بحران انرژی میراث دولت سیزدهم برای پزشکیان

هر چند که اخیرا علی‌آبادی وزیر نیرو گفته برای قطعی برق برنامه‌ریزی کرده‌ایم که دیگر شاهد قطعی برق نباشیم؛ اما از آنجایی‌که از حرف تا عمل بسیار فاصله است نمی‌توان به طور قطعی این گفته را پذیرفت و در عمل باید دید این گفته تا چه میزان صادق است. با این حال اگر به واقع بخواهیم نگاه نیک و ژرف‌اندیشانه‌ای به مساله ناترازی‌ها داشته باشیم باید این مساله را از دولت سیزدهم سیدابراهیم رئیسی پی بگیریم. جایی‌که با وجود انتقادات بسیار در سال 1402 به بحث ناترازی‌ها در دولت رئیسی اما دولتمردان وقت با نوعی فرافکنی این مساله را کتمان می‌کردند و برای اینکه در جامعه نارضایتی از بابت قطع برق ایجاد نشود برق واحدهای صنعتی را قطع و به واحدهای مسکونی می‌دادند. همین امر نیز باعث شد تا در درازمدت ناترازی گسترده‌ای در برق ایجاد شود چنانکه به گفته فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت پزشکیان؛ دولت چهاردهم کار خود را با 18 هزار مگابایت ناترازی در برق آغاز کرد. اما نکته مهم اینجا است که انتقادات در این حوزه به دولت فعلی یعنی دولت پزشکیان وارد می‌شود. البته که دولت پزشکیان و به‌ویژه وزارت نیروی آن نیز در بروز چنین شرایطی بی‌تقصیر نیست و به اندازه خود باید پاسخگوی شرایط بوجود آمده باشد.

*علل و عوامل ناترازی‌ها

اما جدای از عملکرد دولت در حوزه ناترازی‌ها و خاموشی، بخش مهمی از منتقدان به این وضع کسانی هستند که خود از مسببان شرایط فعلی در جامعه هستند. افرادی که خود پایه‌‌گذار ناترازی در دولت گذشته بودند و با قطع برق 70 درصد واحدهای تولیدی و صنعتی باعث ایجاد ناترازی شدند تا جایی‌که امروز تبعات آن را مشاهده می‌کنیم. نکته جالب اینکه آنهایی که تا دیروز رفع ناترازی‌ برق را به‌عنوان دستاورد بزرگ رئیسی فریاد می‌زدند چرا امروز هم سینه خود را سپر نمی‌کنند که از آن اقدامات دفاع کنند و تبعات آن اقدامات را بپذیرند. جالب اینکه اینها در فرار به جلو و فرافکنی آشکار شرایط فعلی را به عملکرد دولت پزشکیان ربط می‌دهند. گرچه مدت‌ها پیش به این نکته نیز اشاره کرده بودیم که آنچه دولت چهاردهم تحویل گرفته کشوری با ۲۵ درصد کسری برق در تابستان، حدود ۴۰ درصد کسری گاز در زمستان، ۲۵درصد کسری بنزین بوده است. این گزاره جایی جالب‌تر می‌شود که وزیر نیروی پزشکیان که خود وزریر صمت دولت رئیسی بوده نیز با صحبت از خزانه خالی مهر تاییدی بر آنچه گفته شده می‌زند. عباس علی‌آبادی سه‌شنبه با حضور در مجلس در پاسخ به اینکه پیش‌بینی شرایط خاص آب و برق از قبل توسط وزارت نیرو انجام نشده است، گفت: «اتفاقا این کار انجام شده است. یکی از دلایلی که متمایل به حضور در دولت نبودم، این بود که می‌گفتم وضعیت خوب نیست. همه شما می‌دانید. وضعیت بسیار بد بود. صنایع خاموش بود. من وزیر صمت بودم. در تابستان آخر (۱۴۰۲) ملاحظات بسیاری وجود داشت که آنها را در نظر گرفتیم. حتی اقدامی که دشمن انجام داد در حوزه خطوط گاز، جایی اعلام نکردم. می‌دانید که آن اقدام چه بود البته جلسه علنی است و مایل نیستم اطلاعاتی که نباید مطرح شود را باز کنم. آنچه که ما تحویل گرفتیم، مخازن خالی بود. امسال همکاران من در وزارت نفت، مخازن را به وضعیت خوبی رساندند. البته ما در این حوزه فقط وظیفه پیگیری داریم.» البته که این اظهارات علی‌آبادی چیزی از انتقادات نسبت به عملکردش کم نمی‌کند. چنانکه محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه بودجه مجلس نیز در صحن علنی بیان داشت: «من فکر می‌کنم مشکل اساسی در عدم اعتقاد شما (عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو) به مردم است؛ حضرت‌عالی زمانی‌که مپنا هم بودید یک انحصاری را ایجاد کردید نگذاشتید بخش خصوصی وارد شود. ما امروز بخشی از این ناترازی را مدیون مدیریت حضرت‌عالی در مپنا هستیم الان هم که در وزارت نیرو هستید مجدد هیچ اعتقادی نه به قانون برنامه هفتم دارید نه به مردم.» البته باید اذعان داشت که با تغییر علی‌آبادی نیز اتفاق خاصی نخواهد افتاد بلکه باید مدیران میانی مانده از دولت سیزدهم در وزارتخانه تغییر کنند تا بتوان با آمدن مدیری توان تغییرات در جهت مثبت رقم زد.

*دولت رئیسی و تشدید ناترازی

یک چهره سیاسی اصولگرا در خصوص مساله ناترازی‌ها اظهار داشت: به نظرم دولت رئیسی در تعمیق و تشدید ناترازی مقصر اول شرایط موجود است و اگر بخواهیم درست دنبال کنیم وزیر نیروی دولت قبل باید به‌عنوان ترک فعل و عدم اجرای قوانین و مقررات حوزه انرژی محاکمه شود. مهدی عرب صادق به «آرمان ملی» گفت:‌ آقای محرابیان چهارده مورد بی‌قانونی عمده داشت که اینها باعث رقم‌خوردن تشدید ناترازی در کشور شد و آمدند در دولت سیزدهم مراجع تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز کشور را دچار سردرگمی کردند. یعنی اطلاعات غلط می‌دادند. یعنی در شرایطی که صنعت ما کاملا خاموش بود خاموشی را از خانه به کارخانه می‌برند که خاموشی را کتمان و پنهان کنند و بعد هم عدد‌سازی می‌کردند. این فعال اقتصادی افزود: یعنی نیروگاه‌های کاغذی در دولت آقای رئیسی در واقع باعث کتمان حقیقت در موضوع ناترازی برق شد و باعث شد که این مساله به حوزه گاز هم کشیده شود. وی ادامه داد: فی‌الواقع ما الان نباید ناترازی گاز داشته باشیم علت‌العلل ناترازی گاز در بحث ناترازی برق و تلفات بسیار بالای شبکه برق و راندمان بسیار پایین ظرفیت نیروگاهی است. عرب صادق بیان کرد: در دوره آقای رئیسی راندمان شبکه نیروگاهی افت پیدا کرد، تلفات شبکه افزایش پیدا کرد شیب ساخت نیروگاه کاهش پیدا کرد و عملا موضوع ناترازی کتمان و پنهانشد. می‌شود گفت چهل تا چهل و پنج درصد از تورم امروز در کشور ما ناشی از ناترازی برقی است که در دولت رئیسی تشدید شد. وی اظهار کرد: البته که آقای علی‌آبادی هم در وزارت نیرو ادامه همان راه را رفت چون بدنه مدیریتی وزارت نیرو همان بدنه قبل است و همان کسانی‌که محرابیان را هدایت می‌کردند همچنان حضور دارند و امروز علی‌آبادی را هدایت می‌کنند و طبیعتا تا زمانی‌که این تغییرات ساختاری اتفاق نیفتد و اصلاحات قانونی که خاستگاهش در مجلس است ایجاد نشود این بحران وجود خواهد داشت و امیدوارم به فاجعه نرسد. ما لازم هست که در برنامه توسعه بازنگری کنیم. برنامه هفتم توسعه ما در بحث انرژی ناتراز است و حتی اگر تمام اهداف برنامه هفتم توسعه اجرا و عملی شود و بازهم ناترازی معنادار و قابل‌توجهی خواهیم داشت.