی آب هدر می‌رود. اگر بخواهیم مردم را ملزم به کاهش مصرف کنیم اما سیستم‌های موجود کارآمد نباشند، صرفه‌جویی واقعی اتفاق نمی‌افتد. همچنین در شهرهایی با آب و هوای گرم، مردم ممکن است کولرها یا بخاری‌های پرمصرف داشته باشند و حتی اگر بخواهند صرفه‌جویی کنند، بدون تجهیزات استاندارد نمی‌توانند مصرف انرژی را کاهش دهند. بنابراین، قبل از هر اقدام قیمتی یا فرهنگسازی، باید زیرساخت‌ها و تجهیزات مناسب در اختیار مردم قرار گیرد تا اثر اقدامات واقعی شود. در حقیقت حتی اگر بخواهیم صرفاً اطلاع‌رسانی یا فرهنگسازی انجام دهیم، بدون تجهیزات استاندارد و آموزش کافی، این اقدامات تأثیر عملی نخواهد داشت. به عنوان مثال، اگر کولرهای گازی کم‌مصرف یا بخاری‌های استاندارد در دسترس مردم نباشد، صرفه‌جویی واقعی ممکن نیست. همچنین مصالح ساختمانی و عایق‌بندی ساختمان‌ها باید به گونه‌ای باشد که گرما یا سرما هدر نرود تا مصرف انرژی کاهش یابد. وقتی مردم این زیرساخت‌ها و تجهیزات را داشته باشند، اقداماتی مانند اطلاع‌رسانی و اصلاح قیمت‌ها می‌تواند واقعاً مؤثر باشد و فشار اقتصادی را کاهش دهد.
وقتی مردم ببینند که قیمت‌ها بالا رفته اما معیشتشان تغییری نکرده و حمایت کافی دریافت نکرده‌اند، فشار روانی و نارضایتی شکل می‌گیرد و اعتمادشان به سیاست‌گذاری دولت کاهش می‌یابد
- در مورد افزایش قیمت بنزین، اگر قرار باشد همراه با توضیح و تخصیص یارانه‌های عادلانه انجام شود، ممکن است این اقدام قابل قبول باشد. اما اگر بدون سیاست حمایتی و بدون پوشش کامل مردم انجام شود، فشار اقتصادی زیادی ایجاد می‌کند و اثرات تورمی آن به بخش‌های دیگر جامعه منتقل می‌شود. الان تقریباً تنها نیمی از مردم به شکل مستقیم از بنزین استفاده می‌کنند. اگر قیمت بنزین افزایش یابد، فقط همین ۵۰ درصد تحت فشار قرار می‌گیرند و تبعات آن بر سایر کالاها و خدمات نیز به کل جامعه منتقل خواهد شد. تجربه گذشته نشان داده است که افزایش قیمت بدون حمایت کافی، باعث فشار اقتصادی بر مردم و نارضایتی عمومی می‌شود و حتی ممکن است اثرات بلندمدت بر رفتار مصرفی و اعتماد مردم به سیاست‌های دولتی داشته باشد. بنابراین، اصل کار این است که ابتدا زیرساخت‌ها آماده شود، اقدامات حمایتی و یارانه‌ای هدفمند فراهم شود، اطلاع‌رسانی شفاف انجام گیرد، و بعد تصمیم‌گیری درباره افزایش قیمت‌ها صورت گیرد. تنها در این صورت است که سیاست‌های اصلاح قیمت انرژی می‌تواند هم مؤثر باشد و هم عادلانه، بدون اینکه دهک‌های پایین جامعه قربانی فشار اقتصادی شوند. اگر بخواهیم هر اقدامی برای حامل‌های انرژی انجام دهیم، چه افزایش قیمت، چه تغییر یارانه‌ها یا هر سیاست دیگری، برای اینکه این تغییرات به نتایج منطقی و قابل قبول در جامعه منجر شود، ابتدا باید اقدامات حمایتی برای طبقات آسیب‌پذیر فراهم شود. اولین قدم در این مسیر، اطلاع‌رسانی دقیق و اجرای کامل کالابرگ‌هاست؛ چیزی که هنوز به دلایل مختلف، دولت موفق نشده آن را به شکل مطلوب پیاده کند. تا وقتی زیرساخت‌های حمایتی فراهم نباشد، چطور می‌توان انتظار داشت که افزایش قیمت بنزین یا سایر حامل‌های انرژی بدون ایجاد چالش‌های جدی قابلیت اجرا داشته باشد؟
وقتی مردم ببینند که قیمت‌ها بالا رفته اما معیشتشان تغییری نکرده و حمایت کافی دریافت نکرده‌اند، فشار روانی و نارضایتی شکل می‌گیرد و اعتمادشان به سیاست‌گذاری دولت کاهش می‌یابد
• شما چندبار به اصلاح زیرساخت‌ها برای اصلاح قیمت انرژی در قالب‌های مختلف برق، آب، گاز و... اشاره کردید، در این رابطه بجز فرهنگسازی و یا تخصیص کالابرگ و بسته‌های حمایتی به نظرتان چه پیش‌نیازهای دیگری برای اجرای طرح اصلاح قیمت‌ها در این بخش نیاز است؟
- وقتی به مصرف انرژی نگاه می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که مردم چه تجهیزاتی در خانه‌هایشان استفاده می‌کنند؛ مثل وسایل گازسوز، برق و آب، بخاری‌ها، کولرها و حتی مصالحی که در ساختمان‌ها به کار رفته است. این وسایل و تجهیزات تعیین‌کننده میزان مصرف انرژی هستند و اگر استاندارد و بهینه نباشند، هیچ اقدامی برای کاهش مصرف واقعی نتیجه‌بخش نخواهد بود. حتی اگر بخواهیم از مردم بخواهیم مصرف انرژی‌شان را کاهش دهند، باید ابتدا مطمئن شویم که تجهیزات مناسب و استاندارد در اختیار دارند. بدون این زیرساخت‌ها، فرهنگسازی یا حتی تغییر قیمت‌ها نمی‌تواند تأثیر واقعی داشته باشد و ممکن است فشار غیرمنصفانه‌ای به مردم وارد شود. در بسیاری از روستاها، سیستم‌های آبیاری فرسوده است و مقدار زیادی آب هدر می‌رود. در شهرهایی با آب و هوای گرم، اگر کولرهای استاندارد و کم‌مصرف در اختیار مردم قرار نگیرد و آموزش مناسب داده نشود، صرفه‌جویی عملی نمی‌شود. بنابراین، برای مدیریت مصرف انرژی، باید تجهیزات استاندارد و کم‌مصرف در دسترس مردم باشد تا مصرف واقعی کاهش پیدا کند.
• زمان مناسب و پیش‌شرط لازم برای اصلاح قیمت بنزین از نظر شما چیست؟ آیا این افزایش قیمت تا پایان سال جاری رقم می‌خورد؟
- قطعاً در مورد بودجه امسال هم می‌دانیم که افزایش قیمت بنزین گنجانده نشده و برنامه‌ای برای آن وجود ندارد. فعلاً هیچ اقدامی در این زمینه انجام نمی‌شود. اما دولت در این فاصله زمانی باید زیرساخت‌ها را آماده کند و بسته‌های حمایتی را فراهم نماید تا اگر در آینده اقدامی صورت گرفت، از بروز فشار و آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی جلوگیری شود. اگر قرار است افزایش قیمت بنزین یا هر حامل انرژی دیگری اعمال شود، تمام سیاست‌ها باید با رعایت عدالت اجتماعی، اطلاع‌رسانی شفاف، آماده‌سازی زیرساخت‌ها و حمایت واقعی از دهک‌های پایین همراه باشد. تنها در این شرایط است که اصلاح قیمت انرژی می‌تواند هم کارآمد باشد و هم اثرات منفی اقتصادی و اجتماعی را به حداقل برساند. تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که اگر افزایش قیمت بدون برنامه و اطلاع‌رسانی انجام شود، مردم دچار سردرگمی و نارضایتی می‌شوند و فشار اقتصادی بر زندگی روزمره آنها افزایش می‌یابد. بنابراین، سیاست‌گذاری موفق نیازمند ترکیبی از آموزش، فرهنگسازی، آماده‌سازی زیرساخت‌ها، یارانه‌های هدفمند و اطلاع‌رسانی شفاف است تا اثرات اقتصادی و اجتماعی مدیریت شده باشد و مردم درک کنند که این اقدامات در راستای منافع بلندمدت جامعه است. در مجموع، هر اقدام در زمینه افزایش قیمت حامل‌های انرژی باید با رویکردی جامع، عادلانه و هدفمند انجام شود، به طوری که فشار اقتصادی بر طبقات پایین کاهش یابد و اصلاحات واقعی در مصرف انرژی ایجاد شود. بدون چنین آماده‌سازی و سیاست‌های حمایتی، افزایش قیمت بنزین یا سایر حامل‌ها نه تنها مؤثر نخواهد بود، بلکه می‌تواند مشکلات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای ایجاد کند. در نهایت اینکه آن چیزی که از همه چیز مهمتر است اینکه معیشت مردم تامین شود و در این بین از اقشار آسیب پذیر جامعه حمایت شود. در حقیقت تا قبل از اینکه حداقل اقدامات مانند توزیع کالابرگ که قرار بود در آبان ماه صورت گیرد انجام شود، هرگونه اقدامی دراین زمینه اشتباه است، از طرف دیگر هم در بودجه هم مسأله افزایش قیمت بنزین در سال جاری، جایی ندارد و به این ترتیب پرداختن به این مسأله تا پایان امسال حداقل منتفی است و پس از آن هم باید دولت با تجربه و اجرای پیش شرط‌ها به طور کارشناسی شده به آن بپردازد.
ارسال نظر