لایحه‌ای سرگردان

دستگاه‌های فرهنگی زیادی نیز برای گسترش هرچه بیشتر فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه تلاش کرده‌اند اما به‌دلایل مختلف امروز  برخی رویکرد دیگری دارد و در این خصوص با دیدگاه حاکم یا نهادهای فرهنگی اختلاف‌نظر دارند. از طرفی طی دهه‌های گذشته بسیار این معنا نیز مطرح شده است که حجاب مساله‌ای فرهنگی است و باید با نگاهی فرهنگی بدان نگریست اما بارها دیده شده که در نهایت نه رویکرد فرهنگی که برخورد قهری با این مساله صورت گرفته و در جامعه نیز نتیجه عکس داده است. حال اینکه لایحه‌ای نیز که تحت عنوان عفاف و حجاب میان دولت، مجلس و شورای نگهبان در رفت و آمد است بیش از اینکه از جنبه فرهنگی و فرهنگ‌سازی به این موضوع بپردازد بیشتر جنبه سلبی و عقوبتی را در نطر گرفته است. چنانکه یکی از موضوعاتی که نقدهای زیادی را به سمت این لایحه برده بحث جریمه مالی برای افراد کم حجاب و بحث گشت ارشاد بوده که همچنان نیز ادامه دارد. به نظر می‌رسد حال که گفته شده طرح عفاف و حجاب از امروز مجددا اجرا خواهد شد اگر مقداری با نگاه فرهنگی و  ایجابی با این مساله برخورد شود شاید در نتیجه نهایی موثر بیفتد.

*لایحه عفاف و حجاب از آغاز تاکنون

لوایح مختلفی در میان مجلس و دولت سرگردانند و هنوز به نتیجه قطعی نرسیدند که یکی از مهم‌ترین آنها لایحه عفاف و حجاب است که اگر بگوییم نمایندگان مجلس یازدهم بخش مهمی از زمان خود را صرف این لایحه کرده‌اند سخنی به اغراق نرفته است. لایحه‌ای که پس از گذشت یکسال و چند ماه هنوز به سر منزل مقصود نرسیده است و همچنان نهایتی برای آن دیده نمی‌شود. لایحه‌ای که زمان ارائه از سوی قوه قضائیه هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که مجلس بدین حد برای اصلاح آن مته به خشخاش بگذارد. با این حال ابتدا تصور می‌شد در صحن علنی مجلس به بحث و بررسی گذاشته خواهد شد اما در تاریخ 22 مردادماه سال گذشته در عین ناباوری با رای موافق نمایندگان اصل اصل هشتاد و پنجی شد و برای بررسی جزئیات به کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس رفت. اتفاقی که هر چند نمایندگان را راضی کرد اما با مخالفت جامعه و کارشناسان امر روبه‌رو شد. اما به هر جهت پس از بررسی‌های لازم در کمیسیون مربوطه لایحه به مجلس و برای رای‌گیری آمد و اواخر شهریورماه تصویب شد که برای مدت 3 سال به‌صورت آزمایشی اجرا شد. لایحه‌ای پرابهام که شاید مهم‌ترین بخش آن به جریمه‌هایی باز می‌گردد که برای متخلفان از این لایحه در نظر گرفته شده است. همین مساله نیز موجبات انتقادات بسیاری را فراهم آورد تا جایی‌که از سیاسیون گرفته تا کارشناسان مسائل اجتماعی و حتی دینی بدان واکنش نشان دادند. اما ماجرای لایحه عفاف و حجاب به همین‌جا ختم نشد و پس از تصویب در مجلس برای تطبیق با شرع و قانون به شورای نگهبان فرستاده شد. اما این لایحه آنقدر با ایرادات مختلفی روبه‌رو بود که حتی شورای نگهبان نیز که تصور می‌شد این لایحه را تصویب کند نیز در جزئبات آن به مشکل خورد و در اوایل آبانماه با 1402 اشکال به این لایحه از جمله اشکالات نگارشی و املایی آن را به مجلس بازگرداند. با این حال پس از رفت و آمدهای این لایحه با آخرین اصلاحات سومین بار به شورای نگهبان ارسال شد تا نظر این شورا تامین گردد. از طرفی طی ما‌ه‌های گذشته نیز مباحثی جسته و گریخته از دستکاری‌هایی در لایحه عفاف و حجاب مطرح شد و برخی از نمایندگان از این اتفاق گلایه‌مند بودند. با این حال آن چیزی که مشخص است لایحه عفاف و حجاب هنوز کار دارد و به نهایت نرسیده و در کشاکش میان دولت، مجلس و شورای نگهبان قرار دارد و همین مساله نیز باعث شده تا هنوز هیچ نظر قطعی در این خصوص داده نشود. چه اینکه در آخرین واکنش‌ها به این لایحه و به‌رغم اصرار نمایندگان به اجرایی شدن آن هادی طحان‌نظیف، سخنگوی شورای نگهبان ۱۴۰۲، درباره وضعیت لایحه عفاف و حجاب گفته است: «آخرین مصوبه‌ای که از مجلس دریافت کردیم این لایحه بوده است که در نوبت رسیدگی است.» این گفته یعنی هنوز تا نهایی شدن و اعمال و اجرای قانونی این لایحه فرصت به‌صورت قانونی فرصت باقی است. از سوی دیگر رئیس قوه قوه قضائیه نیز اخیرا در این خصوص اظهار داشته است: ‌«تاکید من همچنان آن است که دستگاه‌های مسئول در حوزه عفاف و حجاب باید تا قبل از آنکه لایحه مربوطه در این حوزه به قانون تبدیل و عملیاتی شود، به تکالیف و وظایف قانونی خود وفق قوانین موجود جامه عمل بپوشانند و معطل تصویب قانون مزبور نباشند؛ علاوه بر مراکز و دستگاه‌های فرهنگی که در مقوله عفاف و حجاب، تکالیف مشخصی دارند، قوه قضائیه، وزارت کشور، فراجا، اصناف، اماکن و… نیز باید اهتمام مجدانه‌ای در خصوص پیاده‌سازی قوانین فعلی در حوزه عفاف و حجاب داشته باشند. بدون تردید، طبق قانون، فراجا باید با جرم مشهود برخورد کند و قضات ما نیز باید در قبال مرتکب جرم مشهود، تصمیمات و آرا مناسب و منطبق با قانون را اتخاذ و صادر نمایند.» حال باید دید با عدم نهایی شدن لایحه عفاف و حجاب و نظرات گوناگون در این خصوص نوع برخوردها با این موضوع چگونه خواهد بود.

* آمادگی فراجا برای اجرای عفاف و حجاب

فرماندهی انتظامی تهران بزرگ ضمن تبریک عید سعید فطر و تقدیر از تمامی هموطنان قانون‌مدار به سبب رعایت ارزش‌ها و موازین دینی و اخلاقی جامعه، اظهارکرد که در چارچوب مطالبات عمومی و بر اساس وظایف قانونی، طرح حجاب و عفاف از روز شنبه بیست‌وپنجم فروردین‌ماه در همه معابر و اماکن عمومی با جدیت بیشتر دنبال خواهد شد. به همین سبب، از همه شهروندان، به‌ویژه دختران و بانوان گرامی، درخواست می‌شود به منظور رعایت قانون و حفظ ارزش‌های اخلاقی و هنجارهای ملی و مذهبی جامعه، حریم پر حرمت حجاب و عفاف را آنگونه که شایسته است رعایت کنند. پلیس ضمن اطمینان از رعایت موازین اخلاقی و حریم عفاف توسط قاطبه شهروندان، یادآور می‌شود که ناگزیر، بر اساس وظایف خویش، با ناقضان قانون حجاب و عفاف برخورد قانونی می‌کند. از همین روی، از آنان انتظار دارد که به ارزش‌های قانونی احترام بگذارند و کنش و پوشش خود را در آن چارچوب تنظیم کنند.