بحران در ناسا و پنتاگون

انتشار تنش میان ترامپ و ماسک و حملات لفظی این دو به یکدیگر که اواخر هفته گذشته، طوفانی به پا کرد، آهسته آهسته پیامدهای عمیق آن در حال آشکار شدن است. اگر نگاهی ساده و گذرا به آنچه اتفاق افتاد، داشته باشیم، یک طرح بودجه‌ای و مالی به نام «لایحه بزرگ و زیبا» نقطه شروع اختلافات بین رئیس‌جمهور آمریکا و میلیاردر فناور بود. لایحه‌ای که راهبرد کلان مالی ایالات متحده را در چند سال آینده مشخص می‌کند. در نظر گرفتن معافیت‌های مالیاتی، کم کردن بودجه‌های خدمات بهداشت، درمان و رفاهی، افزایش بودجه‌های نظامی و امنیتی و... از جمله محورهای اصلی این لایحه است. اما فراتر از دلیل تنش اخیر، پیامدهای سیاسی، فضایی و دفاعی این کشمکش در آینده بیشتر خودنمایی خواهد کرد. از لحاظ سیاسی، ایلان ماسک اندکی پس از آنکه دونالد ترامپ در تیرماه سال گذشته در یک گردهمایی انتخاباتی در ایالت پنسیلوانیا هدف شلیک گلوله قرار گرفت و زخمی شد، حمایت خود را از او اعلام کرد و تا پایان کارزار مبارزات انتخابات ریاست جمهوری سال 2024، 250 میلیون دلار برای پیروزی دونالد ترامپ هزینه کرد. موردی که در این حملات لفظی، ماسک به آن اشاره و در شبکه ایکس نوشت: «بدون من، دونالد ترامپ انتخابات را می‌باخت، دموکرات‌ها کنترل مجلس نمایندگان را هم در دست می‌گرفتند.» این یادآوری کمک، برای رئیس‌جمهور آمریکا که از شخصیت خودشیفته برخوردار است، بسیار گران تمام شد و واکنش ترامپ را در پی داشت به‌طوری که رئیس‌جمهور ایالات متحده در مصاحبه با ان‌بی‌سی نیوز، گفت که اگر ایلان ماسک به نامزدهای دموکرات کمک مالی کند، با «عواقب بسیار جدی» روبه‌رو خواهد شد. اما فراتر از جنبه سیاسی، این تنش، پیامدهای فضایی و دفاعی خواهد داشت، به‌طوری که رئیس‌جمهور ایالات متحده تهدید کرده که تمام قراردادهای دولتی را با شرکت‌های زیر نظر ایلان ماسک لغو خواهد کرد. در واکنش، غول فناور هم که شرکت هوافضای «اسپیس ایکس»، (طراح، تولید و پرتاب کننده موشک‌ها و فضاپیماهای پیشرفته) را در اختیار دارد، اعلام کرد که به «ناسا» (آژانس فضایی ایالات متحده) حق استفاده از فضاپیمای «دراگون»، را نخواهد داد. فضاپیمایی که در قالب دو نسخه سرنشین‌دار و باری فعال است و نقش کلیدی در ادامه عملیات‌های تحقیقات ایستگاه فضایی بین‌المللی دارد. اینگونه است که برنامه فضایی آمریکا که زمانی نماد جاه‌طلبی تزلزل ناپذیر و رهبری جهانی بود، اکنون در لبه بحران قرار گرفته، به‌طوری که آژانس فضایی ایالات متحده برای حیاتی‌ترین ماموریت‌های خود به یک شرکت خصوصی وابسته است. در کنار دغدغه‌های ناسا، نگرانی‌های پنتاگون (وزارت دفاع) هم افزوده شده است. اجرای طرح سپر دفاع موشکی، موسوم به «گنبد طلایی»، برنامه بلند پروازانه رئیس‌جمهور ایالات متحده برای محافظت از خاک آمریکا، اکنون زیر سوال رفته است. گنبد طلایی که در حقیقت سپر دفاع موشکی فضا پایه است، از طریق حسگرهای موجود در ماهواره‌های مستقر در مدار زمین، شلیک موشک‌های بالستیک و کروز که خاک ایالات متحده را هدف قرار داده‌اند را شناسایی و از همان نقطه رهگیری و نابود می‌کند. با توجه به اینکه بیش‌ترین شمار ماهواره‌های موجود در مدار زمین متعلق به شرکت اسپیس ایکس است، با تنش میان ترامپ و ماسک، به نظر می‌رسد اجرای این پروژه دفاعی هم با مشکلات جدی روبه‌رو شده است. مجموع این موضوعات، نگرانی‌هایی را میان سیاستمداران برانگیخته است. «مایک جانسون»، رئیس‌جمهوریخواه مجلس نمایندگان با لحنی هشدار گونه در مصاحبه با ای‌بی‌سی نیوز گفت: «کاری که من سعی می‌کنم انجام دهم این است که مطمئن شوم همه این مسائل به سرعت حل و فصل شود. امیدوارم که این دو غول (ترامپ و ماسک) بتوانند با هم آشتی کنند.» به‌رغم اینکه جنبش طرفداران سفت و سخت دونالد ترامپ موسوم به «ماگا» (عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم) و رهبر معنوی آن «استیو بنن»، در یک موضع بسیار افراطی و رویا گونه، خواستار اخراج ایلان ماسک از آمریکا، به دلیل اینکه از آفریقای جنوبی به ایالات متحده مهاجرت کرده، شده‌اند، اما فضای کلی به گونه‌ای است که بسیاری از جمهوریخواهان در کنگره که درک عمیق‌تری از شرایط نامساعد دارند، سعی می‌کنند از شعله ور شدن بیشتر آتش خشم و کینه، جلوگیری کنند تا ببینند در آینده چه پیش خواهد آمد.

محمد انیسی طهرانی

کارشناس روابط بین‌الملل