«آرمان ملی» در گفت‌وگویی مطرح می‌کند
مصائب پاستور برای کوچکسازی
آرمان ملی- گروه سیاسی: تعیین اندازه و نقش دولت همواره یکی از موضوعات اصلی حکمرانی بوده است. دولت‌ها در دوره‌های مختلف، بسته به شرایط اقتصادی و اجتماعی، گاهی به سمت گسترش حضور خود در اقتصاد و ارائه خدمات عمومی رفته‌اند و گاهی نیز ضرورت کوچکسازی و کاستن از تصدی‌گری‌ها را احساس کرده‌اند.
در دوران بروز چالش‌ها، افزایش نقش دولت اغلب اجتناب‌ناپذیر بوده و به ایجاد زیرساخت‌ها و رفع نیازهای فوری جامعه کمک کرده است اما تداوم این روند، به شکل‌گیری ساختارهای اداری سنگین، افزایش هزینه‌ها و کاهش بهره‌وری انجامیده است. در مقابل، تلاش‌ها برای چابکسازی و واگذاری امور به بخش خصوصی نیز با مقاومت گروه‌های ذی‌نفع، ضعف نظارت و نگرانی از کاهش عدالت اجتماعی روبه‌رو بوده است. همانطوری که بعد از اجرای اصل 44 قانون اساسی شاهد ناموفق آنچه خصوصی‌سازی نام دارد شده است. این فراز‌ونشیب‌ها نشان می‌دهد کوچکسازی دولت صرفا یک تصمیم اداری نیست، بلکه فرآیندی پیچیده و زمان‌بر است که نیازمند عزم سیاسی، شفافیت و جلب اعتماد عمومی است. تجربه کشورها حاکی از آن است که موفقیت در این مسیر تنها زمانی تحقق می‌یابد که کاهش تصدی‌گری با تقویت نقش حاکمیتی، مبارزه با فساد و ارتقای کارآمدی همراه باشد. به بیان دیگر، کوچکسازی دولت یک اقدام اقتصادی صرف نیست، بلکه ضرورتی برای توسعه پایدار به شمار می‌رود. همواره دولت‌ها در ادوار اخیر به‌دنبال کوچکسازی دولت و کاهش هزینه‌های جاری این نهاد هستند ولی هرباری با پایان دوره مسئولیت‌شان مشاهده می‌کنیم که نه‌تنها دولت کوچک‌تر نشده است بلکه همچنان در حال فربه‌شدن و بلعیدن بودجه‌های کشور است. در ادامه این گزارش با یکی از تحلیل‌گران مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم. پیرموذن در این مورد معتقد است به‌دلیل اینکه پزشکیان شخصی ضدفساد است می‌تواند چابکسازی دولت را به سرانجام برساند.
دولت پزشکیان ضدفساد است
کمال‌الدین پیرموذن، تحلیل‌گر مسایل سیاسی و نماینده ادوار مجلس شورا در واکنش به تلاش دولت برای چابکسازی دولت به خبرنگار «آرمان ملی» می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین مباحث حکمرانی در جهان نوین، موضوع چابکسازی دولت و حرکت به سوی ساختاری کارآمد، شفاف و پاسخگو است. در بسیاری از کشورها، گسترش بیش از حد بدنه دولت منجر به ایجاد بروکراسی پیچیده، هزینه‌های سنگین اداری و کاهش بهره‌وری شده است. از این‌رو، کوچکسازی به معنای کاهش تصدی‌گری‌های غیرضروری و واگذاری فعالیت‌های قابل انجام توسط بخش خصوصی یا نهادهای عمومی غیردولتی، به‌عنوان یکی از پیش‌شرط‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی مطرح می‌شود». او در همین مورد و با اشاره به موانعی که پیش‌پای دولت‌ها قرار دارد، ادامه می‌دهد: «با این حال، این مسیر همواره با چالش‌های متعددی مواجه است. یکی از مهم‌ترین موانع، فشار گروه‌های خاص و ذی‌نفعانی است که منافع خود را در بزرگ بودن دولت و استمرار تصدی‌گری‌های آن جست‌وجو می‌کنند. این گروه‌ها ممکن است شامل کارکنان مازاد، مدیران میانی، یا حتی شرکت‌ها و بنگاه‌هایی باشند که از رانت و قراردادهای دولتی بهره‌مند می‌شوند. در چنین شرایطی، هرگونه اصلاح ساختار دولت با مقاومت‌های جدی و حتی فشارهای سیاسی و اجتماعی همراه خواهد بود. علاوه بر این، ضعف در نظام‌های نظارتی و فقدان شفافیت نیز می‌تواند فرآیند کوچکسازی را از مسیر اصلی منحرف کرده و به‌جای کاهش هزینه‌ها، زمینه‌ساز شکل‌گیری ناکارآمدی‌های جدید شود». نماینده ادوار مجلس شورا چابکسازی را یک لازمه دانست و اضافه می‌کند: «از سوی دیگر، برای رسیدن به توسعه پایدار، چابکسازی دولت ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. دولت چابک به معنای دولتی است که ضمن حفظ نقش حاکمیتی خود در سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و نظارت، از ورود به فعالیت‌های اجرایی غیرضروری پرهیز کرده و تصمیم‌گیری‌های سریع، هماهنگ و متکی بر داده‌های دقیق داشته باشد. توجه داشته باشید که موفقیت در این مورد نیاز به رئیس دولتی ضد فساد دارد که باتوجه به سابقه پزشکیان او می‌تواند در جدال با مافیا و تندروها موفق باشد».
دشواری کوچکسازی دولت
رئیس دولت چهاردهم هم همانند رئیس‌جمهورهای ادوار اخیر همچنان به‌دنبال کوچک‌ترکردن دولت هستند ولی همانطوری که اشاره کردیم با دولت‌های فربه‌تر روبه‌رو شدیم. در همین مورد باتوجه به گذشتن دولت پزشکیان از مرز یک‌سالگی طرح‌های جدیدی را در این مورد مشاهده می‌کنیم. در همین مورد مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ۲۰ شهریور در سفری یک‌روزه به استان اردبیل در جمع اعضای شورای برنامه‌ریزی و توسعه این استان، با طرح پرسشی درباره علت وجود تورم در اقتصاد ایران، گفت: «مهم‌ترین عامل تورم ما (دولت) هستیم. دولت بیش از حد بزرگ شده است؛ ما هم پول و درآمد نداریم و همه را خرج یک دولت بزرگ می‌کنیم. هرجا هم کم‌وکسر می‌آوریم پول چاپ می‌کنیم و همین تورم ایجاد می‌کند. خدمت آقا و نمایندگان هم عرض کردم به ما اجازه دهند کارمند ما ساعت ۹ بیاید و ساعت ۱۳ برود. لازم نیست ساعت ۷ بیاید و ساعت ۱۴ یا ۱۵ و ۱۶ برود. کاری انجام نمی‌دهیم؛ کار نداریم که انجام دهیم ولی گاز و برق و آب هم مصرف می‌کنیم. واقعا صادقانه صحبت کنیم که چکار می‌کنیم که این‌همه وقت می‌گذاریم؟ فقط برق را مصرف می‌کنیم، بعد می‌گوییم کم آوردیم. رهبری انقلاب در جلسه‌ای که چندروز پیش خدمتشان بودیم تاکید کردند اسراف نکنیم» در ادامه این اظهارات رئیس‌جمهوری واکنش‌برانگیز شد. محمود واعظی، از چهره‌های جریان اعتدالی با تأکید بر اینکه کوچکسازی دولت روند دشواری خواهد بود و منابع حاصل از این اصلاح باید در شرایط سخت کنونی صرف سازندگی و اجرای پروژه‌های حیاتی کشور شود، گفت: «کوچکسازی باید به نحوی انجام شود که دولت در حین اجرا دچار بی‌ثباتی نشود، مدیران میانی احساس بلاتکلیفی نکنند و فعالیت‌های جاری کشور معطل نماند. این اقدام باید کاملا کارشناسی شده و مبتنی بر برنامه‌ریزی دقیق علمی صورت گیرد. همان‌گونه که نظریه سرمایه اجتماعی یادآور می‌شود، موفقیت چنین اصلاحاتی تنها زمانی تضمین می‌شود که اعتماد عمومی و حمایت مردمی را داشته باشد. این دولت نیز تلاش‌هایی برای حذف نهادهای غیرضروری و فاقد کارکرد مؤثر انجام داد، اما لابی‌های قدرت که از این نهادها تمام‌قد حمایت می‌کردند، تحقق این اصلاحات سازنده را متوقف می‌ساختند». قائم مقام حزب اعتدال و توسعه در همین مورد ادامه داد: «این امر نیازمند حمایت اجتماعی و همراهی مردم و نهادهای ذیربط است. همچنین ضروری است آن نهادهای حامی نیز متقاعد شوند که در شرایط خاص کنونی، هیچ راهی جز چابک و کوچک‌کردن دولت و صرف بودجه عمومی در حوزه‌های اولویت‌دار کشور متصور نیست».
ارسال نظر