صنایع دستی در چنبره رکود گردشگر و تورم

 تورم، رکود اقتصادی، گرانی و پایین آمدن قدرت خرید مردم، بسیاری از کالاها را از سبد خرید مردم حذف کرده تا آن‌ها تمام انرژی، توان و هم و غم خود را صرف تهیه کالاهای اساسی و روزمره‌ای کنند که مستقیما با زیست افراد ارتباط دارد. اما این حذف شدن‌های روزانه و کسادی بازار و خالی بودن اماکن فروش کالاها در ایامی نظیر شب‌های عید است که بیش از پیش رخ می‌نمایاند. برای اثبات این رکود نیازی به تایید روسای اتحادیه‌های صنوف یا صاحبان مشاغل نیست؛ کافی است سری به بازار بزنید؛ همین.

و تمام این‌ها در خصوص کالاهایی که بیشترین فروش‌شان را شب عید داشته‌اند، بیشتر هم نمود پیدا می‌کند؛ یکی از مهم‌ترین آن‌ها؛ صنایع دستی ایران؛ آنچه می‌توانست اگر مسئولان می‌خواستند که نه تنها جایگزین مناسبی برای نفت باشد که به تنهایی تحت عنوان یک منبع اقتصادی غنی، به منبع درآمدی عظیم برای کشور هزار و یک رنگ ایران شود که هر گوشه‌اش اگر سری کشیده باشید، شکوه صنعت دستان زنان و مردانش را به رخ می‌کشد؛ سرمایه‌هایی شگرفت که در چهارگوشه این سرزمین خاک می‌خورند.

اما آنچه در خصوص آسیب پذیری صنایع دستی و تزئینات و برخی کالاهای اصیل و شناسنامه‌دار ایرانی مطرح می‌شود، کم توجهی به آن‌ها، ‌از بین رفتن واحدهای صنفی، منزوی شدن هنرمندان صنایع دستی، روی آوردن آن‌ها به مشاغل کاذب و افتادن بازار به دست چینی‌ها و هندی‌ها و پاکستانی‌هاست تا حدی که بعضا نه تنها برخی از میراث ایرانی را به نام خود ثبت می‌کنند که با نام ایران و هنر صنعتگران خوش ایرانی برای خود کسب نام کرده و فروششان را بالا می‌برند. و این نه تنها در خصوص صنایع دستی و تزئینات که در خصوص فرش ایرانی دستباف هم مصداق پیدا می‌کند.

محصولات صنایع دستی ایران کجا می‌روند؟

هرازگاهی روسای اتحادیه‌های صنوف مختلف به واگویی مشکلات خود و در واقع مرگ بازار و واحدهای صنفی‌شان می‌پردازند. این صحبت‌ها با نزدیک شدن به شب عید بیشتر هم می‌شود. اخیرا هم محمد عبداللهی، رئیس اتحادیه صنایع دستی و اشیا تاریخی تهران، درباره وضعیت صادرات صنایع دستی ایران گفته که محصولات صنایع دستی ایران به سمت آسیا میانه و کشور‌های حوزه خلیج فارس می‌روند. بنابه آنچه از صحبت‌های او برمی‌آید، میزان صادرات فعلی با انتظار ما فاصله دارد و باید شرایط نمایشگاه‌هایی که در کشور‌های دیگر ایجاد شود بلکه بهبودی حاصل شده و تسهیلات لازم برای هنرمندان تأمین شود.

رئیس اتحادیه صنف اشیای قدیمی و صنایع دستی تهران پیش‌تر به پایگاه اطلاع‌رسانی اتاق اصناف تهران گفته بود که «مردم در تامین مایحتاج خود مانده‌اند؛ صنایع دستی، تزئینات و کادو پیشکش!» عبداللهی، یکی از معضلات صنف خود را گران بودن مواد اولیه دانسته بود که لزوما قیمت تمام‌شده نیست و نسبت به سابق گران‌تر تمام می‌شود.

به گفته او، شرایط رکود اقتصادی و تحریم‌ها توان خرید مردم را پایین آورده و آن‌ها تلاش‎شان بر تامین کالاهای ضروری‌شان است تا خرید کالاهای تزئینی؛ چه برای منزل خودشان چه برای هدیه دادن.

بحث رکود صنعت توریسم هم از جمله چالش‌های دیگر و شاید مهم‌ترین چالش قرار گرفته پیش پای صنف اشیای قدیمی و صنایع دستی است. رئیس این صنف در این باره توضیح داده بود که به دلیل سیاست‌های داخلی و خارجی، ورود و خروج توریست با مشکل جدی مواجه شده و در حال حاضر به طور بی‌سابقه، صنف ما در بدترین وضعیت خود از بعد انقلاب قرار گرفته است.

به گفته او «در حال حاضر هیچ نهاد و سازمانی از این هنرمندان صنایع تزئینی، حمایت نمی‌کند و مشمول هیچ خدمات و تسهیلاتی نمی‌شوند.»

ما دچار خودتحریمی هستیم

اگر بخواهیم نگاهی هم به وضعیت فرش دستباف داشته باشیم بد نیست به صحبت‌های رئیس اتحادیه صنف فروشندگان فرش دستباف تهران آن هم در گفت‌وگویی که در اتاق اصناف تهران داشته اشاره کنیم که با اشاره به تحریم‌های ظالمانه‌ای که کشور ما دچارش هست، گفته: امیدوار بودیم برجام به نتیجه برسد، تحریم‌ها برداشته شده و کالای استراتژیک فرش به جایگاه واقعی خود برگردد؛ اما متاسفانه تحریم‌ها به قوت خود باقی هستند و ما مشکلات بسیار زیادی در حوزه فرش داریم؛ این بازار در رکود کامل به سر می‌برد و متاسفم که از سوی دولت هم حمایت آن‌چنانی نمی‌شویم و به‌جای اینکه با توجه به تحریم ما را حمایت کنند، هیچ قدمی برای ما برنمی‌دارند.

اما همین فرش‌هایی که سایر کشورها به نام خود صادر می‌کنند، اصالتش ایرانی است و نقشه‌هایی که دارند به ایران برمی‌گرد. رئیس اتحادیه صنف فروشندگان فرش دستباف تهران با تایید این نکته، افزوده: نقشه‌هایی بوده که از ما کپی کرده‌اند اما رنگ‌آمیزی جدید و به سلیقه مشتری روی آن پیاده کرده‌اند.

به نظر می‌رسد اگر نقشه‌های فرش ایرانی، ثبت می‌شد، شاهد چنین اتفاق‌هایی نبودیم. سپهرزاد، معتقد است که «این کار دولت است؛ کار شخص نیست؛ کار یک کشور است که نقشه‌ها را به ثبت جهانی رسانده و از کپی جلوگیری کند.»

به گفته رئیس اتحادیه صنف فروشندگان فرش دستباف تهران «در کشور ما دو میلیون بافنده در تولید فرش کار کرده که هر کدام سرپرست خانوارند و این خانواده‌ها به طور متوسط، چهار نفره هم که باشند، حدود ۸ تا ۱۰ میلیون نفر از جمعیت کشور درگیر تولید فرش هستند.»

اگر به صحبت‌های عبداللهی، رئیس اتحادیه صنایع دستی و اشیای تاریخی تهران در گفت‌وگوی تازه‌ای که با انتخاب داشته بیندازیم، بحث تحریم‌ها را مطرح کرده، همان چیزی که رئیس اتحادیه فرش دستبافت هم به آن اشاره می‌کند و البته با ذکر این نکته که «دولت هم ما را تحریم کرده و ما دچار خودتحریمی هستیم؛ یعنی هم از بیرون دچار تحریم هستیم و هم از درون کشور!»